Τμήμα 11ο (Μονομελές)Δικαστής: Ελευθερία Κατέρου, Πρωτοδίκης Δ.Δ. Αναζήτηση αχρεωστήτως καταβληθέντος τέλους χαρτοσήμου λόγω νομικής πλάνης – Παραδεκτή η απευθείας άσκηση προσφυγής ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου χωρίς την προηγούμενη τήρηση της ενδικοφανούς διαδικασίας – Καταβολή τέλους χαρτοσήμου τόσο κατά την κατάρτιση προσυμφώνου μεταβίβασης ποσοστών εξ αδιαιρέτου οικοπέδου και εργολαβικού ανέγερσης πολυκατοικίας όσο και κατά την λύση/κατάργησή του – Αχρεωστήτως καταβληθέν το τέλος χαρτοσήμου για την πράξη λύσης/κατάργησης του προσυμφώνου – Δεκτή η προσφυγή.
Προσφυγή για την ακύρωση διπλοτύπου είσπραξης περί καταβολής τέλους χαρτοσήμου και επιστροφή του ως άνω τέλους χαρτοσήμου, ως αχρεωστήτως καταβληθέντος, λόγω νομικής πλάνης (έλλειψη φορολογικής υποχρέωσης διατυπωθείσα με δήλωση επιφύλαξης).
… καθ’ ερμηνεία των διατάξεων των άρθρων 1 παρ. 1, 2 παρ. 1, 3 παρ. 19 παρ. 4, 12 παρ. 1, 13, 14 παρ. 1, 15, 65 παρ. 5 του Κώδικα Νόμων περί Τελών Χαρτοσήμου (ΚΝΤΧ π.δ. της 28.07.1931, Α΄ 239), όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο και πριν την κατάργηση του με το άρθρο 33 περ. α’ του ν. 5135/2024 (Α’ 147), στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες επιτρέπεται η επιστροφή τελών χαρτοσήμου δεν θεσπίζεται ειδική ενώπιον της Διοίκησης διαδικασία προς επιδίωξη της επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντων τελών χαρτοσήμου και συνεπώς εκείνος, ο οποίος έχει τέτοια αξίωση δικαιούται δυνάμει της διάταξης του άρθρου 8 παρ. 4 του ν.δ/τος 4486/1965 να ζητήσει την επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων τελών χαρτοσήμου ευθέως με άσκηση προσφυγής ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων καθώς μόνη η άσκηση της προσφυγής αυτής δημιουργεί διαφορά ως προς την επιστροφή φόρων, η επίλυση της οποίας ανήκει στη δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων, δίχως να χρειάζεται όπως κατ΄ αυτόν τον τρόπο ο φορολογούμενος με την προσφυγή του να στρέφεται κατά της άρνησης της αρμόδιας φορολογικής αρχής να αποδεχθεί αίτηση αυτού για επιστροφή των ως άνω τελών χαρτοσήμου. Ως εκ τούτου, εφόσον ασκηθεί προσφυγή, με αντικείμενο την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων τελών χαρτοσήμου ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, αυτά οφείλουν να αποφανθούν κατ΄ ουσίαν επί του βασίμου του αξιουμένου με την προσφυγή δικαιώματος και δεν δύνανται να απορρίψουν την προσφυγή εκ μόνου του λόγου ότι αυτή δεν στρέφεται κατά άρνησης της φορολογικής αρχής να αποδεχθεί σχετική αίτηση του φορολογουμένου περί επιστροφής των ως αχρεωστήτως καταβληθέντων τελών χαρτοσήμου.
… με τις διατάξεις του άρθρου 63 ΚΦΔ θεσπίσθηκε στο πλαίσιο της διοικητικής διαδικασίας των φορολογικών διαφορών η ενδικοφανής προσφυγή. Όπως, ειδικότερα, προκύπτει από την οικεία αιτιολογική έκθεση το υποχρεωτικό καθεστώς της ενδικοφανούς προσφυγής θεσπίσθηκε για να εξυπηρετήσει τις περιπτώσεις υποθέσεων που επιδέχονται άμεση επίλυση, όπως και να λειτουργήσει ως στάδιο προέλεγχου σε υποθέσεις που πρόκειται να εισαχθούν ενώπιον της δικαιοσύνης, ώστε αναδεικνύονται τα βασικά νοµικά ζητήµατα και να έχουν τεθεί υπό επεξεργασία τα πραγµατικά ζητήµατα που χρήζουν τεχνικών αναλύσεων και παρατηρήσεων. Συναφώς, έχει κριθεί ότι η ενδικοφανής διαδικασία σκοπεί στην επανεξέταση από τη φορολογική διοίκηση των ζητημάτων που εγείρονται από τον φορολογούμενο σε σχέση με ορισμένη πράξη που έχει εκδοθεί σε βάρος του, ώστε είτε να επιλυθεί το πρόβλημα, ταχέως, από την ίδια τη Διοίκηση είτε, τουλάχιστον, να εκκαθαριστούν επαρκώς τα λυσιτελώς τιθέμενα νομικά ή/και πραγματικά ζητήματα, προκειμένου, αφενός, να μην επιβαρύνεται ασκόπως ο φόρτος των δικαστηρίων και, αφετέρου, να εξυπηρετείται η οικονομία και η αποτελεσματικότητα της οικείας ένδικης διαδικασίας επίλυσης της διαφοράς και του ασκούμενου στο πλαίσιό της ελέγχου του διοικητικού δικαστηρίου. Με τις διατάξεις αυτές, δεν αποκλείεται, ωστόσο, η δυνατότητα απευθείας άσκησης προσφυγής για την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος, λόγω νομικής πλάνης, τέλους χαρτοσήμου, δυνατότητα, η οποία παρεχόταν στον φορολογούμενο και προ θέσπισης του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας εν είδει δικονομικού χαρακτήρα εγγύησης για την αποτελεσματική έννομη προστασία τους (βλ. και άρθρο 8 παρ. 4 περ. δ΄ του ν. 4486/1965, Α΄ 131) και αποτυπώθηκε στη διαμορφωθείσα υπό το προισχύον καθεστώς νομολογία. Αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή, συνεπαγόμενη την υποχρεωτική τήρηση της κατ’ άρθρο 63 του ΚΦΔ ενδικοφανούς διοικητικής διαδικασίας και για την αξίωση επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντος τέλους χαρτοσήμου λόγω νομικής πλάνης, στην έννοια της οποίας περιλαμβάνεται η έλλειψη εν όλω ή εν μέρει της αντίστοιχης φορολογικής υποχρέωσης, αφενός παραγνωρίζει τον δικαιολογητικό λόγο νομολογιακής αναγνώρισης, στις περιπτώσεις αυτές, της δυνατότητας άσκησης απευθείας προσφυγής ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων, η οποία θεμελιώνεται στις περί νομιμότητας του φόρου συνταγματικές διατάξεις και αφετέρου δεν συνάγεται από το γράμμα των οικείων διατάξεων και τον επιδιωκόμενο με αυτές σκοπό. Άλλωστε, μόνη η ανάγκη ενοποίησης των διάσπαρτων διατάξεων της προγενέστερης φορολογικής νομοθεσίας – η οποία, κατά τα ήδη εκτεθέντα, αποτέλεσε έναν από τους σκοπούς του νομοθέτη – δεν συνεπάγεται, κατ’ ανάγκη, τον αποκλεισμό της δυνατότητας άσκησης απευθείας προσφυγής για την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος τέλους χαρτοσήμου, για αμιγώς νομικούς λόγους. Η διατήρηση της δυνατότητας αυτής και μετά την έναρξη ισχύος του ΚΦΔ δεν παρίσταται, εξάλλου, ασύμβατη με την εισαχθείσα με το άρθρο 63 του ίδιου Κώδικα ενδικοφανή διαδικασία – η τήρηση της οποίας είναι κατ’ αρχήν υποχρεωτική προ της εισαγωγής των φορολογικών διαφορών ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων – δεδομένου ότι πρόκειται για περιορισμένης έκτασης εξαίρεση, η οποία δεν ανατρέπει τη λογική του συστήματος ενδικοφανούς επίλυσης των φορολογικών διαφορών, ούτε, άλλωστε, αναιρεί τον σκοπό και το ωφέλιμο αποτέλεσμα της ενδικοφανούς προσφυγής, ενόψει και της φύσης των δυνάμενων να προβληθούν λόγων επιστροφής του αχρεωστήτως καταβληθέντος τέλος χαρτοσήμου ως αμιγώς νομικών, ως αναγόμενων, δηλαδή, στην ισχύ, το κύρος και την ερμηνεία κανόνων δικαίου.
… το καταβαλλόμενο δια αποδεικτικού πληρωμής του Δημοσίου Ταμείου αναλογικό τέλος χαρτοσήμου επιστρέφεται, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις του ισχύοντος κατά τον κρίσιμο χρόνο ΚΝΤΧ, σε δύο περιπτώσεις, δηλαδή εφ΄ όσον δεν έγινε η υπό του νόμου προβλεπόμενη χρήση του σχετικού αποδεικτικού πληρωμής ή εφ` όσον το ποσόν του τέλους αποδεδειγμένως καταβλήθηκε εν όλω ή εν μέρει αχρεωστήτως. Εν προκειμένω, καταβλήθηκε από την προσφεύγουσα τέλος χαρτοσήμου για την κατάρτιση προσυμφώνου μεταβίβασης ποσοστών εξ αδιαιρέτου οικοπέδου και εργολαβικού ανέγερσης πολυκατοικίας [σχετ. διπλότυπο είσπραξης Τύπου Α] και ισόποσο τέλος χαρτοσήμου κατά την κατάρτιση της πράξης λύσης – κατάργησης (του ως άνω) προσυμφώνου μεταβίβασης ποσοστών εξ αδιαιρέτου οικοπέδου και εργολαβικού ανέγερσης πολυκατοικίας [σχετ. διπλότυπο είσπραξης Τύπου Α]. Αντικείμενο και υποκείμενη αιτία σύναψης των ως άνω συμβολαιογραφικών συμβάσεων/πράξεων συνιστά, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, η μεταβίβαση ποσοστών εξ αδιαιρέτου οικοπέδου και εργολαβικού ανέγερσης πολυκατοικίας αξίας … , επί της οποίας, άλλωστε, αυτής αξίας υπολογίστηκε και στις δύο περιπτώσεις το αναλογούν τέλος χαρτοσήμου, το οποίο, εξάλλου και για τον λόγο αυτό εμφανίζεται ισόποσο σε αμφότερες τις περιπτώσεις. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο κρίνει ότι το καταβληθέν από την προσφεύγουσα, για την κατάρτιση της πράξης λύσης – κατάργησης προσυμφώνου μεταβίβασης ποσοστών εξ αδιαιρέτου οικοπέδου και εργολαβικού ανέγερσης πολυκατοικίας , τέλος χαρτοσήμου, έχει καταβληθεί αχρεωστήτως και επομένως για τον λόγο αυτό, πρέπει να επιστραφεί στην προσφεύγουσα
