Αριθμός 1645/2023
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Α΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 15 Μαΐου 2023, με την εξής σύνθεση: Άννα Καλογεροπούλου, Σύμβουλος της Επικρατείας, Προεδρεύουσα, σε αναπλήρωση της Προέδρου του Τμήματος, που είχε κώλυμα, Μαρίνα-Αλεξάνδρα Τσακάλη, Άννα Μπόνου, Σύμβουλοι, Ευαγγελία Τζιράκη, Χαρίκλεια Χαραλαμπίδη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ειρήνη Δασκαλάκη, Γραμματέας του Α΄ Τμήματος.
Για να δικάσει την από 29 Μαΐου 2017 αίτηση:
της Περιφέρειας Ηπείρου, η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Δημήτριο Στάθη (Α.Μ. Δ.Σ. Ιωαννίνων), που τον διόρισε με απόφαση της Οικονομικής της Επιτροπής,
κατά της …. χήρας … .., το γένος .., κατοίκου …. …, ως οριστικής δικαστικής συμπαραστάτριας του υιού της … …. του …, η οποία δεν παρέστη.
Με την αίτηση αυτή η αναιρεσείουσα Περιφέρεια επιδιώκει να αναιρεθεί η υπ’ αριθμ. 51/2017 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Μαρίνας-Αλεξάνδρας Τσακάλη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο της αναιρεσείουσας Περιφέρειας, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, η κρινόμενη αίτηση ασκήθηκε κατά νόμον [28 παρ.4 του ν. 2579/1998 (Α΄ 31)] χωρίς καταβολή παραβόλου.
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η αναίρεση της 51/2017 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων καθ’ ο μέρος απορρίφθηκε με αυτήν έφεση της αναιρεσείουσας Περιφέρειας κατά της 113/2014 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Ιωαννίνων. Με την τελευταία αυτή απόφαση έγινε εν μέρει δεκτή η από 7.11.2011 αγωγή που άσκησαν η αναιρεσίβλητη για λογαριασμό του υιού της …., ως οριστική δικαστική συμπαραστάτρια αυτού, και ατομικά, καθώς και οι δύο αδελφοί του, και αναγνωρίστηκε η υποχρέωση της αναιρεσείουσας Περιφέρειας και του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλουν αλληλεγγύως και εις ολόκληρον στην αναιρεσίβλητη, ως οριστική δικαστική συμπαραστάτρια του υιού της (πρώτου ενάγοντος), ποσό 162,47 ευρώ μηνιαίως για το χρονικό διάστημα από … … .2011 έως … … .2014, νομιμοτόκως από την πρώτη ημέρα κάθε μήνα κατά την οποία το αντίστοιχο ποσό κατέστη απαιτητό, καθώς και ποσό 207.792,71 ευρώ, νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής, ως αποζημίωση (κατά τα άρθρα 105-106 ΕισΝΑΚ και 931 ΑΚ) και χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης (κατ’ άρθρο 932 ΑΚ), για την αναπηρία που υπέστη αυτός συνεπεία τροχαίου ατυχήματος επισυμβάντος στις 26.1.2009 επί της εθνικής οδού Ιωαννίνων – Κοζάνης εξαιτίας παράνομων πράξεων και παραλείψεων οργάνων της Διεύθυνσης Ελέγχου Συντήρησης Έργων (ΔΕΣΕ) της κρατικής τότε περιφέρειας Ηπείρου και της Τροχαίας Ιωαννίνων.
3. Επειδή, κατά την έννοια των διατάξεων των παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 53 του π.δ/τος 18/1989 (Α΄ 8), όπως οι παράγραφοι αυτές αντικαταστάθηκαν από το άρθρο 12 παρ. 1 του ν. 3900/2010 (Α΄ 213) και, περαιτέρω, η ως άνω παράγραφος 3 αντικαταστάθηκε με το άρθρο 15 παρ. 2 του ν. 4446/2016 (Α΄ 240), για το παραδεκτό της άσκησης της αίτησης αναίρεσης απαιτείται η συνδρομή των προϋποθέσεων αμφοτέρων των ως άνω παραγράφων 3 και 4 του άρθρου 53 του π.δ/τος 18/1989 (ΣτΕ 1873-1875/2012 επταμ. κ.ά.). Επομένως, εφόσον πρόκειται για διαφορά με άμεσο χρηματικό αντικείμενο, απαιτείται σωρευτικώς αφενός το ποσό να μην είναι κατώτερο των 40.000 ευρώ και αφετέρου η προβολή ισχυρισμών με το περιεχόμενο που επιτάσσουν οι διατάξεις της ως άνω παραγράφου 3 (ΣτΕ 1987/2015 επταμ., 1780/2014 κ.ά.). Ειδικότερα, κατά την έννοια της τελευταίας αυτής παραγράφου, ο αναιρεσείων βαρύνεται να τεκμηριώσει με ειδικούς και συγκεκριμένους ισχυρισμούς που περιλαμβάνει στο εισαγωγικό δικόγραφο ότι με καθέναν από τους προβαλλόμενους λόγους τίθεται συγκεκριμένο, κρίσιμο για την επίλυση της διαφοράς, νομικό ζήτημα, ήτοι ζήτημα ερμηνείας διάταξης νόμου ή γενικής αρχής του ουσιαστικού ή δικονομικού δικαίου που κρίθηκε με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση και επί του οποίου είτε δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας είτε οι σχετικές κρίσεις και παραδοχές της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης έρχονται σε αντίθεση με μη ανατραπείσα νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ή άλλου ανωτάτου δικαστηρίου ή, ελλείψει αυτών, προς ανέκκλητη απόφαση διοικητικού δικαστηρίου, ως τέτοια δε νομολογία νοείται η διαμορφωθείσα επί του ίδιου κρίσιμου νομικού ζητήματος και όχι επί ανάλογου ή παρόμοιου (ΣτΕ 4163/2012 επταμ., 1365/2017 επταμ., 2934/2017 επταμ. κ.ά.).
4. Επειδή, η υπό κρίση αίτηση, ως εκ του χρόνου ασκήσεώς της (2017), διέπεται από τις προπαρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 1 του ν. 3900/2010. Εξάλλου, με την αίτηση αυτή άγεται κατ’ αναίρεση διαφορά με χρηματικό αντικείμενο, το οποίο, κατά τα εκτεθέντα στη 2η σκέψη, υπερβαίνει το ελάχιστο όριο των 40.000 ευρώ.
5. Επειδή, με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση έγιναν δεκτά τα ακόλουθα: Στις 26.1.2009 ο …., ηλικίας … ετών, οδηγούσε Ι.Χ. αυτοκίνητο ιδιοκτησίας του στην εθνική οδό (ΕΟ) Ιωαννίνων – Κοζάνης με κατεύθυνση από Κοζάνη προς Ιωάννινα. Στο 8,5 χλμ. της παραπάνω εθνικής οδού, σε ευθεία πορεία διπλής κατεύθυνσης με ένα ρεύμα κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, το ανωτέρω αυτοκίνητο εξετράπη της πορείας του αριστερά λόγω πτώσης του σε λιμνάζοντα ύδατα. Στη συνέχεια, το αυτοκίνητο αυτό εισήλθε στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, αφού διέγραψε απόσταση 73,4 μ. από το σημείο εκτροπής, συγκρούστηκε με Ι.Χ. αυτοκίνητο το οποίο κινούνταν στο δεξιό ρεύμα κυκλοφορίας του, ακολούθως δε, αφού διέγραψε απόσταση 55 μ. από το σημείο της σύγκρουσης, ακινητοποιήθηκε σε παρακείμενο χωράφι, με συνέπεια τον τραυματισμό των δύο οδηγών και την πρόκληση εκτεταμένων βλαβών στα αυτοκίνητά τους. Σύμφωνα με την οικεία έκθεση του Τμήματος Τροχαίας Ιωαννίνων, στο σημείο εκτροπής του επίμαχου οχήματος υπήρχαν λιμνάζοντα ύδατα στο δεξιό άκρο του οδοστρώματος, με ακανόνιστο μέγεθος κάλυψης, τα οποία δεν έφταναν ως το μέσο αυτού. Εξάλλου, με την …-…-…./2016 τελεσίδικη απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ιωαννίνων κηρύχθηκαν ένοχοι για τον τραυματισμό του ….. (παθόντος) οι υπάλληλοι …. (εργοδηγός) και … (πολιτική μηχανικός), οι οποίοι είχαν οριστεί υπεύθυνοι για την επίβλεψη της συντήρησης και αποκατάστασης του εθνικού οδικού δικτύου της οικείας περιφέρειας, δυνάμει της …./… …..2008 απόφασης της ΔΕΣΕ της περιφέρειας Ηπείρου. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα απόφαση του ποινικού δικαστηρίου, οι κατηγορούμενοι από αμέλεια δεν πραγματοποίησαν, ως όφειλαν, ουσιαστικούς και διαρκείς ελέγχους του οδοστρώματος της ΕΟ Ιωαννίνων – Κοζάνης, δεδομένου ότι λόγω έλλειψης κλίσης του οδοστρώματος στο επίμαχο σημείο και της ύπαρξης σ’ αυτό ρηγματώσεων είχαν συγκεντρωθεί και λίμναζαν μεγάλες ποσότητες υδάτων από τις διαρκείς βροχοπτώσεις, ενώ επίσης, οι ανωτέρω υπάλληλοι δεν φρόντισαν για την άμεση αποκατάσταση της κακοτεχνίας και των φθορών του οδοστρώματος ούτε ενημέρωσαν την Πυροσβεστική Υπηρεσία Ιωαννίνων για την άντληση των υδάτων από το συγκεκριμένο σημείο ούτε φρόντισαν να επισημάνουν με κώνους, κορδέλες ή άλλα προειδοποιητικά σήματα, ακόμη και με τη συνδρομή του Τμήματος Τροχαίας Ιωαννίνων, την επικινδυνότητα του σημείου αυτού στους διερχόμενους οδηγούς. Κατά την κρίση δε του ποινικού δικαστηρίου το ατύχημα αυτό θα είχε αποφευχθεί, αν οι κατηγορούμενοι είχαν ανταποκριθεί στα καθήκοντά τους και ο παθών οδηγούσε το αυτοκίνητό του με προσοχή και μειωμένη ταχύτητα στο προσήκον μέτρο. Περαιτέρω, λόγω του βαρύτατου τραυματισμού του ο τελευταίος εισήχθη στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) του Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων, υποβλήθηκε σε τραχειοστομία και γαστροστομία, ακολούθως διακομίστηκε στη Νευροχειρουργική Κλινική του παραπάνω Νοσοκομείου για περαιτέρω νοσηλεία, όπου επιβεβαιώθηκε ότι είχε σπαστική τετραπάρεση και ελάχιστη συνείδηση, περαιτέρω δε, στις …. εισήλθε στην ΩΡΛ Κλινική του ίδιου Νοσοκομείου και υποβλήθηκε σε αφαίρεση κοκκιώματος τραχειοστομίας, στις …. εισήλθε στην Κλινική Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης του εν λόγω Νοσοκομείου, ενώ στις …. επανήλθε στη Νευροχειρουργική Κλινική νοσηλευόμενος έως την ….. Σύμφωνα με την 2679/…. ιατρική βεβαίωση – γνωμάτευση της Κλινικής αυτής, ο παθών έφερε βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση με διάχυτη βλάβη νευραξόνων, βρισκόταν σε κατάσταση ελαχίστου επιπέδου συνείδησης και τετραπληγία και η κατάστασή του κρίθηκε ως μόνιμη χωρίς δυνατότητα βελτίωσης. Εξάλλου, με την …../…… απόφαση του Διευθυντή του Περιφερειακού Υποκαταστήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Ιωαννίνων χορηγήθηκε στον ανωτέρω σύνταξη βαριάς αναπηρίας (ποσοστό 80%) από …. έως …., ποσού 495,72 ευρώ μηνιαίως, και με την … απόφαση του ίδιου Διευθυντή χορηγήθηκε σ’ αυτόν επικουρική σύνταξη βαριάς αναπηρίας από το ΕΤΕΑΜ, ποσού 97,04 ευρώ μηνιαίως για το παραπάνω χρονικό διάστημα. Κατόπιν τούτων, ο παθών, εκπροσωπούμενος από την αναιρεσίβλητη μητέρα του, η οποία ορίστηκε δικαστική συμπαραστάτρια αυτού (με την 275/2010 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ιωαννίνων, εκδοθείσα κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας), καθώς και η τελευταία ατομικά και οι δύο αδελφοί του άσκησαν στις …..2011 αγωγή ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου Ιωαννίνων κατά της αναιρεσείουσας Περιφέρειας και του Ελληνικού Δημοσίου. Με την ως άνω αγωγή ο πρώτος ενάγων ζήτησε να αναγνωριστεί η υποχρέωση των εναγομένων να καταβάλουν αλληλεγγύως και εις ολόκληρον σ’ αυτόν (και συγκεκριμένα στην αναιρεσίβλητη μητέρα του, ως οριστική δικαστική συμπαραστάτρια αυτού), νομιμοτόκως: α) ποσό 77.120 ευρώ για την απασχόληση των οικείων του ως αποκλειστικών νοσοκόμων, β) ποσό 2.400 ευρώ μηνιαίως για το χρονικό διάστημα από …..2011 έως …..2031 για την απασχόληση αποκλειστικών βοηθών προσώπων, γ) ποσό 158.887,32 ευρώ για την απώλεια των εισοδημάτων του από την εργασία του για το χρονικό διάστημα από …..2009 έως …..2039, δ) ποσό 1.000.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω της ηθικής βλάβης του και στ) ποσό 1.000.000 ευρώ ως αποζημίωση, κατ’ άρθρο 931 του ΑΚ, για τη μόνιμη αναπηρία του λόγω του τραυματισμού του. Επίσης, με την ως άνω αγωγή η αναιρεσίβλητη, ενεργούσα ατομικά, καθώς και οι δύο αδελφοί του πρώτου ενάγοντος, ζήτησαν να αναγνωριστεί η υποχρέωση της αναιρεσείουσας Περιφέρειας και του Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλουν αλληλεγγύως και εις ολόκληρον σε καθέναν από αυτούς, νομιμοτόκως, ποσό 100.000, 50.000 και 50.000 ευρώ, αντιστοίχως, ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική τους βλάβη από την ίδια ως άνω αιτία. Το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι τα αρμόδια όργανα της ΔΕΣΕ της πρώην κρατικής περιφέρειας όφειλαν «κατόπιν διενέργειας περιοδικών ελέγχων στην προαναφερόμενη θέση της Ε.Ο. Ιωαννίνων – Κοζάνης, να είχαν διαπιστώσει τη βλάβη και να είχαν προβεί στην άμεση αποκατάσταση του οδοστρώματος ή έστω να είχαν τοποθετήσει προ του επίμαχου σημείου συγκέντρωσης υδάτων σε ικανή απόσταση κατάλληλες προειδοποιητικές πινακίδες για να αντιλαμβάνονται οι διερχόμενοι οδηγοί την ύπαρξη αυτών (άρθρο 10 παρ.1 του ΚΟΚ), τα δε όργανα της Τροχαίας όφειλαν να ενημερώσουν άμεσα τα όργανα της ΔΕΣΕ για την κακοτεχνία του οδοστρώματος που προκαλούσε τη συγκέντρωση υδάτων, να ειδοποιήσουν τα όργανα της πυροσβεστικής υπηρεσίας να προβούν σε απάντληση αυτών, αλλά και να επισημάνουν με κάθε δυνατό τρόπο (τοποθέτηση κώνων ή ειδικών κορδελών) στους διερχόμενους οδηγούς την επικινδυνότητα της οδού στο συγκεκριμένο σημείο». Εξάλλου, το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι κατά τον χρόνο του ατυχήματος (……2009) οι αρμοδιότητες για τη συντήρηση της ΕΟ Ιωαννίνων–Κοζάνης ανήκαν μεν στην πρώην κρατική περιφέρεια Ηπείρου (ως ενιαία αποκεντρωμένη μονάδα διοίκησης του Κράτους), όμως, από την …..2011 οι αρμοδιότητες αυτές περιήλθαν στην αναιρεσείουσα Περιφέρεια, κατά το άρθρο 186 παρ. II περ. ΣΤ΄ υποπερ. 1 του ν.3852/2010, ενώ εξάλλου, η τελευταία υπεισήλθε αυτοδικαίως στις ήδη γεγενημένες υποχρεώσεις της κρατικής περιφέρειας σχετικά με τις επίμαχες αρμοδιότητες, εφόσον δεν είχε εκδοθεί τελεσίδικη δικαστική απόφαση μέχρι την ……2011, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 283 παρ.2 του ιδίου ν.3852/2010. Ενόψει τούτου, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο έκρινε ότι η αναιρεσείουσα Περιφέρεια ενομιμοποιείτο παθητικά ως εναγόμενη, διότι κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής (……2011) είχε ήδη υπεισέλθει αυτοδικαίως στις γεγενημένες υποχρεώσεις της πρώην κρατικής περιφέρειας σχετικά με τη συντήρηση του εθνικού οδικού δικτύου της. Περαιτέρω, το διοικητικό πρωτοδικείο απέρριψε ως αβάσιμο τον περί του αντιθέτου ισχυρισμό της αναιρεσείουσας ότι οι ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 186 παρ. II περ. ΣΤ΄ υποπερ. 1 και 283 παρ. 2 του ν. 3852/2010 αντίκεινται στο άρθρο 102 παρ. 2 και 5 του Συντάγματος, εφόσον από «καμία ειδική διάταξη» δεν είχε προβλεφθεί η μεταφορά αντίστοιχων πόρων. Ειδικότερα, το διοικητικό πρωτοδικείο έκρινε ότι με την …./…..2012 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών διατέθηκε στις περιφέρειες για το έτος 2011, μεταξύ άλλων, το ποσό των 223.474.048,02 ευρώ για την κάλυψη των επενδυτικών τους δαπανών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αφορούσαν την κατασκευή, βελτίωση και συντήρηση του οδικού δικτύου τους. Ακολούθως, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο, αφού έλαβε υπόψη τον βαθμό συνυπαιτιότητας του παθόντος (τον οποίο καθόρισε 50%), καθώς και ότι από το επίμαχο ατύχημα ο τελευταίος υπέστη σοβαρό τραυματισμό που τον περιήγαγε σε κατάσταση βαριάς αναπηρίας σε ποσοστό 80% (τετραπληγία) έως την …..2014, έκρινε, κατά μερική αποδοχή της αγωγής, ότι αυτός δικαιούται να λάβει τα αναφερόμενα στη 2η σκέψη ποσά από την αναιρεσείουσα Περιφέρεια και το Ελληνικό Δημόσιο αλληλεγγύως και εις ολόκληρον και απέρριψε την αγωγή κατά τα λοιπά. Κατά της πρωτόδικης απόφασης ασκήθηκαν τρεις εφέσεις, ήτοι από τους ενάγοντες, το Ελληνικό Δημόσιο και την αναιρεσείουσα Περιφέρεια, αντιστοίχως, ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Ιωαννίνων οι οποίες συνεκδικάστηκαν και απορρίφθηκαν με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση. Ειδικότερα, με την έφεσή της η αναιρεσείουσα Περιφέρεια επανέφερε, μεταξύ άλλων, τον ισχυρισμό περί αντισυνταγματικότητας των ανωτέρω διατάξεων του ν. 3852/2010 και συνακόλουθα περί απαραδέκτου της ένδικης αγωγής λόγω ελλείψεως παθητικής νομιμοποίησης αυτής, προέβαλε δε ότι με την προαναφερθείσα ΚΥΑ 16275/25.4.2012 διατέθηκε μεν στις περιφέρειες το ανωτέρω ποσό, όμως, τούτο δεν αφορούσε το εθνικό οδικό δίκτυο, αλλά το επαρχιακό, ενώ εξάλλου, δεν προβλέφθηκε ειδικό κονδύλιο για την πληρωμή των γεγενημένων υποχρεώσεων της κρατικής περιφέρειας που απορρέουν από την αστική ευθύνη της σχετικά με τη συντήρηση των εθνικών οδών, όπως αντίθετα έγινε για την κάλυψη της δαπάνης μεταφοράς των μαθητών και υλοποίησης των προγραμμάτων για τη δακοκτονία κα το Ολοκληρωμένο Σύστημα Εφαρμογής και Ελέγχου. Με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση απορρίφθηκε ο ανωτέρω λόγος ως αβάσιμος, με την αιτιολογία ότι για την κάλυψη του κόστους των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων στις συνιστώμενες περιφέρειες προβλέφθηκαν με το άρθρο 260 του ν. 3852/2010 οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι και, ως εκ τούτου, διασφαλίστηκε η συνταγματική αρχή της οικονομικής αυτοτέλειάς τους και της πραγματικής δυνατότητας άσκησης των αρμοδιοτήτων τους και εκπλήρωσης της αποστολής τους. Επίσης, το δικάσαν διοικητικό εφετείο έκρινε ότι με την προαναφερθείσα ΚΥΑ 16275/25.4.2012, η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 5 του ανωτέρω άρθρου 260, κατανεμήθηκαν στις περιφέρειες οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι για την κάλυψη των επενδυτικών τους αναγκών για το έτος 2011, στις οποίες περιλαμβάνονται και αυτές που αφορούν στις μεταβιβαζόμενες αρμοδιότητες σχετικά με την κατασκευή, βελτίωση και συντήρηση του οδικού δικτύου τους, χωρίς διάκριση αυτού σε εθνικό ή επαρχιακό, καθώς και ότι από το συνολικό ποσό των 523.658.955,52 ευρώ, με το οποίο επιχορηγήθηκαν οι περιφέρειες για το οικείο έτος (2011), ποσό 223.474.048,02 ευρώ αφορούσε στην κατασκευή, βελτίωση και συντήρηση του οδικού δικτύου τους.
- Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση η αναιρεσείουσα Περιφέρεια, πλήσσοντας την προαναφερθείσα κρίση της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης, προβάλλει ότι το δικάσαν δικαστήριο εσφαλμένα έκρινε ότι οι ανωτέρω διατάξεις των άρθρων 186 παρ. ΙΙ περ. ΣΤ΄ υποπερ.1 και 283 παρ. 2 του ν. 3852/2010 δεν αντίκεινται στο άρθρο 102 παρ. 1, 2 και 5 του Συντάγματος. Ειδικότερα, η αναιρεσείουσα ισχυρίζεται ότι η μεταβίβαση σ’ αυτήν από την 1.7.2011 των αρμοδιοτήτων της κρατικής περιφέρειας αναφορικά με την κατασκευή, συντήρηση και ανακαίνιση των οδών, καθώς και των γεγενημένων υποχρεώσεων που απορρέουν από την αστική ευθύνη της κρατικής περιφέρειας σχετικά με τις ανωτέρω αρμοδιότητες, κατά τις διατάξεις των άρθρων 186 και 283 παρ. 2 του
ν. 3852/2010, αντιστοίχως, αντιβαίνει στο άρθρο 102 παρ. 1, 2 και 5 του Συντάγματος, διότι από καμία διάταξη νόμου ή διοικητική πράξη δεν προβλέφθηκε η μεταφορά των αντίστοιχων πόρων και, ως εκ τούτου, αυτή δεν ενομιμοποιείτο παθητικά ως εναγόμενη. Προς θεμελίωση δε του παραδεκτού του λόγου αυτού αναίρεσης, σύμφωνα με το άρθρο 12 παρ. 1 του ν. 3900/2010, η αναιρεσείουσα προβάλλει ότι επί του τιθέμενου με αυτού νομικού ζητήματος δεν υφίσταται νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ο ισχυρισμός αυτός είναι βάσιμος και, ως εκ τούτου, ο ανωτέρω λόγος αναίρεσης προβάλλεται παραδεκτώς και είναι εξεταστέος περαιτέρω κατ’ ουσίαν. - Επειδή, στο άρθρο 102 του Συντάγματος, όπως ισχύει μετά την αναθεώρησή του με το από 17.4.2001 Ψήφισμα της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής, ορίζονται τα εξής: «1. Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων […] Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους. 2. Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια […] 3. […] 4. […]. 5. Το Κράτος λαμβάνει τα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής και την άσκηση των αρμοδιοτήτων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την απόδοση και κατανομή, μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, των φόρων ή τελών που καθορίζονται υπέρ αυτών και εισπράττονται από το Κράτος. Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων. […].». Περαιτέρω, στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας που κυρώθηκε με τον ν. 1850/1989 (Α΄ 114) και δη στο άρθρο 9 αυτού υπό τον τίτλο «Οικονομικοί πόροι των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης» ορίζεται ότι «1. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν δικαίωμα, στα πλαίσια της εθνικής οικονομικής πολιτικής, σε επαρκείς ίδιους πόρους τους οποίους μπορούν να διαθέτουν ελεύθερα κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους. 2. Οι οικονομικοί πόροι των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να είναι ανάλογοι με τις αρμοδιότητες που προβλέπονται από το Σύνταγμα ή το νόμο. 3. […] 4. Τα οικονομικά συστήματα επί των οποίων βασίζονται οι πόροι τους οποίους διαθέτουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να είναι επαρκώς διαφοροποιημένης και εξελικτικής φύσεως ώστε να τους επιτρέπουν να ακολουθούν όσο είναι δυνατόν στην πράξη την πραγματική εξέλιξη του κόστους ασκήσεως των αρμοδιοτήτων τους. 5. […]».
- Επειδή, από τις διατάξεις των παρ. 2 και 5 του άρθρου 102 του Συντάγματος συνάγεται ότι αποτελεί υποχρέωση του Κράτους να εξασφαλίζει την οικονομική αυτοτέλεια των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (πρώτου και δεύτερου βαθμού), σε περίπτωση δε μεταφοράς αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του Κράτους προς οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης απαιτείται συγχρόνως με τη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων να μεταφέρονται και οι αντίστοιχοι πόροι που είναι αναγκαίοι για την άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών (βλ. ΣτΕ 701/2020 Ολομ., 1716/2014 επταμ., 2599/2011, 506/2010 επταμ., 389/2009). Η δημοσιονομική αυτοτέλεια των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ενισχύεται, άλλωστε, και από το προαναφερθέν άρθρο 9 του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας, το οποίο προβλέπει δικαίωμά τους σε επαρκείς ίδιους πόρους που πρέπει να είναι ανάλογοι με τις αρμοδιότητές τους (ΣτΕ 701/2020 Ολομ.). Εξάλλου, κατά την έννοια των ανωτέρω συνταγματικών διατάξεων, η υποχρέωση του Κράτους για τη μεταφορά των αναγκαίων πόρων προς τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης υφίσταται και στην περίπτωση κατά την οποία οι τελευταίοι υπεισέρχονται κατά νόμον στις υποχρεώσεις των κρατικών οργάνων για την πληρωμή δαπανών που σχετίζονται με τις μεταβιβαζόμενες προς αυτούς αρμοδιότητες, συμπεριλαμβανομένων και των απορρεουσών από την αστική ευθύνη υποχρεώσεων των κρατικών οργάνων για την καταβολή αποζημίωσης ή χρηματικής ικανοποίησης για την αποκατάσταση της ζημίας ή ηθικής βλάβης, αντιστοίχως, που προκλήθηκε από παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των κρατικών οργάνων.
- Επειδή, στον ν. 3852/2010 υπό τον τίτλο «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (Α΄ 87) και δη στο Κεφάλαιο Β΄ «Σύσταση Περιφερειών» και στο άρθρο 3 αυτού «Σύσταση και συγκρότηση περιφερειών» ορίζεται ότι «1. Οι περιφέρειες είναι αυτοδιοικούμενα κατά τόπο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και αποτελούν το δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης. 2 […] 3. Συνιστώνται οι εξής περιφέρειες: α […] δ. Η περιφέρεια Ηπείρου η οποία περιλαμβάνει τους Νομούς Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Πρεβέζης […]». Εξάλλου, στο Κεφάλαιο Ε΄ «Αρμοδιότητες» του ιδίου ως άνω νόμου και στο άρθρο 186 αυτού «Αρμοδιότητες Περιφερειών» ορίζεται ότι: «[…] ΙΙ. Οι αρμοδιότητες των περιφερειών, αφορούν τους τομείς: […] ΣΤ. Έργων-Χωροταξίας-Περιβάλλοντος, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: 1. Η κατασκευή, η συντήρηση και ανακαίνιση των οδών, που η συντήρησή του ανήκε στην αρμοδιότητα της Κρατικής Περιφέρειας και των αντίστοιχων πρώην Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. 2. […] ΙΙΙ. Οι αρμοδιότητες των περιφερειών ασκούνται από 1.1.2011, εκτός εκείνων […] του τομέα ΣΤ΄ (Έργων – Χωροταξίας – Περιβάλλοντος) υπ’ αριθμούς 1 έως 12 του παρόντος άρθρου, οι οποίες ασκούνται από την 1.7.2011 […]. Μέχρι τις ανωτέρω ημερομηνίες οι αρμοδιότητες αυτές εξακολουθούν να ασκούνται από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις. […]». Περαιτέρω, στο άρθρο 283 του ν. 3852/2010, όπως τα σχετικά εδάφια της παραγράφου 2 προσετέθησαν από την παρ. 4 του άρθρου 49 του ν. 3943/2011 (Α΄ 66/31.3.2011), ορίζεται ότι: «1…2. […] Οι δήμοι και οι περιφέρειες υπεισέρχονται αυτοδικαίως σε πάσης φύσεως υποχρεώσεις και δικαιώματα, εξαιρουμένων των εμπραγμάτων, που βάσει διατάξεων νόμων και κανονιστικών πράξεων συνδέονται με αρμοδιότητες που μεταφέρονται σε αυτούς. Όταν οι υποχρεώσεις, που προέρχονται από τη μεταφορά αρμοδιοτήτων, αφορούν στην πληρωμή δαπανών, οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι υπόχρεοι για την καταβολή τους στην περίπτωση που δεν έχει εκδοθεί το προβλεπόμενο από τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων σχετικό παραστατικό από τους δικαιούχους ή δεν έχει εκδοθεί τελεσίδικη δικαστική απόφαση μέχρι 31.12.2010 για τους δήμους ή 30.6.2011 για τις περιφέρειες […]. 3. […]».
- Επειδή, στο άρθρο 260 του ιδίου ως άνω ν.3852/2010 «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι Περιφερειών» ορίζεται ότι: «1. Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (Κ.Α.Π.) των Περιφερειών προέρχονται από τις παρακάτω πηγές εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού: α) το Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.) σε ποσοστό 2,40% επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού [όπως το ποσοστό αυτό ίσχυε πριν από την τροποποίηση της διάταξης αυτής με το άρθρο πρώτο του π.δ. 170/2014 (Α΄ 266)], β) το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) σε ποσοστό 4% επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού. 2. Το υφιστάμενο, κατά το έτος μεταφοράς, κόστος των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται με τον παρόντα νόμο στις περιφέρειες, εφόσον είναι ανώτερο από τα έσοδα που προκύπτουν από την παράγραφο 1, καλύπτεται με αύξηση των ποσοστών των περιπτώσεων α΄ και β΄ αυτής, σε βάρος των ποσοστών των πόρων των περιπτώσεων α΄ και β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 259, η οποία καθορίζεται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών. Το υφιστάμενο, κατά το έτος μεταφοράς, κόστος των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται από τις πρώην κρατικές περιφέρειες στις περιφέρειες που συνιστώνται με τον παρόντα νόμο, εφόσον είναι ανώτερο από τα έσοδα που προκύπτουν από την παράγραφο 1, καλύπτεται με αύξηση των ποσοστών των περιπτώσεων α΄ και β΄ αυτής, σε βάρος του Κρατικού Προϋπολογισμού, η οποία καθορίζεται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών. 3. Κατά το μεταβατικό διάστημα της παραγράφου III του άρθρου 186 και του άρθρου 210, το κόστος άσκησης των μεταβιβαζόμενων αρμοδιοτήτων καλύπτεται με μεταφορά των αναγκαίων πιστώσεων από τους αντίστοιχους φορείς που τις ασκούσαν, κατά τις προβλέψεις του Κρατικού Προϋπολογισμού. Μετά το πέρας του μεταβατικού διαστήματος, το κόστος των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάστηκαν καθορίζεται με το ανωτέρω προεδρικό διάταγμα, ως ποσοστό αύξησης των περιπτώσεων α΄ και β΄ της παραγράφου 1. 4. Τα έσοδα της παραγράφου 1 εγγράφονται στον Τακτικό Προϋπολογισμό και κατατίθενται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων στους λογαριασμούς της παραγράφου 6. 5. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών, ύστερα από γνώμη της Ένωσης Περιφερειών, καθορίζεται επί του συνόλου των Κ.Α.Π. το ποσοστό που προορίζεται για την κάλυψη λειτουργικών και λοιπών γενικών δαπανών των περιφερειών, το ποσοστό που προορίζεται για την κάλυψη επενδυτικών δαπανών αυτών, ποσοστό που αποτελεί έσοδο της Ένωσης Περιφερειών, καθώς και ο τρόπος και η διαδικασία κατανομής των ποσών που αναλογούν στα ανωτέρω ποσοστά. Για την κατανομή των Κ.Α.Π. στις περιφέρειες λαμβάνονται υπόψη τα κριτήρια του άρθρου 259 παράγραφος 4, καθώς και η άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων. 6. Το ποσό των Κ.Α.Π. των περιφερειών που σύμφωνα με τα οριζόμενα στην κοινή απόφαση της προηγούμενης παραγράφου προορίζεται για την κάλυψη λειτουργικών και λοιπών γενικών δαπανών αυτών, κατατίθεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων σε λογαριασμό με τίτλο «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Περιφερειών για κάλυψη λειτουργικών και λοιπών γενικών δαπανών». Το ποσό των Κ.Α.Π. των περιφερειών που σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ίδια απόφαση προορίζεται για την κάλυψη επενδυτικών δαπανών αυτών κατατίθεται στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων σε λογαριασμό με τίτλο «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Περιφερειών για κάλυψη επενδυτικών δαπανών». […] 7. Η απόδοση των ανωτέρω εσόδων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό γίνεται με ισόποσες μηνιαίες προκαταβολές, βάσει των προεκτιμώμενων εσόδων του και η τελική εκκαθάριση γίνεται με βάση τα απολογιστικά στοιχεία εσόδων του αντίστοιχου οικονομικού έτους. Η κατανομή των εσόδων στους δικαιούχους γίνεται με αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. 8. […].». Εξάλλου, στο άρθρο 270 του ιδίου ν.3852/2010 «Κόστος Μεταφοράς αρμοδιοτήτων στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση» ορίζεται ότι: «1. Οι αρμοδιότητες που μεταφέρονται στους δήμους και στις περιφέρειες κοστολογούνται εκ των προτέρων. […] 2. Η αναλυτική κοστολόγηση των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων περιλαμβάνει: α) προσδιορισμό του κόστους λειτουργίας τους, μαζί με τις υποδομές και κάθε είδους εξοπλισμό που χρησιμοποιούνται κατά το χρόνο μεταφοράς, β) προσδιορισμό του συνολικού απαιτούμενου κόστους της αρμοδιότητας κατά την άσκησή της από τους δήμους και τις περιφέρειες».
- Επειδή, με τον ν. 3852/2010 επήλθε συνολική αναδιάρθρωση του οργανωτικού σχήματος της τοπικής αυτοδιοίκησης η οποία είχε ως συνέπεια, μεταξύ άλλων, την κατάργηση των νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων και τη θεσμοθέτηση των περιφερειών, ως οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεύτερου βαθμού. Ειδικότερα, με το άρθρο 186 παρ. II περ. ΣΤ΄ υποπερ. 1 του ν. 3852/2010 σε συνδυασμό με την παρ. III του ιδίου άρθρου προβλέφθηκε η μεταβίβαση στις συνιστώμενες περιφέρειες, μεταξύ άλλων, από την 1.7.2011, των αρμοδιοτήτων για την κατασκευή, συντήρηση και ανακαίνιση των οδών, οι οποίες (αρμοδιότητες) ανήκαν στις πρώην κρατικές περιφέρειες και νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις. Εξάλλου, η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων αυτών συνοδεύτηκε και με την πρόβλεψη στον νόμο πόρων για την άσκησή τους. Συγκεκριμένα στο άρθρο 260 του ιδίου νόμου θεσπίστηκαν οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ), ως τακτικοί πόροι των περιφερειών, προβλέφθηκε δε ότι οι τελευταίοι προέρχονται από πηγές του κρατικού προϋπολογισμού (στο οριζόμενο από το άρθρο αυτό ποσοστό επί των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου εισοδήματος και του φόρου προστιθέμενης αξίας), καθώς και ότι, αν το υφιστάμενο κατά το έτος μεταφοράς κόστος των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται στις περιφέρειες είναι ανώτερο από τα προαναφερθέντα ποσοστά επί των φορολογικών εσόδων, τούτο θα καλύπτεται με αύξηση των ανωτέρω ποσοστών η οποία θα καθορίζεται με προεδρικό διάταγμα. Περαιτέρω, με την παρ. 5 του ανωτέρω άρθρου 260 ορίστηκε ότι με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών καθορίζεται ετησίως το ποσό που προορίζεται για (όλες) τις περιφέρειες για την κάλυψη των δαπανών τους, καθώς και το ποσοστό (και κατ’ επέκταση το ποσό) χωριστά για τις επιμέρους κατηγορίες αυτών, ήτοι: α) λειτουργικές και λοιπές γενικές δαπάνες, β) επενδυτικές δαπάνες και γ) έσοδα της Ένωσης Περιφερειών, ενώ με την παρ. 7 του ιδίου ως άνω άρθρου 260 προβλέφθηκε ότι με αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κατανέμονται οι ΚΑΠ μηνιαίως ανά περιφέρεια. Εξάλλου, με το άρθρο 283 παρ. 2 του νόμου αυτού, όπως το άρθρο αυτό ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, ορίστηκε ότι οι συνιστώμενες περιφέρειες υπεισέρχονται στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πρώην κρατικών περιφερειών και νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων, εφόσον δεν έχει εκδοθεί το προβλεπόμενο από τον ΚΒΣ σχετικό παραστατικό για τους δικαιούχους ή δεν έχει εκδοθεί τελεσίδικη δικαστική απόφαση μέχρι την 30.6.2011. Ενόψει τούτων, οι ανωτέρω πόροι (ΚΑΠ) των περιφερειών προορίζονται και για την κάλυψη πληρωμής δαπανών που απορρέουν από την αστική ευθύνη των κρατικών οργάνων για την καταβολή αποζημίωσης ή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης.
- Επειδή, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, οι διατάξεις των άρθρων 186 παρ. II περ. ΣΤ΄ υποπερ. 1 και 283 παρ. 2 του ν. 3852/2010 δεν αντίκεινται προς τις διατάξεις του άρθρου 102 (παρ. 2 και 5) του Συντάγματος, διότι για την κάλυψη των μεταβιβαζόμενων προς τις συνιστώμενες περιφέρειες υποχρεώσεων για τη συντήρηση των οδών και, συνακόλουθα, για την πληρωμή των γεγενημένων υποχρεώσεων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που απορρέουν από την αστική ευθύνη των κρατικών οργάνων σχετικά με τις αρμοδιότητες αυτές, προβλέφθηκαν στον νόμο (ήτοι στο άρθρο 260 του ιδίου ως άνω ν. 3852/ 2010) οι αντίστοιχοι πόροι. Συνεπώς, η προαναφερθείσα κρίση του δικάσαντος διοικητικού εφετείου και, κατ’ ακολουθίαν, η κρίση αυτού ότι η αναιρεσείουσα Περιφέρεια ενομιμοποιείτο παθητικά ως εναγόμενη είναι νομίμως αιτιολογημένη, ο δε περί του αντιθέτου λόγος αναίρεσης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος (πρβ. ΣτΕ 3436/2015). Περαιτέρω, ο ισχυρισμός της αναιρεσείουσας ότι, πάντως, κατά τον χρόνο άσκησης της ένδικης αγωγής (7.11.2011) δεν είχε εκδοθεί σχετική διοικητική πράξη, όπως επιτάσσει το άρθρο 260 του ν. 3852/2010, είναι απορριπτέος, προεχόντως, διότι κατά τον χρόνο άσκησης της ένδικης αγωγής δεν είχε καταστεί απαιτητή η αξίωση για πληρωμή της ένδικης δαπάνης, ώστε να ανακύπτει ζήτημα κάλυψής της με την κατανομή -δυνάμει της σχετικής κοινής υπουργικής απόφασης- των ΚΑΠ του οικείου έτους. Σε κάθε δε περίπτωση για την κάλυψη των δαπανών των περιφερειών του έτους 2011 εκδόθηκε, κατ’ εξουσιοδότηση της διάταξης του άρθρου 260 παρ. 5 του ν. 3852/2010, η προαναφερθείσα 16275/25.4.2012 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών «Κριτήρια και διαδικασία κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων των Περιφερειών, έτους 2011» (Β΄ 1436), με την οποία κατανεμήθηκαν τα ποσά για το έτος 2011 στις προβλεπόμενες ως άνω υπό στοιχ. α-γ κατηγορίες, ειδικότερα δε, ορίστηκε ότι το κατανεμηθέν ποσό για τις επενδυτικές δαπάνες καλύπτει και «την κατασκευή, βελτίωση και συντήρηση του οδικού δικτύου». Συνεπώς, ο περί του αντιθέτου ισχυρισμός της αναιρεσείουσας ότι το ποσό αυτό αφορούσε μόνο το επαρχιακό και όχι το εθνικό οδικό δίκτυο, είναι απορριπτέος, εφόσον στην εν λόγω ΚΥΑ δεν γίνεται σχετική διάκριση. Τέλος, ο ισχυρισμός της αναιρεσείουσας ότι η ανωτέρω ΚΥΑ δεν περιείχε ειδικό κονδύλιο για την πληρωμή των γεγενημένων υποχρεώσεων που απορρέουν από την αστική ευθύνη της πρώην κρατικής περιφέρειας, η οποία, ως εκ τούτου, δεν καλυπτόταν από τους ΚΑΠ, είναι απορριπτέος. Τούτο διότι η κατανομή των ποσών των ΚΑΠ στις περιφέρειες ανά έτος με την κοινή υπουργική απόφαση γίνεται σύμφωνα με την ανωτέρω εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 260 παρ. 5 του ν. 3852/2010 στις οριζόμενες σ’ αυτήν γενικές κατηγορίες [(α) λειτουργικών και γενικών δαπανών, β) επενδυτικών δαπανών) και γ) εσόδων της Ένωσης Περιφερειών] και, συνεπώς, η έλλειψη ειδικής αναφοράς του ποσού που προορίζεται να καλύψει τις δαπάνες για την εξόφληση αποζημιώσεων λόγω δικαστικών αποφάσεων δεν συνεπάγεται τη μη κάλυψη των δαπανών αυτών από τους ΚΑΠ των περιφερειών του οικείου έτους, όπως εσφαλμένως υπολαμβάνει η αναιρεσείουσα.
- Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, και μη προβαλλομένου άλλου λόγου αναίρεσης, η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Απορρίπτει την αίτηση.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 7 Ιουνίου 2023 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 25ης Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.
Η Προεδρεύουσα ΣύμβουλοςΗ Γραμματέας του Α΄ Τμήματος
Άννα ΚαλογεροπούλουΕιρήνη Δασκαλάκη
