Τα μυστικά που κρύβουν οι διατάξεις με τις οποίες καθιερώθηκε αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ από την 1η-10-2021 και μετά στις περιπτώσεις γονικών παροχών και λοιπών δωρεών προς στενά συγγενικά πρόσωπα παρουσιάζει σήμερα ο «Ε.Τ.».
Σημαντικό είναι κατ’ αρχάς να διευκρινιστεί ότι με τις διατάξεις αυτές, σε κάθε περίπτωση γονικής παροχής κτίσματος το οποίο προορίζεται να χρησιμοποιηθεί από το τέκνο ως πρώτη κατοικία, ισχύει το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ, προσαυξημένο κατά το πάγιο αφορολόγητο της πρώτης κατοικίας, το οποίο ανέρχεται σε 200.000 ευρώ για το άγαμο και σε 250.000 ευρώ για το έγγαμο τέκνο, προσαυξανόμενο κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για καθένα τέκνο από το τρίτο και πάνω. Συνεπώς, για τη γονική παροχή πρώτης κατοικίας ισχύει από την 1η-10-2021 συνολικό αφορολόγητο όριο 1.000.000 ευρώ για τους άγαμους και 1.050.000 ευρώ για τους έγγαμους χωρίς τέκνα. Αν έχουν και τέκνα, το αφορολόγητο-μαμούθ του 1.000.000 ευρώ ή του 1.050.000 ευρώ προσαυξάνεται περαιτέρω.
Τι ισχύει
Σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η σχετική νομοθεσία, το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ ισχύει μία φορά (εφάπαξ). Σε κάθε επόμενη γονική παροχή ή δωρεά υπαγόμενη στο καθεστώς αυτό συνυπολογίζονται όλες οι προηγούμενες από και προς τα ίδια πρόσωπα.
Αξίζει επίσης να διευκρινιστεί ότι οι «τριγωνικές» μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων ή χρηματικών ποσών μεταξύ προσώπων που δεν έχουν συγγένεια Α’ κατηγορίας με την ενδιάμεση παρεμβολή προσώπων τα οποία έχουν συγγένεια Α’ κατηγορίας και με τον αρχικό δωρεοδότη και με τον τελικό δωρεοδόχο, ώστε να αποφευχθεί η επαχθής φορολογία με 20%, συνιστά καταστρατήγηση των διατάξεων για το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ και τιμωρείται με αναδρομική επιβολή των φόρων που δεν καταβλήθηκαν, προσαυξημένων με τόκους, εφόσον τα χρονικά διαστήματα εντός των οποίων πραγματοποιήθηκαν οι «τριγωνικές» αυτές μεταβιβάσεις δεν υπερβαίνουν τους 6 μήνες.
Πάνω από 8.000 γονικές παροχές και δωρεές που απαλλάχθηκαν από τη φορολογία ελέγχθηκαν εξονυχιστικά από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) κατά την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2025 και διαπιστώθηκε ότι δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις για να τύχουν του αφορολογήτου των 800.000 ευρώ -που ισχύει από τον Οκτώβριο του 2021-, αλλά οι φορολογούμενοι έπρεπε να καταβάλουν κανονικά τους προβλεπόμενους φόρους 10%-40%.
Τα μυστικά
Αναλυτικά, οι φορολογούμενοι που επιθυμούν να προχωρήσουν σε γονικές παροχές ή δωρεές περιουσιακών στοιχείων ή χρημάτων σε στενά συγγενικά πρόσωπα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι:
1 Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ παρέχεται εφάπαξ (μία φορά) στις γονικές παροχές και τις δωρεές μεταξύ συζύγων ή μεταξύ παππούδων ή γιαγιάδων και εγγονιών, οι οποίες πραγματοποιούνται από την 1η-10-2021 και μετά. Στις γονικές παροχές και δωρεές αυτές συνυπολογίζονται οι προγενέστερες γονικές παροχές και δωρεές μεταξύ των ιδίων προσώπων εφόσον έχουν γίνει από την 1η-10-2021 και μετά. Δηλαδή, από το εκάστοτε άθροισμα των δωρεών που πραγματοποιήθηκαν από την 1η-10-2021 μεταξύ γονέων και παιδιών ή μεταξύ παππούδων ή γιαγιάδων και εγγονιών αφαιρείται πρώτα συνολικά (εφάπαξ) το ποσό των 800.000 ευρώ και, αν απομένει κάποιο υπόλοιπο, επιβάλλεται επ’ αυτού φόρος με συντελεστή 10%.
2 Για τις γονικές παροχές και δωρεές προς τους φορολογουμένους της Α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας, για τις οποίες ισχύει το αφορολόγητο ποσό των 800.000 ευρώ, φόρος προκύπτει εφόσον η φορολογητέα αξία του περιουσιακού στοιχείου το οποίο αποτελεί αντικείμενο της γονικής παροχής ή που δωρίζεται υπερβαίνει τις 800.000 ευρώ μετά την αφαίρεση των εκπτώσεων και απαλλαγών των άρθρων 41 και 43 του ν. 2961/2001, στις οποίες περιλαμβάνεται και η απαλλαγή της πρώτης κατοικίας. Αυτό σημαίνει ότι:
* Σε περίπτωση γονικής παροχής πρώτης κατοικίας ισχύει συνολικό αφορολόγητο όριο 1.000.000 ευρώ για τον άγαμο αποδέκτη του ακινήτου (200.000 ευρώ αφορολόγητο πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας) ή 1.050.000 ευρώ για τον έγγαμο (250.000 ευρώ αφορολόγητο πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας), προσαυξανόμενο κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για καθένα από τα επόμενα εξαρτώμενα τέκνα του αποδέκτη του ακινήτου.
* Σε περίπτωση γονικής παροχής οικοπέδου το οποίο προορίζεται για την ανέγερση πρώτης κατοικίας, ισχύει συνολικό αφορολόγητο όριο 850.000 ευρώ για τον άγαμο αποδέκτη του ακινήτου (50.000 ευρώ αφορολόγητο λόγω πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας) ή 900.000 ευρώ για τον έγγαμο (100.000 ευρώ αφορολόγητο λόγω πρώτης κατοικίας + αφορολόγητο όριο 800.000 ευρώ λόγω δωρεάς προς συγγενή Α’ κατηγορίας), προσαυξανόμενο κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για καθένα από τα επόμενα εξαρτώμενα τέκνα του αποδέκτη του ακινήτου.
3 Επίσης, κάθε γονική παροχή χρηματικού ποσού, δηλαδή κάθε δωρεά χρηματικού ποσού από γονέα σε τέκνο, καθώς επίσης και κάθε δωρεά χρηματικού ποσού από σύζυγο σε σύζυγο, από παππού ή γιαγιά σε εγγόνι που έχει πραγματοποιηθεί από την 1η-10-2021 ή πρόκειται να πραγματοποιηθεί από δω και στο εξής, εφόσον δεν έχει προηγηθεί άλλη προγενέστερη μεταξύ των ίδιων προσώπων, είναι αφορολόγητη μέχρι τις 800.000 ευρώ. Εάν το χρηματικό ποσό που δωρίζεται υπερβαίνει τις 800.000 ευρώ, τότε το υπερβάλλον ποσό φορολογείται με 10%.
4 Το αφορολόγητο των 800.000 ευρώ για χρηματική γονική παροχή ή δωρεά ισχύει μόνο εφόσον το χρηματικό ποσό δωρίστηκε με μεταφορά από τον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδότη (γονέα, συζύγου κ.λπ.) στον τραπεζικό λογαριασμό του δωρεοδόχου (τέκνου, άλλου συζύγου κ.λπ.).
Τι ισχύει για χρήματα, αγορά ακινήτου και Ι.Χ.
5 Το αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ αναγνωρίζεται επίσης:
* σε περίπτωση μεταφοράς χρηματικού ποσού από ατομικό λογαριασμό του γονέα/δωρητή ή από κοινό λογαριασμό αυτού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλον κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον παρέχοντα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο,
* σε περίπτωση έκδοσης τραπεζικής επιταγής από τον γονέα/δωρητή με χρέωση ατομικού τραπεζικού λογαριασμού αυτού ή κοινού με το τέκνο/δωρεοδόχο ή τρίτο πρόσωπο (και όχι η έκδοση επιταγής με κατάθεση μετρητών) και η κατάθεση της επιταγής αυτής σε ατομικό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου ή σε άλλον κοινό λογαριασμό του τέκνου/δωρεοδόχου με τον ίδιο τον γονέα/δωρητή ή τρίτο πρόσωπο. Στην περίπτωση αυτή, για την απόδειξη της μεταφοράς της χρηματικής γονικής παροχής/δωρεάς σε τραπεζικό λογαριασμό, πρέπει να αναγράφονται στο σώμα της δήλωσης φόρου γονικής παροχής/δωρεάς οι αριθμοί IBAN των τραπεζικών λογαριασμών μεταξύ των οποίων έγινε η μεταφορά των χρημάτων, το πιστωτικό ίδρυμα και ο αριθμός της επιταγής. Ως ημερομηνία γονικής παροχής/δωρεάς θεωρείται η ημερομηνία κατάθεσης της επιταγής στον τραπεζικό αυτόν λογαριασμό,
* σε χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με σκοπό την αγορά ακινήτου από τον δωρεοδόχο/τέκνο με μεταφορά χρημάτων στον λογαριασμό του πωλητή/κατασκευαστή/εργολάβου ή κατάθεση τραπεζικής επιταγής,
* σε χρηματικές δωρεές/γονικές παροχές με σκοπό την αγορά οχήματος από τον δωρεοδόχο/τέκνο με μεταφορά χρημάτων στον λογαριασμό του πωλητή ή κατάθεση επιταγής.
6 Για αρχικές δηλώσεις φόρου γονικής παροχής ή δωρεάς που έχουν υποβληθεί από την 1η-10-2021 και μετά, για την απόδειξη της μεταφοράς του ποσού της χρηματικής γονικής παροχής ή δωρεάς σε τραπεζικό λογαριασμό πρέπει να αναγράφονται στο σώμα της δήλωσης φόρου γονικής παροχής ή δωρεάς οι αριθμοί IBAN των τραπεζικών λογαριασμών μεταξύ των οποίων έγινε η μεταφορά των χρημάτων, καθώς και να επισυνάπτεται το αποδεικτικό μεταφοράς από το πιστωτικό ίδρυμα.
Στο στόχαστρο οι «τριγωνικές δωρεές»
7 Στις περιπτώσεις διαδοχικών δωρεών μεταξύ προσώπων της Α’ κατηγορίας της φορολογικής κλίμακας των δωρεών, με συνέπεια εν τέλει να λαμβάνει χώρα δωρεά μεταξύ προσώπων που δεν ανήκουν στην κατηγορία αυτή (π.χ. δωρεά από τέκνο σε γονέα και εν συνεχεία δωρεά από αυτόν τον γονέα σε άλλο τέκνο), οι φοροελεγκτικές υπηρεσίες έχουν εντολή να διερευνούν τις πραγματικές συνθήκες και τη σκοπιμότητα των δωρεών αυτών, καθώς και το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ αυτών, για να διαπιστωθεί αν τίθεται θέμα καταστρατήγησης των υπόψη διατάξεων. Δεδομένου ότι το βάρος απόδειξης της καταστρατήγησης φέρει η φορολογική διοίκηση, κατά τους σχετικούς ελέγχους οι ελεγκτές οφείλουν να τεκμηριώνουν, με βάση τα στοιχεία και τις περιστάσεις, ότι ο τελικά ωφελούμενος από τις διαδοχικές δωρεές είναι πρόσωπο που δεν ανήκει στην Α’ κατηγορία δικαιούχων και ότι οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς τον σκοπό αυτόν.
Σύμφωνα με την οδηγία που έχει δοθεί στους ελεγκτές από την ΑΑΔΕ, κρίσιμο είναι το χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει μεταξύ των διαδοχικών δωρεών. Εάν αυτό είναι σύντομο, ενδεικτικά όχι μεγαλύτερο των έξι μηνών, προκύπτει ισχυρή ένδειξη ότι, κατ’ αρχάς, οι διαδοχικές δωρεές έχουν γίνει προς τον σκοπό αυτόν και, εφόσον ο σκοπός καταστρατήγησης τεκμηριώνεται και από τα υπόλοιπα στοιχεία και πραγματικά περιστατικά, προβλέπεται να επιβάλλεται σε βάρος του τελευταίου (πραγματικού) δωρεοδόχου φόρος δωρεών, ως η δωρεά να είχε πραγματοποιηθεί απευθείας από τον πραγματικό δωρητή προς τον τελικό δικαιούχο αυτής.
