Αγωγή αποζημίωσης, κατά τις διατάξεις των άρθρων 105 – 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (ΕισΝΑΚ), 928 εδ. β΄και 932 του Αστικού Κώδικα, επικουρικώς κατά τις διατάξεις του άρθρου 4 παρ. 5 σε συνδυασμό με το άρθρο 25 παρ. 4 του Συντάγματος, για τον θάνατο συγγενούς των εναγόντων μετά από εμβολιασμό έναντι του covid-19. To Ελληνικό Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, κατ’ άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος. H προκληθείσα βλάβη (θάνατος) συνιστά υπέρμετρη θυσία χάριν του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου (της προστασίας της δημόσιας υγείας από τη διάδοση του covid-19), για την οποία το Ελληνικό Δημόσιο οφείλει να καταβάλει εύλογη αποζημίωση, υπό την έννοια της αποκατάστασης τόσο της υλικής βλάβης όσο και, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 932 του Α.Κ., της ψυχικής οδύνης. Αναβάλλει την έκδοση οριστικής απόφασης προκειμένου να προσκομιστούν οικονομικά στοιχεία.
Β΄ ΤΜΗΜΑ (ΤΡΙΜΕΛΕΣ)
Α459/2025
Πρόεδρος: Σοφία Παπαθανασίου, Πρόεδρος Πρωτοδικών Δ.Δ.
Εισηγήτρια: Στεργία Παπαχριστοδούλου, Πρωτοδίκης Δ.Δ.
Με την 459/2025 απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Ηρακλείου κρίθηκαν τα εξής:
… το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι η ρύθμιση για τον εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού της χώρας κατά του covid-19, με εμβόλια που πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις κυκλοφορίας, αποφασίστηκε στο πλαίσιο της υποχρέωσης του Κράτους, σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος, να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη της διάδοσης και την καταπολέμηση της πανδημίας από τον εν λόγω μεταδοτικό ιό, που συνιστούσε, κατά τον κρίσιμο χρόνο, μείζονα κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Ως εκ τούτου, είναι, κατ’ αρχήν, συνταγματικώς ανεκτοί οι περιορισμοί που η ως άνω πρόβλεψη του εμβολιασμού κατά του covid-19 συνεπάγεται στα δικαιώματα της υγείας, του ιατρικού αυτοκαθορισμού, της αυτοδιάθεσης του ατόμου και της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς του, όπως αυτά κατοχυρώνονται στο Σύνταγμα και σε υπερνομοθετικές διατάξεις, δεδομένου ότι η πρόβλεψη του εμβολιασμού δικαιολογείται με βάση τις υγειονομικές και επιδημιολογικές συνθήκες που επικρατούσαν κατά τη θέσπισή του και στηρίζεται σε αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα, δηλαδή σε έγκυρα επιστημονικά δεδομένα, τα οποία αποδέχεται η συντριπτική πλειοψηφία των αρμόδιων επιστημονικών φορέων στην Ελλάδα και διεθνώς (πρβλ. ΣτΕ 1764/2023, 1898/2021 7μ., 1386/2021 7μ., 622/2021, 2387/2020 7μ.). Ωστόσο, σε περίπτωση που, συνεπεία της συνταγματικώς θεμιτής και νόμιμης, κατά τα ανωτέρω, πραγματοποίησης εμβολιασμού, επέλθει ευθέως βλάβη στην υγεία προσώπου, δηλαδή βλάβη μη οφειλόμενη σε παρεμβαλλόμενη παράνομη πράξη ή παράλειψη (όπως χορήγηση ελαττωματικού ή ακατάλληλου σκευάσματος ή πλημμέλειες κατά τον εμβολιασμό), ανακύπτει ευθέως από το άρθρο 4 παρ. 5 σε συνδυασμό με το άρθρο 25 παρ. 4 του Συντάγματος, με το οποίο κατοχυρώνεται η αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης των πολιτών, ευθύνη του κράτους προς εύλογη αποκατάσταση της ζημίας του παθόντος, υπό την έννοια της αποκατάστασης τόσο της τυχόν υλικής όσο και, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 932 του Α.Κ., της ηθικής βλάβης. Τούτο δε διότι, στις περιπτώσεις αυτές, η προκαλούμενη από την πραγματοποίηση του εμβολιασμού βλάβη συνιστά υπέρμετρη θυσία για τον παθόντα (βλάβη υγείας και προσβολή προσωπικότητος), χάριν του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου (πρβλ. ΣτΕ 622/2021). Ειδικότερα, στην προκείμενη περίπτωση και σύμφωνα με το … πόρισμα της … η πιθανότητα συσχέτισης των ανεπιθύμητων ενεργειών, οι οποίες εμφανίστηκαν στην ασθενή μετά τον εμβολιασμό της με το εμβόλιο …, ήταν «Certain/Βεβαία» … Ενόψει των ανωτέρω, ο εμβολιασμός της … με την πρώτη δόση του εμβολίου … κατά του covid-19 … αποτελεί, κατ’ αρχήν, συνταγματικώς ανεκτό περιορισμό του ατομικού δικαιώματός της στην υγεία, χάριν προστασίας της δημόσιας υγείας, τελεί όμως σε αιτιώδη συνάφεια με την επελθούσα βλάβη της υγείας της που οδήγησε τελικώς στο θάνατό της, όπως αποδεικνύεται από το σύνολο των … στοιχείων. Κατόπιν τούτων, το Δικαστήριο κρίνει ότι η ως άνω προκληθείσα στη … βλάβη (θάνατος) συνιστά υπέρμετρη θυσία την οποία υπέστη χάριν του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου (εν προκειμένω της προστασίας της δημόσιας υγείας από τη διάδοση του covid-19), για την οποία το Ελληνικό Δημόσιο οφείλει να καταβάλει εύλογη αποζημίωση. Επομένως, το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, κατ’ άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος, ως χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ισότητας στα δημόσια βάρη, που διαταράχτηκε με την ως άνω υπέρμετρη βλάβη της υγείας της …, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θάνατό της από τη χορήγηση της πρώτης δόσης του εμβολίου …, και ευθύνεται για την εύλογη αποκατάσταση της προκληθείσας ζημίας, υπό την έννοια της αποκατάστασης τόσο της υλικής βλάβης όσο και, κατ’ ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 932 του Α.Κ., της ψυχικής οδύνης.
Περαιτέρω, αναφορικά με το αίτημα της αγωγής περί αναγνώρισης της υποχρέωσης του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει στον πρώτο ενάγοντα, ατομικά για τον εαυτό του και ως ασκούντα τη γονική μέριμνα των … ανήλικων τέκνων του …, τα αναφερόμενα στην πρώτη σκέψη ποσά, ως αποζημίωση κατ’ άρθρο 928 εδ. β΄ του Α.Κ., για τη στέρηση της συνεισφοράς της θανούσας στα έξοδα διατροφής τους, καθώς και για τη στέρηση των υπηρεσιών της, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι η ύπαρξη και το μέγεθος της ζημίας που μπορεί να ζητηθεί και να επιδικασθεί ως αποζημίωση με το ανωτέρω περιεχόμενο, εξαρτάται σε κάθε περίπτωση από τις συνθήκες της οικογενειακής ζωής, όπως διαμορφώνονται στα πλαίσια της συμβίωσης, και από τις δυνάμεις και τον συσχετισμό των δυνάμεων των συζύγων, βάσει του ύψους των τυχόν εισοδημάτων και της λοιπής περιουσίας του δικαιούχου, σε συσχετισμό προς τα εισοδήματα, την περιουσιακή κατάσταση και την παροχή υπηρεσιών της θανούσας συζύγου, ήτοι στοιχεία που πρέπει να εκτίθενται από τους διαδίκους και να αποδεικνύονται (πρβλ. ΣτΕ 544/2009). Ενόψει των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν προσκομίζονται πλήρη στοιχεία από τα οποία να προκύπτουν τα εισοδήματα και η περιουσιακή κατάσταση τόσο του πρώτου ενάγοντος και των τέκνων του, όσο και της συζύγου του κατά το τελευταίο πριν το θάνατό της χρονικό διάστημα, το Δικαστήριο δεν μπορεί να σχηματίσει ασφαλή δικανική πεποίθηση ως προς το αίτημα του άρθρου 928 εδ. β΄ του Α.Κ. Κατόπιν τούτων, για το ενιαίο της κρίσης, το Δικαστήριο αναβάλει την έκδοση οριστικής απόφασης (και ως προς την κατ’ άρθρο 932 Α.Κ. αποζημίωση, το ύψος της οποίας θα προσδιορισθεί μετά την εκτέλεση όσων διατάσσονται κατωτέρω), κατ’ άρθρα 151 και 152 του Κ.Δ.Δ., προκειμένου να προσκομισθούν από τον πρώτο ενάγοντα τα προαναφερόμενα στοιχεία.
Main content
