Της ΓΡΑΜΜΑΤΗΣ ΜΠΑΚΛΑΤΣΗ,
τοπογράφου – πολεοδόμου μηχανικού,
Ένα από τα θέματα που απασχολούν πολλούς πολίτες είναι η κληρονομιά που τους αφήνει ένα οικείο πρόσωπο είτε με διαθήκη, είτε χωρίς διαθήκη. Εκτός από τα έξοδα σύνταξης του συμβολαίου αποδοχής και την φορολογία που ενδεχομένως θα προκύψει, πολλοί έρχονται αντιμέτωποι και με αυθαίρετα κτίσματα ή προσθήκες, που έγιναν στο ακίνητο από τον θανόντα ιδιοκτήτη του, κατά το παρελθόν και τα οποία παραμένουν «κρυφά» στον Δήμο, στην Πολεοδομία, στο Ε9, στη ΔΕΗ, στο Κτηματολόγιο κλπ, δηλαδή είναι αδήλωτα. Κι ενώ οι κληρονόμοι ουδεμία ευθύνη φέρουν για την κατάσταση των ακινήτων τα οποία κληρονομούν, από την άλλη μεριά οφείλουν να τα τακτοποιήσουν. Το πρόβλημα όμως βρίσκεται όταν είναι πολλοί οι συγκληρονόμοι και δεν συμφωνούν με την τακτοποίηση των αυθαιρέτων και την αξιοποίηση των ακινήτων.
Έναάλλο πρόβλημα είναι ότι για να πληρωθεί ο φόρος αποδοχής κληρονομιάς η εφορία ζητά αποδεικτικό στοιχείο παλαιότητας των κτισμάτων και σε περίπτωση που το κτίσμα ή τμήμα αυτού δεν έχει οικοδομική άδεια τότε πρέπει πρώτα να γίνει η τακτοποίηση του και να δηλωθεί από το μηχανικό ο χρόνος παλαιότητας της κατασκευής. Τα αποδεικτικά στοιχεία είναι δημόσια έγγραφα και αεροφωτογραφίες. Σε περίπτωση που δεν γίνει τακτοποίηση ο φόρος υπολογίζεται χωρίς την έκπτωση λόγω παλαιότητας. Για αυτό είναι απαραίτητος ο έλεγχος του ακινήτου από μηχανικό πριν την αποδοχή κληρονομιάς.
- Γιατί είναι απαραίτητο το σύγχρονο τοπογραφικό στην αποδοχή κληρονομιάς;
Η δήλωση αποδοχής κληρονομιάς και η εγγραφή της στο κτηματολόγιο, μπορεί να γίνει κανονικά αφού εκφεύγει του πεδίου εφαρμογής της νέας πολεοδομικής νομοθεσίας για τα αυθαίρετα. Όμως, οι κληρονόμοι θα πρέπει να προβούν οπωσδήποτε στη σύνταξη νέου εξαρτημένου από το ΕΓΣΑ 87 (δορυφορικό σύστημα αναφοράς) προκειμένου να έχουν την ακριβή μέτρηση του οικοπέδου και όλων των κτισμάτων και κατασκευών που βρίσκονται μέσα σε αυτό, προκειμένου να γίνει ο υπολογισμός της αξίας του ακινήτου και να πληρωθούν οι αναλογούντες φόροι, ώστε να μην προβούν αργότερα σε διόρθωση της αποδοχής και πληρωμή συμπληρωματικών φόρων.
– Advertisement –
- Χρειάζεται Ηλεκτρονική Ταυτότητα για αποδοχή κληρονομιάς;
Η αποδοχή κληρονομιάς δεν απαιτεί εκ του νόμου την έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου. Ωστόσο, αν σκοπεύετε να πουλήσετε το ακίνητο μετά, θα χρειαστεί.
- Μπορεί να γίνει αποδοχή ακινήτου με αυθαίρετα;
Ναι, γιατί στις προηγούμενες δεκαετίες, ήταν πολύ συνηθισμένο γεγονός, οι ιδιοκτήτες να κτίζουν με νόμιμη οικοδομική άδεια το κυρίως σπίτι και στη συνέχεια λόγω αναγκών να προσθέτουν κι έναν επιπλέον χώρο (π.χ. κουζίνα, λουτρό, αποθήκη). Μάλιστα, επειδή γνώριζαν ότι ήταν αυθαίρετες αυτές οι κατασκευές δεν τις δήλωναν σε καμία δημόσια αρχή από το φόβο της επιβολής προστίμων. Στην αποδοχή κληρονομιάς θα ληφθεί υπόψη η καταγραφή της έκτασης οικοπέδου και κτισμάτων σύμφωνα με το πρόσφατο τοπογραφικό διάγραμμα και θα γίνει η διόρθωση των στοιχείων (ΤΑΠ, Ε9, ΕΝΦΙΑ κλπ) του θανόντος, προκειμένου να ταυτίζονται με την πραγματικότητα.
- Ποια θεωρούνται αυθαίρετα κτίρια και κατασκευές και πρέπει να τακτοποιηθούν;
Σύμφωνα με το νόμο που ισχύει σήμερα, τα αυθαίρετα χωρίζονται σε πέντε (5) κατηγορίες ανάλογα με το χρόνο ανέγερσής τους και τη βαρύτητα της αυθαιρεσίας.
Κατηγορίες 1–4: Περιλαμβάνουν παλιές κατασκευές, μικροπαραβάσεις και υπερβάσεις δόμησης μικρότερης κλίμακας.
Κατηγορία 5: Μεγάλες αυθαιρεσίες, όπως ανέγερση κτίσματος χωρίς άδεια ή σοβαρές υπερβάσεις.
Σήμερα δεν επιτρέπεται η νομιμοποίηση αυθαιρέτων της Κατηγορίας 5. Αντίθετα, για τις Κατηγορίες 1–4 υπάρχει ακόμη δυνατότητα τακτοποίησης, με τελική παράταση έως 31 Μαρτίου 2026. Μετά από αυτή την ημερομηνία, η δυνατότητα υπαγωγής λήγει.
- Μέχρι πότε μπορούμε να δηλώσουμε τα αυθαίρετα κτίσματα που κληρονομούμε;
1.Για τις κατηγορίες 1, 2, 3 και 4 αυθαιρέτων, οι ιδιοκτήτες από κληρονομική διαδοχή, έχουν στη διάθεσή τους προκειμένου να τα τακτοποιήσουν ένα χρονικό περιθώριο ως το τέλος Μαρτίου 2026.
2.Τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 (τα μεγάλα αυθαίρετα), που αποκτώνται κατόπιν κληρονομικής διαδοχής, εφόσον η αίτηση υπαγωγής υποβληθεί εντός ενός (1) έτους από την προθεσμία του άρθρου 1847 του Αστικού Κώδικα (περί αποποίησης κληρονομιάς) μπορούν να τακτοποιηθούν το αργότερο μέχρι τις 31.12.2025.
Προσοχή όμως, γιατί αυτό το χρονικό περιθώριο, δεν σημαίνει πως πρόκειται για παράταση. Κι αυτό διότι κάθε χρόνο έχει αύξηση του προστίμου κατά 5% και σύνδεση με την εφαρμογή για την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου.
- Ποιοι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων βρίσκονται στη δυσκολότερη θέση;
Οπως προαναφέρθηκε, στη δυσκολότερη θέση βρίσκονται οι ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων που ανήκουν στη λεγόμενη κατηγορία 5.
- Τι πρόστιμο πληρώνω για ένα εξ ολοκλήρου αυθαίρετο και σε πόσες δόσεις μπορώ να το εξοφλήσω;
Το πρόστιμο υπολογίζεται ανάλογα με το μέγεθος, την τιμή ζώνης της περιοχής, την παλαιότητα και άλλα πολεοδομικά μεγέθη.
Μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 100 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο ποσό δόσης τα 50 ευρώ, ενώ δίνεται η δυνατότητα έκπτωσης 20% στην εφάπαξ καταβολή ή 10% στην καταβολή του 30% του αναλογούντος προστίμου.
- Εγώ ως κληρονόμος δεν γνωρίζω την χρονολογία κατασκευής των αυθαιρέτων για να υπολογιστεί το πρόστιμο. Πώς μπορώ να εξακριβώσω το χρόνο κατασκευής τους;
Ο χρόνος κατασκευής των αυθαιρέτων αποδεικνύεται από τις σχετικές αεροφωτογραφίες που δίνονται κατόπιν παραγγελίας από την Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού και το Ελληνικό Κτηματολόγιο.
Πέραν της αεροφωτογραφίας, ο χρόνος εγκατάστασης μιας αυθαίρετης κατασκευής ή αυθαίρετης αλλαγής χρήσης, αποδεικνύεται με έγγραφο φορολογικής ή άλλης δημόσιας αρχής (π.χ. πρώτη ηλεκτροδότηση ακινήτου από την ΔΕΗ, μισθωτήριο συμβόλαιο, Ε9, παλιό συμβόλαιο κλπ) στο οποίο να αναφέρεται το ακίνητο και η χρήση του όπως αυτή περιγράφεται κατά την υπαγωγή του, στο ηλεκτρονικό σύστημα του ΤΕΕ.
- Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των κληρονόμων απέναντι στο κτηματολόγιο;
Με το νόμο 4934/2022 που ρυθμίζονται θέματα του κτηματολογίου θεσπίστηκαν τα εξής:
– Γίνεται απευθείας σύνδεση του Ελληνικού Κτηματολογίου με τα ληξιαρχεία, με σκοπό να ενημερώνεται αυτόματα το κτηματολόγιο για τα στοιχεία της ληξιαρχικής πράξης θανάτου κάθε δικαιούχου.
– Υποχρεώνονται οι πλησιέστεροι συγγενείς του θανόντος ιδιοκτήτη εντός ενός μήνα να ενημερώσουν το κτηματολόγιο, ανεξάρτητα από τη διαδικασία αποδοχής κληρονομιάς.
– Ορίζεται ότι, η αγωγή διόρθωσης ανακριβούς πρώτης κτηματολογικής εγγραφής, ασκείται και κατά των διαδόχων του νομιμοποιούμενου παθητικά.
– Ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τη διόρθωση αρχικής εγγραφής σε οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη».
– Εισάγεται το δικαίωμα καθολικών ή ειδικών διαδόχων δικαιούχου εγγραπτέου δικαιώματος, να ζητήσουν διόρθωση στοιχείων πρώτης εγγραφής και επανακαθορίζεται η προθεσμία καταχώρισης αίτησης στο κτηματολογικό φύλλο του ακινήτου.
Επομένως οι πολίτες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι και χωρίς να έχουν προβεί στην αποδοχή κληρονομιάς θα πρέπει, να δηλώσουν τα κληρονομούμενα ακίνητα στο κτηματολόγιο και σε περίπτωση που λειτουργεί κτηματολογικό γραφείο, θα πρέπει να δηλώσουν τα στοιχεία τους, ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να πληροφορηθεί εάν ο κύριος ενός ακινήτου απεβίωσε, ώστε να αναζητήσει, για οποιονδήποτε λόγο, τους κληρονόμους του.
