ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αγωγή105 ΕισΝΑΚ- Αίτημα ενάγουσας ανθυπαστυνόμου για αποκατάσταση περιουσιακής ζημίας και ηθικής βλάβης που υπέστη λόγω μόλυνσης από παρασιτικά έντομα, με τα οποία ήρθε σε επαφή κατά την εκτέλεση των καθηκόντων σε χώρο κράτησης της υπηρεσίας εργασίας της και λόγω της μεταφοράς και μετάδοσης των εντόμων εντός της οικίας της- Βάσει των διατάξεων του π.δ.45/2008 για τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας ένστολου προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ., από τη διαπίστωση των αυξημένων κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι αστυνομικοί και της εξ’ αυτής υποχρέωσης της Διοίκησης να μεριμνά αυτοί να είναι άρτια εκπαιδευμένοι και να φέρουν τον κατάλληλο οπλισμό και όλα τα άλλα εφόδια και τα μέσα που απαιτούνται για την αποτελεσματική άσκηση των καθηκόντων τους, προκύπτει ότι γεννάται ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση κατ’ άρ. 105ΕισΝΑΚ από πράξεις ή παραλείψεις ή υλικές ενέργειες που έγιναν κατά παράβαση των οικείων διατάξεων, κατά την ενάσκηση της δημόσιας εξουσίας, ήτοι από τη μη λήψη εκ μέρους της Διοίκησης όλων των επιβεβλημένων και πρόσφορων μέτρων που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη υπηρεσία και σκοπούν στην ελαχιστοποίηση των πιθανών κινδύνων που αντιμετωπίζουν τα ανωτέρω αστυνομικά όργανα, κατά την εκτέλεση τέτοιας υπηρεσίας- Κατά τα ανωτέρω και βάσει των διδαγμάτων της κοινής πείρας, τα υπεύθυνα για την τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας στις κτηριακές εγκαταστάσεις των υπηρεσιών της όργανα της ΕΛ.ΑΣ. οφείλουν να μεριμνούν και να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση των προσώπων που κρατούνται στις εγκαταστάσεις αυτές, αλλά και για την εν γένει τήρηση των κανόνων υγιεινής στους εν λόγω χώρους κράτησης, όπου, μεταξύ άλλων, υπηρετεί και το προσωπικό της- Διαπίστωση περί μη λήψης από τα ως άνω όργανα των απαραίτητων μέτρων στις εγκαταστάσεις της υπηρεσίας εργασίας της ενάγουσας, με αποτέλεσμα την εμφάνιση και ανάπτυξη των παρασιτικών εντόμων-Συνδρομή αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου για παράνομη παράλειψη των αστυνομικών οργάνων του, που τελούν σε συνάφεια με την βλάβη της υγείας της ενάγουσας κατά το κρίσιμο διάστημα- Μη αποστολή του διοικητικού φακέλου από το εναγόμενο παρά την έκδοση προδικαστικής απόφασης, με συνέπεια τη συναγωγή από το Δικαστήριο τεκμηρίου περί συνομολόγησης της ακρίβειας της πραγματικής βάσης των ισχυρισμών της ενάγουσας αναφορικά με τις δαπάνες της για τη διάγνωση και αποκατάσταση της βλάβης της υγείας της και της ζημίας της περιουσίας της- Αναγνώριση ηθικής βλάβης κατ’ αρ. 932 ΑΚ- Δεκτή εν μέρει η αγωγή
ΤΟ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΤΜΗΜΑ Ε΄
ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ
Σ υ ν ε δ ρ ί α σ ε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 8 Μαρτίου 2024, με δικαστή την Αναστασία Διδή, Πρωτοδίκη Δ.Δ., και γραμματέα την Αναστασία Μπάτσιου, δικαστική υπάλληλο,
γ ι α ν α δικάσει την αγωγή με αριθμό και χρονολογία κατάθεσης ΠΡ4725/06.11.2019
τ η ς … του Αλεξάνδρου, κατοίκου Θεσσαλονίκης (οδός … αρ. 65), που παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου της Αθανασίου Χαριστού, ο οποίος κατέθεσε την από 04.03.2024 δήλωση της παραγράφου 2 του άρθρου 133 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (Κ.Δ.Δ., κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999, ΦΕΚ Α΄ 97), όπως αυτή ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παράγραφο 4 του άρθρου 24 του ν. 4446/2016 (ΦΕΚ Α΄ 240),
κ α τ ά τ ο υ Ελληνικού Δημοσίου, που εκπροσωπείται νομίμως από τον Υπουργό των Οικονομικών και παραστάθηκε δια της Δικαστικής Πληρεξουσίας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) Ειρήνης Γαλάνη.
Κατά τη συζήτηση, ο διάδικος, που παραστάθηκε στο ακροατήριο, ανέπτυξε τους ισχυρισμούς του και ζήτησε όσα αναφέρονται στα πρακτικά.
Το Δικαστήριο αφού μελέτησε τη δικογραφία
Σκέφθηκε κατά το νόμο
1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση αγωγής καταβλήθηκε το προσήκον τέλος δικαστικού ενσήμου (σχετ. Το … ηλεκτρονικό δικαστικό ένσημο και η από 03.03.2022 απόδειξη πληρωμής του).
2. Επειδή, με την κρινόμενη αγωγή, – η οποία εισάγεται εκ νέου προς συζήτηση μετά την έκδοση της 5465/2022 προδικαστικής απόφασης του Δικαστηρίου τούτου για προσκόμιση διοικητικού φακέλου – η ενάγουσα, ανθυπαστυνόμος, ζητεί να υποχρεωθεί το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο να της καταβάλει νομιμοτόκως α) το ποσό των 1.100 ευρώ, ως αποζημίωση, κατ’ άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (ΕισΝΑΚ), για την αποκατάσταση της ζημίας που ισχυρίζεται ότι υπέστη αφενός λόγω μόλυνσης του σώματός της, προερχόμενη από τσιμπήματα εντόμων (ψύλλων και κοριών), με τα οποία ήρθε σε επαφή κατά την εκτέλεση των καθηκόντων της στους χώρους κράτησης της Διεύθυνσης Αστυνομίας Κρατικού Αερολιμένα Θεσσαλονίκης, αφετέρου λόγω της μεταφοράς και μετάδοσης των εν λόγω εντόμων και εντός της οικίας της, και β) το ποσό των 5.000 ευρώ, ως χρηματική ικανοποίηση, κατά τις διατάξεις του άρθρου 932 του ΑΚ, για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που ισχυρίζεται ότι υπέστη από την ίδια ως άνω αιτία. Σύμφωνα δε με τους ισχυρισμούς της, η ενάγουσα υπέστη την ανωτέρω ζημία και βλάβη εξαιτίας της παράλειψης των αρμοδίων οργάνων του εναγομένου να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση των προσώπων που κρατούνται στις εγκαταστάσεις της παραπάνω υπηρεσίας, αλλά και της μη τήρησης των κανόνων υγιεινής στους εν λόγω χώρους κράτησης, όπου η ενάγουσα υπηρετεί.
3. Επειδή, ο Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας ορίζει στο άρθρο 129, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 29 του ν. 3900/2010 (ΦΕΚ Α΄ 213) και, ακολούθως, το πρώτο εδάφιο της παρ. 2 αυτού αντικαταστάθηκε με το άρθρο 24 παρ. 3 του ν. 4446/2016 (ΦΕΚ Α΄ 240), ότι «1. Το Δημόσιο και το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου προς τα οποία γίνονται οι κατά το προηγούμενο άρθρο επιδόσεις, έχουν υποχρέωση να αποστέλλουν στο δικαστήριο τον κατά το άρθρο 149 διοικητικό φάκελο, με αναλυτική έκθεση απόψεων για τη διαφορά και ειδικότερα, για τους προβαλλόμενους νομικούς και πραγματικούς ισχυρισμούς. 2. Η έκθεση με τον κατά την προηγούμενη παράγραφο διοικητικό φάκελο διαβιβάζονται στο δικαστήριο τριάντα (30) τουλάχιστον ημέρες πριν από τη δικάσιμο. Στις υποθέσεις, για τις οποίες η κατά το άρθρο 128 προθεσμία έχει συντμηθεί, τα στοιχεία αυτά διαβιβάζονται στο δικαστήριο τουλάχιστον οκτώ ημέρες πριν από τη δικάσιμο. […] 3. Σε περίπτωση αδικαιολόγητης παράλειψης της διαβίβασης ή εκπρόθεσμης διαβίβασης προς το δικαστήριο των στοιχείων που μνημονεύονται στην παράγραφο 1, το δικαστήριο καταλογίζει σε βάρος της αρχής και υπέρ του αντιδίκου της χρηματική ποινή εκατό έως πεντακόσια ευρώ. Ως αδικαιολόγητη θεωρείται η παράλειψη της διαβίβασης ή η εκπρόθεσμη διαβίβαση, εφόσον δεν παρέχονται στο δικαστήριο επαρκείς εξηγήσεις. […] 4. Αν στη δικάσιμο που ορίζεται μετά την πρώτη αναβολή η αρχή δεν διαβιβάσει τα κατά την παράγραφο 1 στοιχεία, το δικαστήριο προβαίνει υποχρεωτικά σε συζήτηση της υπόθεσης και, εφόσον από τα στοιχεία που υπάρχουν στη δικογραφία μπορεί να σχηματίσει δικανική πεποίθηση για την αλήθεια των ισχυρισμών των διαδίκων, αποφαίνεται κατ’ ουσίαν επί της διαφοράς, εκδίδοντας οριστική απόφαση. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζονται οι παράγραφοι 2 και 3. 5. Η παράλειψη της διαβίβασης ή η εκπρόθεσμη διαβίβαση προς το δικαστήριο των στοιχείων που μνημονεύονται στην παράγραφο 1 συνιστά ιδιαίτερο πειθαρχικό αδίκημα των αρμόδιων για την ενέργεια αυτή υπαλλήλων. […]», στο άρθρο 149 ότι «1. Ο διοικητικός φάκελος, τον οποίο και υποχρεούται η Διοίκηση να διαβιβάζει, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 129, στο δικαστήριο, αποτελείται από τα, σχετικά με την ένδικη υπόθεση, στοιχεία. [2…]» και στο άρθρο 146 ότι «Η απόδειξη στηρίζεται στα στοιχεία του, κατά το άρθρο 149, διοικητικού φακέλου, καθώς και σε εκείνα που προέκυψαν από την ενώπιον του δικαστηρίου αποδεικτική διαδικασία». Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων, ερμηνευομένων υπό το πρίσμα του άρθρου 20 παρ. 1 του Συντάγματος (περί του δικαιώματος για παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια) και των άρθρων 94 παρ. 1 και 95 παρ. 3 του Συντάγματος (περί της αρμοδιότητας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων προς εκδίκαση των ανατιθέμενων σ’ αυτά, με νόμο, διοικητικών διαφορών ουσίας), συνάγεται ότι σε περίπτωση που, παρά την έκδοση προδικαστικής απόφασης, η Διοίκηση εξακολουθεί να μην αποστέλλει στο Δικαστήριο τον διοικητικό φάκελο της υπόθεσης, το Δικαστήριο μπορεί, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 129 παρ. 4 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, να προχωρήσει στην κατ’ ουσίαν εκδίκαση της αγόμενης ενώπιόν του διαφοράς, χρησιμοποιώντας για τον σχηματισμό της δικανικής του πεποίθησης, ως προς την αλήθεια των ισχυρισμών των διαδίκων, τα προσκομιζόμενα από τον ιδιώτη διάδικο στοιχεία, στα οποία μπορεί, εξίσου, να στηρίζεται η απόδειξη. Εάν, όμως, ο σχηματισμός ασφαλούς δικανικής πεποίθησης δεν είναι εφικτός βάσει των στοιχείων αυτών, τότε επιτρέπεται στο Δικαστήριο να θεωρήσει, με συναγωγή σχετικού τεκμηρίου, ως ακριβή την πραγματική βάση των ισχυρισμών εκείνων του ασκούντος την προσφυγή ή αγωγή ιδιώτη, οι οποίοι αφορούν σε γεγονότα που θα έπρεπε να προκύπτουν από τον διοικητικό φάκελο (πρβλ. ΣτΕ 739/2021, 2628/2016, 1660/2014, 1530/2013, 2814/2008, 3275/2007, 511/2007, 248/2007 κ.ά.). Τούτο, διότι, άλλως, η αδράνεια και η πλημμελής, εν προκειμένω, οργάνωση της Διοίκησης θα οδηγούσαν σε αδυναμία του Δικαστηρίου να ασκήσει την κατά το Σύνταγμα και τον νόμο αρμοδιότητά του και να παράσχει στον διοικούμενο την έννομη προστασία που εγγυάται υπέρ αυτού το άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος (βλ. ΔΕΑθ 483/2022, 3448/2021, 4384/2020, 2615/2020, 1619/2020, 4977/2019, ΔΕΘεσ 61/2020, ΔΕΠειρ 984/2021, 1927/2018, 2538/2018 κ.ά.).
4. Επειδή, ο Εισαγωγικός Νόμος του Αστικού Κώδικα (ΕισΝΑΚ, π.δ. 456/1984, ΦΕΚ Α΄ 164) ορίζει στο άρθρο 105 ότι «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. […]». Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνο από την έκδοση μη νόμιμης εκτελεστής διοικητικής πράξης ή από τη μη νόμιμη παράλειψη έκδοσης τέτοιας πράξης αλλά και από μη νόμιμες υλικές ενέργειες των οργάνων του ή από παραλείψεις οφειλόμενων νόμιμων υλικών ενεργειών αυτών, εφόσον οι υλικές αυτές ενέργειες ή παραλείψεις συνάπτονται με την οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών και δεν σχετίζονται με τη διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του, ούτε οφείλονται σε προσωπικό πταίσμα οργάνου που ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων. Εξάλλου, υπάρχει ευθύνη του Δημοσίου τηρουμένων και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου, όχι μόνο όταν με πράξη ή παράλειψη οργάνου του παραβιάζεται συγκεκριμένη διάταξη νόμου, αλλά και όταν παραλείπονται τα ιδιαίτερα καθήκοντα και υποχρεώσεις που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη υπηρεσία και προσδιορίζονται από την κείμενη εν γένει νομοθεσία, τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστης (πρβλ. ΣτΕ 4133/2011 7μ, 1082, 2050/2023, 2441/2022, 621/2021, 15/2018, 1481/2014, 572/2013 κ.ά.). Ο, κατά τα παραπάνω, παράνομος χαρακτήρας της ζημιογόνου πράξης, παράλειψης ή υλικής ενέργειας αρκεί για να στοιχειοθετηθεί η ευθύνη, χωρίς να απαιτείται και η διαπίστωση πταίσματος του οργάνου του Δημοσίου (ΣτΕ 1413/2006 7μ, 1082, 2050/2023, 1943, 1594/2020, 15/2018, 523, 2429/2014 κ.ά.). Απαραίτητη, πάντως, προϋπόθεση για την επιδίκαση αποζημίωσης είναι, μεταξύ άλλων, η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης ή υλικής ενέργειας του οργάνου και της ζημίας που επήλθε. Τέτοιος αιτιώδης σύνδεσμος υπάρχει, όταν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, η πράξη ή η παράλειψη είναι επαρκώς ικανή (πρόσφορη) και μπορεί αντικειμενικά, κατά τη συνήθη και κανονική πορεία των πραγμάτων, να επιφέρει τη ζημία και όντως την επέφερε στη συγκεκριμένη περίπτωση (ΣτΕ 877/2013 7μ, 332/2009 7μ, 1086, 2050/2023, 750, 980, 2441/2022, 252, 1774, 1943, 2694/2020, 717/2018, 572/2013, 334/2008 κ.ά.).
5. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο 932 του Αστικού Κώδικα (ΑΚ) – που εφαρμόζεται αναλογικά επί αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου, κατ’ άρθρο 105 ΕισΝΑΚ, (ΣτΕ 2796/2006 7μ, 624/2016) – ορίζεται ότι «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του». Από τον συνδυασμό της προμνησθείσας διάταξης του άρθρου 932 του ΑΚ με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του ΕισΝΑΚ προκύπτει ότι, ανεξαρτήτως της αποζημίωσης για την περιουσιακή ζημία, παρέχεται στο δικαστήριο η ευχέρεια, αφού εκτιμήσει τα πραγματικά περιστατικά, που θέτουν υπόψη του οι διάδικοι και με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και λογικής, να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, δηλαδή χρηματική ικανοποίηση ανάλογη με τις περιστάσεις της συγκεκριμένης περίπτωσης (ΣτΕ 1109/2022 7μ, 2604/2021, 425/2021, 596/2017, 744/2016, 3411/2014, 4133/2011 7μ. κ.ά.).
6. Επειδή, εξάλλου, το π.δ. 45/2008 «Μέτρα υγιεινής και ασφάλειας ένστολου προσωπικού της Ελληνικής Αστυνομίας» (ΦΕΚ Α΄ 73) ορίζει στο άρθρο 1 ότι «1. Το παρόν προεδρικό διάταγμα έχει ως αντικείμενο την προστασία του αστυνομικού προσωπικού, των συνοριακών φυλάκων και των ειδικών φρουρών της Ελληνικής Αστυνομίας (ένστολο προσωπικό) από κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία του, οι οποίοι προκύπτουν ή ενδέχεται να προκύψουν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, που παρουσιάζουν εγγενείς ιδιαιτερότητες. 2. Για την αποτροπή ή την ελαχιστοποίηση των κινδύνων της προηγούμενης παραγράφου, λαμβάνεται, εκτός από τα γενικώς προβλεπόμενα στο ν. 1568/1985, όπως ισχύει, μέτρα και κάθε αναγκαίο κατά περίπτωση μέτρο, όπως ο ιατρικός έλεγχος, η χορήγηση του απαραίτητου υλικοτεχνικού εξοπλισμού και η κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού, καθώς και η συντήρηση και απολύμανση των κτιριακών εγκαταστάσεων και των οχημάτων των Υπηρεσιών», στο άρθρο 2 ότι «1. Το ένστολο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας υποβάλλεται σε ιατρικό έλεγχο […2…] 3. Το προσωπικό υποβάλλεται σε επιπλέον έλεγχο ως εξής: α. έλεγχο έναντι ηπατίτιδας, φυματίωσης και δερματικών παθήσεων οι εκτελούντες ή διατιθέμενοι τακτικά σε υπηρεσίες φρούρησης και μεταγωγής κρατουμένων […]», στο άρθρο 9 παρ. 4 ότι «Τα αστυνομικά κρατητήρια απολυμαίνονται, τουλάχιστον, μία φορά κάθε μήνα. […]» και στο άρθρο 14 ότι «1. Οι διοικητές ή προϊστάμενοι των υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας που προβλέπονται για το προσωπικό της παραγράφου 1 του άρθρου 1 και εκδίδουν τις αναγκαίες οδηγίες και διαταγές. Οι γενικοί αστυνομικοί διευθυντές, οι διευθυντές των αυτοτελών κεντρικών υπηρεσιών, των διευθύνσεων των γενικών αστυνομικών διευθύνσεων και των αστυνομικών διευθύνσεων νομών εποπτεύουν και ελέγχουν την εφαρμογή των προβλεπόμενων μέτρων υγιεινής και ασφάλειας στις υπηρεσίες δικαιοδοσίας τους και υποβάλλουν προς το Αρχηγείο Ελληνικής Αστυνομίας προτάσεις για τα θέματα αυτά, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, όπου αυτό απαιτείται. 2. Οι Διευθύνσεις Αστυνομικού Προσωπικού, Υγειονομικού και Τεχνικών του Αρχηγείου Ελληνικής Αστυνομίας, κατά λόγο αρμοδιότητας, προετοιμάζουν τις αναγκαίες νομοθετικές και κανονιστικές πράξεις για τα θέματα υγιεινής και ασφάλειας του προσωπικού και καθοδηγούν τις περιφερειακές υπηρεσίες για την εφαρμογή τους».
7. Επειδή, κατά τις ανωτέρω διατάξεις, οι αστυνομικοί αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους που, οπωσδήποτε, είναι συνυφασμένοι με την εκτέλεση της υπηρεσίας που τους έχει ανατεθεί. Για το λόγο αυτό, πρέπει η Διοίκηση της Αστυνομίας να μεριμνά ώστε οι εν λόγω αστυνομικοί να είναι άρτια εκπαιδευμένοι και να φέρουν τον κατάλληλο οπλισμό και όλα τα άλλα εφόδια και τα μέσα που απαιτούνται για την αποτελεσματική άσκηση των καθηκόντων τους. Τούτο, αφενός για την πρόληψη και καταστολή των εγκλημάτων, την προστασία του δημοκρατικού πολιτεύματος και την ασφάλεια των πολιτών, αφετέρου για τη δική τους προστασία και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι, γεννάται ευθύνη του Δημοσίου προς αποζημίωση, κατά το άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ, από πράξεις ή παραλείψεις ή υλικές ενέργειες που έγιναν κατά παράβαση των κατά τα ως άνω διατάξεων, κατά την ενάσκηση της δημόσιας εξουσίας, ήτοι από τη μη λήψη εκ μέρους της Διοίκησης όλων των επιβεβλημένων και πρόσφορων μέτρων που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη υπηρεσία και σκοπούν στην ελαχιστοποίηση των πιθανών κινδύνων που αντιμετωπίζουν τα ανωτέρω αστυνομικά όργανα, κατά την εκτέλεση τέτοιας υπηρεσίας (πρβλ. ΔΕφΑθ 702/2012, πρβλ. ΣτΕ 2432-3/2018, ΔΕφΑθ 1384/2023, 1375-6/2023, 4463/2022 κ.ά.).
8. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, με το δικόγραφο της υπό εξέταση αγωγής ιστορούνται τα εξής: Η ενάγουσα υπηρετούσε κατά το κρίσιμο χρονικό διάστημα, με το βαθμό της Ανθυπαστυνόμου, στη Διεύθυνση Αστυνομίας Κρατικού Αερολιμένα Θεσσαλονίκης, όπου κρατούνται αλλοδαποί, οι οποίοι εισέρχονται ή/και διαμένουν παρανόμως στη χώρα προκειμένου στη συνέχεια να επαναπροωθηθούν στις χώρες προέλευσής τους. Στις 10.03.2019 η ενάγουσα διαπίστωσε την ύπαρξη ερεθισμών σε διάφορα σημεία του σώματός της, τα οποία σταδιακά επιδεινώνονταν προκαλώντας της έντονο κνησμό. Δοθέντος δε ότι, κατά τους ισχυρισμούς της, δεν είχε εκτεθεί σε κάποιο ανθυγιεινό χώρο, πλην των χώρων κράτησης της υπηρεσίας της, υποψιάσθηκε ότι πρόκειται για μόλυνση από την έκθεσή της στους χώρους αυτούς και ανέφερε το εν λόγω ζήτημα προφορικά στους ανωτέρους της προκειμένου να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα απολύμανσης. Ένεκα, όμως, της επιδείνωσης της κατάστασης της υγείας της, στις 26.03.2019, επισκέφθηκε το Κεντρικό Ιατρείο της Διεύθυνσης Αστυνομίας Θεσσαλονίκης, όπου εξετάσθηκε από ειδικό δερματολόγο, ο οποίος διαπίστωσε ότι οι ερεθισμοί στο δέρμα της προέρχονταν από έντομα και συνέταξε ιατρική συνταγή, προκειμένου να της χορηγηθούν κατάλληλα κορτιζονούχα φάρμακα (δισκία και αλοιφές). Όμοια ήταν και η γνωμάτευση της δεύτερης ειδικής δερματολόγου, την οποία επισκέφθηκε τρεις ημέρες αργότερα. Σύμφωνα δε με όσα ισχυρίζεται η ενάγουσα, παρότι ακολούθησε τις ιατρικές συμβουλές, η κατάσταση της υγείας της επιδεινωνόταν καθιστώντας δυσχερή την ένδυση, την υπόδηση και εν γένει την καθημερινότητά της. Ακολούθως, στις 19.05.2019, ημέρα κατά την οποία εκτελούσε καθήκοντα αξιωματικού υπηρεσίας, μία κρατούμενη ανέφερε αρμοδίως ότι είχε δερματικούς ερεθισμούς, οι οποίοι της προκαλούσαν έντονο κνησμό και πόνο, ενώ, κατόπιν σχετικού ελέγχου της ενάγουσας, η τελευταία διαπίστωσε ότι οι ερεθισμοί αυτοί ήταν όμοιοι με τους δικούς της. Σε περαιτέρω έλεγχο που ακολούθησε από την ενάγουσα και τους λοιπούς εκτελούντες υπηρεσία συναδέλφους της στο χώρο κράτησης της ανωτέρω, διαπιστώθηκε η ύπαρξη μεγάλου αριθμού εντόμων (ψύλλων και κοριών), που βρίσκονταν σε ολόκληρη την κλίνη, το στρώμα και τα κλινοσκεπάσματά της. Δεδομένης της επικινδυνότητας της ανωτέρω κατάστασης τόσο για τους κρατούμενους όσο και για το προσωπικό της εν λόγω υπηρεσίας, η ενάγουσα υπέβαλε σχετική αναφορά προς την υπηρεσία της, ενώ, όπως πληροφορήθηκε την επομένη, διενεργήθηκε σχετική απεντόμωση, η οποία όμως περιορίσθηκε μόνο στο σημείο της κλίνης, στην οποία παρουσιάσθηκαν τα έντομα. Κατά δε τους ισχυρισμούς της, θορυβημένη από το εν λόγω περιστατικό, αλλά και από τη συνεχιζόμενη επιδείνωση της υγείας της, στις 24.05.2019 η ενάγουσα επισκέφθηκε δερματολόγο – αφροδισιολόγο ιατρό στο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης (Γ.Ν.Θ.) Ιπποκράτειο, η οποία επίσης της συνέστησε τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής όμοιας με την προηγούμενη, ενώ ακολούθησαν επισκέψεις σε ίδιας ειδικότητας ιατρούς κατά τις 18.06.2019, 26.06.2019, 28.06.2019 και 30.06.2019, ενώ κρίθηκε αναγκαία από τον θεράποντα ιατρό του Κεντρικού Ιατρείου της Διεύθυνσης Αστυνομίας Θεσσαλονίκης η άδεια από την εργασία της από 26.06.2019 έως 03.07.2019. Περαιτέρω, σύμφωνα με όσα ιστορούνται στην αγωγή, η έκθεση της ενάγουσας στους προπεριγραφέντες μολυσμένους χώρους της υπηρεσίας της, είχε ως αποτέλεσμα να μεταφερθούν έντομα και στην οικία της, συγκεκριμένα δε, περί τα τέλη Ιουνίου του 2019 εντοπίστηκαν ψύλλοι και κοριοί σε διάφορα μέρη της οικίας της και ιδίως στο υπνοδωμάτιό της, στο στρώμα και τα κλινοσκεπάσματά της, καθιστώντας απολύτως αναγκαία αφενός την απεντόμωση της οικίας της από εξειδικευμένο συνεργείο αφετέρου την αποχώρηση της ίδιας, του συζύγου και των τέκνων της από το σπίτι. Δοθείσης της έκτασης του προβλήματος, η ενάγουσα ισχυρίζεται ότι απαιτήθηκαν τρεις (3) απεντομώσεις και εν τέλει αλλαγή του στρώματος στην κλίνη του υπνοδωματίου της. Κατόπιν των ανωτέρω, η ενάγουσα υποστηρίζει ότι εκ των προπεριγραφέντων υπέστη οικονομική ζημία ανερχόμενη στο συνολικό ποσό των 1.100 ευρώ, αναλυόμενη ως εξής: α) ποσό 40 ευρώ για την επίσκεψη σε ιατρό δερματολόγο – αφροδισιολόγο στις 28.06.2019, β) ποσό 50 ευρώ για την πρώτη απεντόμωση στην οικία της στις 29.06.2019, γ) ποσό 60 ευρώ για τη δεύτερη απεντόμωση στην οικία της στις 04.07.2019, δ) ποσό 37,20 ευρώ για την τρίτη απεντόμωση στην οικία της στις 31.07.2019, ε) ποσό 798 ευρώ για την αγορά στρώματος ύπνου, ζ) ποσό 74,80 ευρώ για την αγορά της φαρμακευτικής αγωγής καθ’ όλο το κρίσιμο διάστημα και η) ποσό 40 ευρώ λόγω απώλειας αποδοχών από τουλάχιστον 2 νυχτερινές υπηρεσίες (2 Χ 20€) κατά το διάστημα της σχετικής αδείας της από 26.06.2019 έως 03.07.2019. Ενόψει τούτων, η ενάγουσα υποστηρίζει ότι το εναγόμενο ευθύνεται για την αποζημίωσή της, κατ’ άρθρο 105 ΕισΝΑΚ, δεδομένου ότι τα όργανά του, που έχουν κατά νόμο υποχρέωση να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση των προσώπων που κρατούνται στις εγκαταστάσεις της παραπάνω υπηρεσίας, αλλά και για την εν γένει τήρηση των κανόνων υγιεινής στους εν λόγω χώρους κράτησης, όπου η ενάγουσα υπηρετεί, παρέλειψαν τις εκ του νόμου αυτές υποχρεώσεις τους, με αποτέλεσμα να υποστεί η ενάγουσα την ανωτέρω ζημία. Για το λόγο αυτό, η ενάγουσα, με την κρινόμενη αγωγή της, ζητεί να υποχρεωθεί το εναγόμενο να της καταβάλει, νομιμοτόκως, το συνολικό ποσό των 1.100 ευρώ ως αποζημίωση για την ανωτέρω οικονομική της βλάβη, καθώς και το ποσό των 5.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη εξαιτίας του επίμαχου συμβάντος, και ειδικότερα για την ταλαιπωρία, την σωματική κούραση, οφειλόμενη σε αυπνίες, και τη στεναχώρια, αλλά και την ανησυχία για την ίδια και την οικογένεια της, που βίωσε λόγω της προμνησθείσας βλάβης της υγείας της και της μεταφοράς της επίμαχης μόλυνσης στην οικογενειακή της εστία.
9. Επειδή, προς επίρρωση των ισχυρισμών της, η ενάγουσα επικαλείται και προσκομίζει, μεταξύ άλλων, τα εξής στοιχεία: α) την από 19.05.2019 και με αρ. πρωτ. … αναφορά της προς την Διεύθυνση Αστυνομίας Κρατικού Αερολιμένα Θεσσαλονίκης, όπου, μεταξύ άλλων, αναφέρονται αυτολεξεί τα κάτωθι: «Σας αναφέρω ότι κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας μου ως Αξιωματικός Υπηρεσίας […] ύστερα από έντονα παράπονα κρατούμενης […] διαπίστωσα ότι στα χέρια της και στα πόδια της υπήρχαν έντονα σημάδια από τσιμπήματα εντόμου. Η κρατούμενη μας υπέδειξε το στρώμα και τα κλινοσκεπάσματα για ύπαρξη εντόμων και ύστερα από έρευνα που κάναμε εγώ και η … διαπιστώσαμε την ύπαρξη μεγάλου αριθμού εντόμων κοριών στο στρώμα και στα κλινοσκεπάσματα. Επιπροσθέτως σας αν αναφέρω ότι τα τσιμπήματα που έχει η κρατούμενη είναι ίδια με τα δικά μου τα οποία ξεκίνησαν να εμφανίζονται από τις 10.03.2019 και για τα οποία έχω ήδη ενημερώσει προφορικά τους Τμηματάρχες μου», β) την από 04.07.2019 και με αρ. πρωτ. … αναφορά της ενάγουσας προς την Διεύθυνση Αστυνομίας Κρατικού Αερολιμένα Θεσσαλονίκης, όπου, μεταξύ άλλων, καταγράφονται όσα ιστορούνται και στην κρινόμενη αγωγή μέχρι και την ως άνω ημερομηνία, γ) το από 24.05.2019 έγγραφο του Γ.Ν.Θ. Ιπποκρατείου, υπογεγραμμένο από την ιατρό, δερματολόγο – αφροδισιολόγο, …, με διάγνωση της ενάγουσας «παρασιτική κνήφη» και σχετική συνταγογράφηση, δ) την από 18.06.2019 σχετική συνταγογράφηση της ιατρού, δερματολόγου, …, ε) την από 26.06.2019 σχετική συνταγογράφηση του ειδικού δερματολόγου, …, Ταξιάρχου ιατρού στο Κεντρικό Ιατρείο Θεσσαλονίκης της Διεύθυνσης Αστυνομίας Θεσσαλονίκης, καθώς και έγγραφο από το οποίο προκύπτει η εξέταση της ενάγουσας στις 26.06.2019 και 30.06.2019 από τον ίδιο ιατρό με διάγνωση «παρασιτική κνήφη» και σύσταση για άδεια 8 ημερών (από 26.06.2019 έως 03.07.2019), στ) την 8887/28.06.2019 απόδειξη της ιατρού, δερματολόγου – αφροδισιολόγου …, ποσού 40 ευρώ, με αιτιολογία «επίσκεψη στο ιατρείο» της ενάγουσας, με συνημμένη σχετική συνταγογράφηση, ζ) την …/29.06.2019 απόδειξη λιανικών συναλλαγών της επιχείρησης «…», ποσού 50 ευρώ, με τα στοιχεία της ενάγουσας και αιτιολογία «απεντόμωση κοριών», η) την …/04.07.2019 απόδειξη λιανικών συναλλαγών της …, ποσού 60 ευρώ, με τα στοιχεία της ενάγουσας και αιτιολογία «εργασίες απεντόμωσης λόγω παρουσίας κοριών», θ) την …/31.07.2019 απόδειξη λιανικών συναλλαγών της …, ποσού 37,20 ευρώ, με τα στοιχεία της ενάγουσας και αιτιολογία «εργασίες εντομοκτονίας για καταπολέμηση κοριών», ι) την από 09.07.2019 απόδειξη είσπραξης της «…», στρώματα-κρεβάτια-μαξιλάρια, ποσού 798 ευρώ, με τα στοιχεία της ενάγουσας και αιτιολογία «εξόφληση λογαριασμού» και ια) φωτογραφίες, όπου μεταξύ άλλων, απεικονίζουν έντομα σε στρώμα και σημεία σώματος με ερεθισμούς και σημάδια από τσιμπήματα εντόμων.
10. Επειδή, το Δικαστήριο λαμβάνει, κατ’ αρχάς, υπόψη ότι, παρά την 5465/2022 προδικαστική απόφασή του, το εναγόμενο δεν απέστειλε στο Δικαστήριο το διοικητικό φάκελο της υπόθεσης, παράλειψη η οποία, δεν μπορεί να αποβεί σε βάρος της ενάγουσας, δεδομένου ότι δεν οφείλεται σε πταίσμα της τελευταίας (πρβλ. ΔΕφΑθ 1992-1993/2023). Εξάλλου, η παράλειψη αποστολής από τη διοίκηση του διοικητικού φακέλου επιτρέπει στο δικαστήριο τη συναγωγή τεκμηρίου ότι συνομολογεί το εναγόμενο την ακρίβεια της πραγματικής βάσης των ισχυρισμών της ενάγουσας, αρκεί η κρίση αυτή να μην έρχεται σε αντίθεση με τα υπάρχοντα στοιχεία του φακέλου (βλ. ΔΕφΘεσ 550/2015). Ακολούθως, με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι: α) από τις παρατεθείσες στην 6η σκέψη διατάξεις του π.δ. 45/2008, από όσα έγιναν δεκτά στην 7η σκέψη, αλλά και από τα διδάγματα της κοινής πείρας, συνάγεται ότι τα όργανα της Ελληνικής Αστυνομίας, που είναι υπεύθυνα για την τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας στις κτηριακές εγκαταστάσεις των υπηρεσιών της οφείλουν να μεριμνούν και να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση των προσώπων που κρατούνται στις εγκαταστάσεις αυτές, αλλά και για την εν γένει τήρηση των κανόνων υγιεινής στους εν λόγω χώρους κράτησης, όπου, μεταξύ άλλων, υπηρετεί και το προσωπικό της, και β) όπως προκύπτει από τα στοιχεία που προσκομίσθηκαν από την ενάγουσα, αλλά και, πέραν τούτων, από ό,τι τεκμαίρεται ότι συνομολογεί κατά τα ανωτέρω το εναγόμενο, εν προκειμένω, οι υπεύθυνοι για την τήρηση των κανόνων υγιεινής στους χώρους κράτησης της Διεύθυνσης Αστυνομίας Κρατικού Αερολιμένα Θεσσαλονίκης, όπου η ενάγουσα υπηρετούσε κατά το κρίσιμο διάστημα ως ανθυπαστυνόμος, δεν φρόντισαν να λάβουν τα απαραίτητα προς τούτο μέτρα (όπως λ.χ. η τακτική και προσήκουσα απολύμανση) στις εν λόγω εγκαταστάσεις της παραπάνω υπηρεσίας, με αποτέλεσμα να εμφανισθούν και να αναπτυχθούν στους χώρους αυτούς παρασιτικά έντομα, επικίνδυνα για την υγεία τόσο των εκεί κρατουμένων όσο και του εργαζόμενου προσωπικού της αστυνομίας. Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση στοιχειοθετούνται παράνομες παραλείψεις των οργάνων του εναγομένου, οι οποίες τελούν σε αιτιώδη συνάφεια με τη βλάβη της υγείας της ενάγουσας κατά το κρίσιμο διάστημα, ήτοι με την παρασιτική κνήφη που εμφάνισε λόγω της επαφής της με τα εν λόγω έντομα κατά τη διάρκεια της εργασίας της στους μολυσμένους χώρους της ανωτέρω υπηρεσίας του καθ’ ου, όπως και με την περαιτέρω μεταφορά και μετάδοση των επίμαχων παρασίτων στην οικία της. Ως εκ τούτων, συντρέχει εν προκειμένω ευθύνη του εναγόμενου προς αποζημίωση της ενάγουσας, σύμφωνα με το άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ. Το δε ύψος της αποζημίωσης που οφείλει να καταβάλει το εναγόμενο – σύμφωνα με τα προσκομισθέντα από την ενάγουσα και αναφερόμενα στην 9η σκέψη της παρούσας στοιχεία, ένεκα και των γενομένων δεκτών στην 3η σκέψη περί συναγωγής τεκμηρίου ως προς την ακρίβεια της πραγματικής βάσης των ισχυρισμών εκείνων της ενάγουσας που αφορούν σε γεγονότα που θα έπρεπε να προκύπτουν από τον διοικητικό φάκελο – αντιστοιχεί σε όσα η ενάγουσα δαπάνησε για την διάγνωση και αποκατάσταση της βλάβης της υγείας της, σε όσα δαπάνησε για την αποκατάσταση της ζημίας περιουσίας της και σε όσα θα αποκόμιζε από την εργασία της αν δεν είχαν λάβει χώρα οι παράνομες παραλείψεις των αρμοδίων οργάνων του εναγομένου, ήτοι στοιχεί, πλην του αιτούμενου ποσού ύψους 74,80 ευρώ για την αγορά φαρμακευτικής αγωγής, για το οποίο ουδέν προσήκον αποδεικτικό (λ.χ. αποδείξεις) προσκομίζεται, στο σύνολο των σχετικών αγωγικών αξιώσεων (40€ + 50€ + 60€ + 37,20€ + 798€ + 40€), ανερχόμενο στο ύψος των 1.025,20 ευρώ. Περαιτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και την έκταση της κατά τα ανωτέρω παρανομίας των οργάνων του εναγομένου, τις συνθήκες υπό τις οποίες έλαβε χώρα η βλάβη της υγείας της ενάγουσας, το είδος της βλάβης και περαιτέρω της ζημίας της, την ταραχή την οποία η ενάγουσα υπέστη από τη βλάβη της υγείας και της περιουσίας της και την ταλαιπωρία, στην οποία υποβλήθηκε για την αποκατάσταση της ζημίας, καθώς επίσης και τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, κρίνει ότι η ενάγουσα υπέστη ηθική βλάβη, για την οποία πρέπει να επιδικασθεί, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στην 5η σκέψη, ως χρηματική ικανοποίηση το προσήκον και εύλογο, μετά τη στάθμιση των ως άνω στοιχείων, ποσό των 2.500 ευρώ, κατά μερική αποδοχή του αντίστοιχου αγωγικού αιτήματος. Επομένως, το εναγόμενο Δημόσιο υποχρεούται να καταβάλει, σύμφωνα με το άρθρο 105 του ΕισΝΑΚ, στην ενάγουσα το συνολικό ποσό των 3.525,20 ευρώ (1.025,20 ευρώ ως αποζημίωση για τη οικονομική ζημία της και 2.500 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη). Το δε ποσό αυτό δικαιούται η ενάγουσα, σύμφωνα με το άρθρο 75 παρ. 2 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, νομιμοτόκως από την ημερομηνία επίδοσης της αγωγής της στο εναγόμενο, η οποία έλαβε χώρα στις 11.11.2019 (σχετ. η …/11.11.2019 έκθεση επίδοσης της υπό κρίση αγωγής του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Αθηνών Ιωάννη Ν. Παπακωνσταντίνου), έως την πλήρη εξόφληση, κατ’ αποδοχή του σχετικού νομίμου αιτήματός της.
11. Επειδή, κατ’ ακολουθίαν, η κρινόμενη αγωγή πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή και να υποχρεωθεί το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο να καταβάλει στην ενάγουσα το ποσό των 3.525,20 ευρώ, νομιμοτόκως, με το προβλεπόμενο στο άρθρο 45 του ν. 4607/2019 (ΦΕΚ Α΄ 65 Α΄ 65/24.04.2019) επιτόκιο, από την επίδοση της αγωγής (11.11.2019) έως την πλήρη εξόφληση. Περαιτέρω, τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφιστούν μεταξύ των διαδίκων, λόγω της εν μέρει νίκης και ήττας αυτών (άρθρο 275 παρ. 1 εδ. γ΄ του Κ.Δ.Δ.). Τέλος, λαμβανομένου υπόψη ότι αδικαιολογήτως το εναγόμενο δεν προσκόμισε το διοικητικό φάκελο, υπό την έννοια ότι δεν παρείχε καμία εξήγηση για την παράλειψη αυτή, παρά τη νομότυπη επίδοση προς αυτό της ως άνω προδικαστικής απόφασης, το Δικαστήριο καταλογίζει σε βάρος του εναγόμενου και υπέρ της ενάγουσας χρηματική ποινή ύψους 300 ευρώ, κατ’ άρθρο 129 παρ. 3 του Κ.Δ.Δ.
Δ Ι Α Τ Α Υ ΤΑ
Δέχεται εν μέρει την αγωγή.
Υποχρεώνει το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο να καταβάλει στην ενάγουσα το συνολικό ποσό των τριών χιλιάδων πεντακοσίων είκοσι πέντε ευρώ και είκοσι λεπτών (3.525,20 €), νομιμοτόκως, με το προβλεπόμενο στο άρθρο 45 του ν. 4607/2019 επιτόκιο, από την επίδοση της αγωγής (11.11.2019) έως την πλήρη εξόφληση.
Συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των διαδίκων.
Καταλογίζει σε βάρος του εναγομένου και υπέρ της ενάγουσας χρηματική ποινή ύψους τριακοσίων ευρώ (300 €).
Η απόφαση αυτή δημοσιεύθηκε σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριο του Δικαστηρίου στη Θεσσαλονίκη στις 23.01.2025.
Η ΔΙΚΑΣΤΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
