Αριθμός 603/2025
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Β΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 26 Μαρτίου 2025, με την εξής σύνθεση: Κωνσταντίνος Κουσούλης, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Β΄ Τμήματος, Παναγιώτης Τσούκας, Μαρία Σταματοπούλου, Σύμβουλοι, Αγγελική Χαϊδά, Νικόλαος Νικολάκης, Πάρεδροι. Γραμματέας η Καλλιόπη Ανδρέου.
Για να δικάσει την από 23 Δεκεμβρίου 2020 αίτηση:
της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), η οποία παρέστη με τη Ζωή Φάμα, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,
κατά των: 1. …, κατοίκου … και 2…., κατοίκου …), οι οποίοι δεν παρέστησαν.
Με την αίτηση αυτή η αναιρεσείουσα Αρχή επιδιώκει να αναιρεθεί η υπ’ αριθμ. 205/2020 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Παρέδρου Νικολάου Νικολάκη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε την εκπρόσωπο της αναιρεσείουσας Αρχής, η οποία ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους αναιρέσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται, κατά τον νόμο (άρθρο 36 παρ. 1 του π.δ. 18/1989, Α΄ 8), η καταβολή παραβόλου, ζητείται η αναίρεση της 205/2020 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, με την οποία εξαφανίστηκε, κατ’ αποδοχή έφεσης των αναιρεσιβλήτων, η 790/2014 απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Ηρακλείου και, ακολούθως, ακυρώθηκε, κατ’ αποδοχή προσφυγής τους, η …/6.10.2011 αρνητική απάντηση του Προϊσταμένου της Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας (ΔΟΥ) Λιμένος Χερσονήσου επί του, τεθέντος στην από 15.7.2011 δήλωση επιφύλαξης, αιτήματός τους να απαλλαγούν από τον φόρο μεταβίβασης ακινήτου λόγω αγοράς πρώτης κατοικίας και διατάχθηκε η επιστροφή φόρου, ποσού 12.040,48 ευρώ, ως αχρεωστήτως καταβληθέντος.
2. Επειδή, νομίμως συζητήθηκε η υπόθεση παρά τη μη παράσταση των αναιρεσιβλήτων στο ακροατήριο, εφόσον, όπως προκύπτει από την …/..-…-.2024 έκθεση επίδοσης δικαστικής επιμελήτριας της περιφέρειας του Εφετείου Ανατολικής Κρήτης, που περιλαμβάνεται στη δικογραφία, αντίγραφο της κρινόμενης αίτησης και της από 22.3.2023 πράξης του Προέδρου του Β΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας περί ορισμού εισηγητή και δικασίμου της υπόθεσης κοινοποιήθηκαν σ’ αυτούς νομοτύπως και εμπροθέσμως.
3. Επειδή, στο άρθρο 53 παρ. 4 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8) ορίζεται ότι «[δ]εν επιτρέπεται η άσκηση αίτησης αναιρέσεως, όταν το ποσό της διαφοράς που άγεται ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι κατώτερο από σαράντα χιλιάδες ευρώ, εκτός αν προσβάλλονται αποφάσεις που εκδίδονται επί προσφυγών ουσίας, εφόσον αφορούν περιοδικές παροχές […]. Προκειμένου για διαφορές από […] φόρους, δασμούς, τέλη και συναφή δικαιώματα, πρόστιμα και λοιπές κυρώσεις, ως ποσό της διαφοράς νοείται το ποσό […] φόρου κ.λπ., χωρίς προσαυξήσεις και πρόσθετους φόρους που αμφισβητείται ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. […] Όταν η αίτηση αναιρέσεως ασκείται από τον ιδιώτη διάδικο, η αρμόδια κατά περίπτωση αρχή […] υποβάλλ[ει] στο Συμβούλιο της Επικρατείας, […] σημείωμα για το παραπάνω ποσό της διαφοράς. Όταν η αίτηση αναιρέσεως ασκείται από τον διάδικο, διοικητική αρχή ή το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή από τον προϊστάμενο τους Υπουργό, το εν λόγω σημείωμα συνυποβάλλεται με την κατάθεση του δικογράφου της αίτησης αναιρέσεως.».
4. Επειδή, όπως προκύπτει από την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, οι αναιρεσίβλητοι, οι οποίοι είναι σύζυγοι, αγόρασαν από κοινού, κατά ποσοστό ½ εξ αδιαιρέτου, δύο (2) οριζόντιες ιδιοκτησίες, κείμενες επί ενός οικοπεδαγρού, άρτιου και οικοδομήσιμου, εκτός σχεδίου πόλης και εκτός οικισμού, εμβαδού 2.370,58 τ.μ. Στο από Αυγούστου 2008 τοπογραφικό διάγραμμα που συνοδεύει το συμβόλαιο υπάρχει υπεύθυνη δήλωση του μηχανικού, σύμφωνα με την οποία το εν λόγω ακίνητο βρίσκεται εκτός σχεδίου πόλης αλλά εντός ζώνης 500 μ. από τον οικισμό Χερσονήσου και είναι άρτιο και οικοδομήσιμο σύμφωνα με τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις. Για τη μεταβίβαση σε αυτούς της μίας από τις δύο οριζόντιες ιδιοκτησίες που αγόρασαν προκειμένου να τη χρησιμοποιήσουν ως πρώτη κατοικία για την τριμελή οικογένειά τους, οι αναιρεσίβλητοι υπέβαλαν στην αρμόδια ΔΟΥ Λιμένος Χερσονήσου την …./…-…-.2011 δήλωση φόρου μεταβίβασης ακινήτου, με την οποία δήλωσαν ως αξία το ποσό των 124.897,90 ευρώ και ζήτησαν την απαλλαγή τους από τον σχετικό φόρο λόγω αγοράς πρώτης κατοικίας. Από την ως άνω ΔΟΥ χορηγήθηκε στους αναιρεσιβλήτους αντίγραφο για τη σύνταξη του προαναφερθέντος συμβολαίου αγοραπωλησίας, στο οποίο υπολογίστηκε μηδενικός φόρος μεταβίβασης επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου (124.897,90 ευρώ) με την επισημείωση «Ν. 1078/1980 αγορά α΄ κατοικίας». Στη συνέχεια, όμως, με την 5101/11.7.2011 πρόσκλησή του, ο Προϊστάμενος της εν λόγω ΔΟΥ κάλεσε τους αναιρεσιβλήτους να προσέλθουν εντός τριημέρου και να καταβάλουν τον αναλογούντα φόρο μεταβίβασης ποσού 12.040,48 ευρώ, ο οποίος προέκυπτε βάσει της …/27.5.2011 δήλωσής τους, διότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1078/1980 «[π]ερί απαλλαγής εκ του φόρου μεταβιβάσεως ακινήτων της αγοράς πρώτης κατοικίας καταργήσεως και τροποποιήσεως διατάξεων προσδιορισμού εισοδήματος βάσει τεκμηρίων καταργήσεως φορολογίας ακινήτου περιουσίας και άλλων τινών φορολογικών διατάξεων» (Α΄ 238), δεν δικαιούνταν απαλλαγής λόγω αγοράς πρώτης κατοικίας, καθόσον το ακίνητό τους ευρίσκεται εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμού. Οι αναιρεσίβλητοι κατέβαλαν τον φόρο συνυποβάλλοντας την από ..-….-.2011 αίτηση-δήλωση επιφύλαξης, ως αναπόσπαστο τμήμα της …/..-….-.2011 δήλωσης φόρου μεταβίβασης ακινήτου, με την οποία ζήτησαν την απαλλαγή τους από τον ως άνω φόρο κατ’ επίκληση του άρθρου 1 παρ. 4 του ν. 1078/1980, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 21 του ν. 3842/2010. Η αίτηση αυτή απορρίφθηκε με την …/6.10.2011 απάντηση του Προϊσταμένου της ΔΟΥ Λιμένος Χερσονήσου, με την αιτιολογία ότι το επίμαχο ακίνητο, παρότι είναι οικοδομήσιμο, δεν ευρίσκεται εντός των ορίων του οικισμού Χερσονήσου, σύμφωνα δε με τις προϋποθέσεις που τίθενται στις ως άνω διατάξεις, για τη χορήγηση της απαλλαγής το ακίνητο πρέπει να ευρίσκεται εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου ή εντός των ορίων οικισμού χωρίς εγκεκριμένο σχέδιο. Κατά της ανωτέρω αρνητικής απάντησης οι αναιρεσίβλητοι άσκησαν προσφυγή, προβάλλοντας, μεταξύ άλλων, ότι η ιδιοκτησία τους ευρίσκεται εντός της οικιστικής ζώνης του παραδοσιακού οικισμού (Άνω) Χερσονήσου και απέχει μόλις 150 μέτρα από τα όρια αυτού, έχει οικοδομηθεί νομίμως βάσει των ισχυουσών πολεοδομικών διατάξεων επί οικοπέδου άρτιου και οικοδομήσιμου, όπως προκύπτει από την οικοδομική άδεια, και, ως εκ τούτου, πληρούται η απαιτούμενη από τον νόμο (άρθρο 21 του ν. 3842/2010) προϋπόθεση για την απαλλαγή, δηλαδή «το αγοραζόμενο να είναι οικοδομήσιμο». Με την πρωτόδικη απόφαση η προσφυγή απορρίφθηκε, με το σκεπτικό ότι οι αναιρεσίβλητοι δεν δικαιούνται απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης ακινήτου, καθόσον το γήπεδο στο οποίο έχει ανεγερθεί η επίμαχη κατοικία ευρίσκεται εκτός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και εκτός των ορίων του οικισμού και δεν έχει τον χαρακτήρα οικοπέδου, οι δε ως άνω εφαρμοστέες διατάξεις δεν αναφέρονται, κατά το γράμμα τους, σε απαλλαγή από τον φόρο λόγω αγοράς πρώτης κατοικίας για κατοικίες ανεγερθείσες σε γήπεδα, με αποτέλεσμα να μην συντρέχει η απαιτούμενη από το νόμο προϋπόθεση για την απαλλαγή. Έφεση των αναιρεσιβλήτων κατά της πρωτόδικης απόφασης έγινε δεκτή με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, με την οποία διατάχθηκε η επιστροφή του ως άνω ποσού φόρου ως αχρεωστήτως καταβληθέντος. Ειδικότερα, το δικάσαν διοικητικό εφετείο δέχθηκε ότι, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 21 του ν. 3842/2010, με τις οποίες τροποποιήθηκαν οι διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 1 του ν. 1078/1980, για τη χορήγηση της απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, αρκεί το αγοραζόμενο οικόπεδο να είναι οικοδομήσιμο ή η αγοραζόμενη κατοικία ή το διαμέρισμα να ευρίσκονται επί οικοπέδου που είναι οικοδομήσιμο σύμφωνα με τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις. Επομένως, η απαλλαγή χορηγείται και στην περίπτωση, όπως εν προκειμένω, που το οικόπεδο ευρίσκεται εκτός του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, μπορεί όμως να οικοδομηθεί νομίμως ή έχει ήδη οικοδομηθεί νομίμως κατ’ εφαρμογή των ισχυουσών πολεοδομικών διατάξεων και σύμφωνα με τους όρους και περιορισμούς που ισχύουν για την συγκεκριμένη περιοχή, αφού και στην περίπτωση αυτή εξασφαλίζεται ο επιδιωκόμενος σκοπός του νόμου, συνιστάμενος στην παροχή κινήτρων για απόκτηση πρώτης κατοικίας.
5. Επειδή, με βάση τα εκτεθέντα στην προηγούμενη σκέψη, η αγόμενη κατ’ αναίρεση διαφορά έχει χρηματικό αντικείμενο, το οποίο αντιστοιχεί στο ποσό του αχρεωστήτως καταβληθέντος, κατά την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, από τους αναιρεσιβλήτους φόρου μεταβίβασης ακινήτου, την απαλλαγή από τον οποίο αυτοί είχαν ζητήσει μετά την πληρωμή του με τη δήλωση επιφύλαξής τους, απορριφθείσα με την, προσβληθείσα με την προσφυγή τους, αρνητική απάντηση του Προϊσταμένου της ΔΟΥ Λιμένος Χερσονήσου (πρβλ. ΣτΕ 1692/2020, 2258/2022 επταμ., 5/2024, 2038/2024 κ.ά.), απορριπτομένων ως αβασίμων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του αναιρεσείοντος Δημοσίου. Περαιτέρω, το αντικείμενο της διαφοράς, ανερχόμενο σε 12.040,80 ευρώ, υπολείπεται, σε κάθε περίπτωση, του κατ’ άρθρο 53 παρ. 4 του π.δ. 18/1989 ορίου των 40.000 ευρώ, όπως προκύπτει και από το …/..-…-.2021 σημείωμα προσδιορισμού φορολογικής διαφοράς του Προϊσταμένου της ΔΟΥ Ηρακλείου Κρήτης. Ως εκ τούτου, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη λόγω ποσού.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Απορρίπτει την αίτηση.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 26 Μαρτίου 2025 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 9ης Απριλίου του ίδιου έτους.
Ο Πρόεδρος του Β΄ Τμήματος Η Γραμματέας
Κωνσταντίνος Κουσούλης Καλλιόπη Ανδρέου
