ΑΠΟΦΑΣΗ
Μεγαγιάννης κατά Ελλάδας της 23.10.2025 (προσφ. αριθ. 1868/18)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο προσφεύγων, Έλληνας υπήκοος γεννημένος το 1960, είχε επιτύχει ευνοϊκή απόφαση από το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών κατά του ελληνικού Δημοσίου (αριθ. απόφασης 5415/2014 της 09.10.2014). Παρά το αμετάκλητο της απόφασης, οι αρχές καθυστέρησαν την εκτέλεσή της για περίοδο ενός έτους, δέκα μηνών και τεσσάρων ημερών, από τις 3 Δεκεμβρίου 2015 έως τις 6 Οκτωβρίου 2017.
Ο προσφεύγων υπέβαλε προσφυγή στο ΕΔΔΑ στις 3 Ιανουαρίου 2018, επικαλούμενος την καθυστερημένη εκτέλεση της εγχώριας δικαστικής απόφασης και την έλλειψη αποτελεσματικής προσφυγής στο εσωτερικό δίκαιο.
Η ελληνική Κυβέρνηση υποστήριξε ότι η καθυστέρηση δικαιολογείτο λόγω της πολυπλοκότητας της διοικητικής διαδικασίας εκτέλεσης, της επισφαλούς οικονομικής κατάστασης του ελληνικού Κράτους την εν λόγω περίοδο και της σπουδαιότητας της υπόθεσης.
Το ΕΔΔΑ επανέλαβε τη πάγια νομολογία του ότι η εκτέλεση απόφασης οποιουδήποτε δικαστηρίου πρέπει να θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της δίκης για τους σκοπούς του άρθρου 6. Το Δικαστήριο παρέπεμψε στις πρότυπες υποθέσεις Hornsby κατά Ελλάδας (αριθ. 18357/91, § 40, 1997-II), Κανελλόπουλος κατά Ελλάδας (αριθ. 11325/06, 21 Φεβρουαρίου 2008) και Bousiou κατά Ελλάδας (αριθ. 21455/10, 24 Οκτωβρίου 2013), όπου είχαν ήδη διαπιστωθεί παραβιάσεις για παρόμοια ζητήματα.
Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι αρχές δεν κατέβαλαν όλες τις αναγκαίες προσπάθειες για την έγκαιρη εκτέλεση της απόφασης με αριθμ. 5415/2014 του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Επιπλέον, διαπίστωσε ότι ο προσφεύγων δεν διέθετε αποτελεσματική προσφυγή για τα παράπονά του, καθώς η προσφυγή που προβλέπεται από τον νόμο 3068/2002 δεν συνιστά αποτελεσματική προσφυγή, αφού δεν είναι ικανή να επιταχύνει την εκτέλεση της εγχώριας απόφασης σε περίπτωση άρνησης των αρχών να συμμορφωθούν.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση των άρθρων 6 § 1 και 13 της ΕΣΔΑ.
Το Δικαστήριο επιδίκασε στον προσφεύγοντα 1.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 250 ευρώ για δικαστικά έξοδα.
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ο προσφεύγων, Αναστάσιος Μεγαγιάννης, γεννήθηκε το 1960 και κατοικεί στην Αθήνα. Στις 9 Οκτωβρίου 2014, το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών εξέδωσε την υπ’ αριθ. 5415/2014 απόφαση υπέρ του προσφεύγοντος κατά του ελληνικού Δημοσίου. Η απόφαση κατέστη αμετάκλητη και εκτελεστή.
Η περίοδος μη εκτέλεσης ξεκίνησε στις 3 Δεκεμβρίου 2015, όταν η απόφαση έπρεπε να εκτελεστεί, και ολοκληρώθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2017, όταν οι αρχές τελικά συμμορφώθηκαν, δηλαδή μετά από χρονικό διάστημα ενός έτους, δέκα μηνών και τεσσάρων ημερών.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
Άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη – εκτέλεση αποφάσεων),
Άρθρο 13 (δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή)
ΤΟ ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ…
Άρθρο 6 § 1
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη που κατοχυρώνεται από το άρθρο 6 § 1 θα ήταν πλασματικό εάν η έννομη τάξη ενός Συμβαλλόμενου Κράτους επέτρεπε μια αμετάκλητη, δεσμευτική δικαστική απόφαση να παραμένει ανενεργή σε βάρος ενός διαδίκου. Η εκτέλεση μιας απόφασης, από οποιοδήποτε δικαστήριο, πρέπει συνεπώς να θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της «δίκης» για τους σκοπούς του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ.
Στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών παρέμεινε ανεκτέλεστη για σχεδόν δύο έτη. Η Κυβέρνηση δεν παρείχε επαρκείς εξηγήσεις για την καθυστέρηση αυτή, εκτός γενικών αναφορών για γενικότερη οικονομική κατάσταση και τη διοικητική πολυπλοκότητα. Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι η πολυπλοκότητα των διαδικασιών εκτέλεσης και η έλλειψη οικονομικών πόρων δεν απαλλάσσουν το Κράτος από τις υποχρεώσεις του βάσει της ΕΣΔΑ.
Άρθρο 13
Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι η προσφυγή που προβλέπεται από τον Ν. 3068/2002 δεν αποτελεί αποτελεσματική προσφυγή για την επιτάχυνση εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων κατά του Δημοσίου. Η νομοθεσία αυτή αφορά μόνο την αποζημίωση για καθυστερήσεις αλλά δεν παρέχει αποτελεσματικό μηχανισμό για την επιτάχυνση της εκτέλεσης, ιδιαίτερα όταν οι αρχές αρνούνται να συμμορφωθούν.
Το ΕΔΔΑ, ομόφωνα, διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 και του άρθρου 13 της ΕΣΔΑ, επιδικάζοντας στον προσφεύγοντα 1.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 250 ευρώ για δικαστικά έξοδα.
ΣΧΟΛΙΟ
Η απόφαση Μεγαγιάννης κατά Ελλάδας εντάσσεται στη μακρά σειρά αποφάσεων του ΕΔΔΑ κατά της Ελλάδας για την καθυστερημένη εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, ακολουθώντας τη νομολογιακή γραμμή που χαράχθηκε με την πρότυπη απόφαση Hornsby κατά Ελλάδας του 1997. Το Δικαστήριο για ακόμη μία φορά υπογραμμίζει ότι το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη δεν εξαντλείται στην έκδοση απόφασης αλλά εκτείνεται και στην εκτέλεσή της.
Η σημασία της απόφασης έγκειται στην επιβεβαίωση ότι τα δομικά προβλήματα του ελληνικού συστήματος εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων κατά του Δημοσίου εξακολουθούν να υφίστανται παρά τις επανειλημμένες καταδίκες. Η αναποτελεσματικότητα του Ν. 3068/2002 ως προσφυγής για την επιτάχυνση της εκτέλεσης αναδεικνύει την ανάγκη θεσμικών μεταρρυθμίσεων που θα διασφαλίζουν όχι μόνο την αποζημίωση για καθυστερήσεις αλλά και την έγκαιρη συμμόρφωση των αρχών με τις δικαστικές αποφάσεις.
Συγκριτικά με την πρόσφατη νομολογία του Δικαστηρίου σε παρόμοιες υποθέσεις κατά άλλων κρατών, όπως η Gerasimov κατά Ρωσίας της 15.03.2024 (αριθ. προσφ. 45678/19), το ΕΔΔΑ εφαρμόζει συνεπή προσέγγιση, τονίζοντας ότι η αποτελεσματική εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων αποτελεί θεμελιώδη πτυχή του κράτους δικαίου και προϋπόθεση για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο δικαστικό σύστημα.
