80 χρόνια από τη λήξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και την έναρξη ενός ακόμη εμφυλίου για τους Έλληνες – Το χρονικό μιας δραματικής ανακύκλωσης της Ιστορίας
Αν κάτι αξίζει κατά τις εθνικές επετείους είναι η εμβάθυνση της εθνικής συλλογικής μνήμης.
Μέσα από τα ιστορικά δρώμενα, καθένας μας μπορεί να βγάλει συμπεράσματα για τις αιτίες των δεινών, που προκαλούν πολέμους, εγκλήματα και σειρά ανείπωτων συμφορών, που περιοδικά και σταθερά πλήττουν την ανθρωπότητα. Ταυτόχρονα όμως μέσα από αυτά αναθαρρούμε με τον ηρωισμό και τη μυστήρια συναδέλφωση, που αναδύεται μέσα από τα ερείπια, καθώς ομογενοποιημένες δυνάμεις αγωνίζονται για τις αξίες, που αξίζουν να τις υπερασπιστούμε με κάθε θυσία. Προεξάρχουσα όλων αξία η Ελευθερία, το Αυτεξούσιο, τόσο άρρηκτα συνδεδεμένα με τον Ελληνισμό και τους διαχρονικούς του αγώνες. Κάπως έτσι άλλωστε, δηλαδή μέσα από την αγωνία της επιλογής μεταξύ καλού – κακού, τη στάση, που καθένας μας επιλέγει και το ποσοστό ιδιοτέλειας και ατομισμού, που θυσιάζουμε για να υπηρετήσουμε πραγματικές αξίες και το συλλογικό καλό, τιμάται ο Άνθρωπος ως το πρόσωπο , που κατά τον Σωκράτη εξετάζει τα όσα βιώνει (ἄνθρωπος = ὁ ἀναθρῶν, τουτέστιν ὁ ἐξετάζων ἃ ὄπωπε), για να καταφέρει στο τέλος του δρόμου του να θρώσκει (ανυψώνεται) προς τα άνω κατά τον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο.
Η ιστορία άλλωστε για τους Έλληνες, κληρονόμους της υπέροχης Ελληνικής γλώσσας και ιστορίας, μας συνδέει με τη γνώση της αλήθειας (ίστωρ = γνώστης, ειδήμων) και με μια ακόμη πιο προχωρημένη φιλοσοφική της εκδοχή, μας σταθεροποιεί εντός της (ορώ ου ίσταμαι = βλέπω που στέκομαι). Μας βοηθά να αγκαλιάζουμε με συνείδηση τις αξίες, για τις οποίες αξίζει κάποιος να αγωνιστεί, ώστε να μπορεί με καθαρή καρδιά και φωτεινό νου να συμπαραταχθεί με τις δυνάμεις εκείνες, που πράγματι μπορούν να μεταβάλουν τους ανθρώπους και να μεταμορφώσουν τον κόσμο από κολαστήριο πολέμων και εγκλημάτων στην παραδείσια, ειρηνική και αδελφωμένη Ανθρωπότητα, στην Οργανική της Ενότητα.
Μέσα στο κοσμικό αυτό πεδίο μάχης, τα πρώτα 50 χρόνια του 20ού αιώνα, η Ελλάδα, αλλά και όλη η ανθρωπότητα δοκιμάστηκε και γαλβανίστηκε, με ιδιαίτερη ένταση. Αξίζει να αναρωτηθούμε σήμερα για ποιους λόγους τα 50 αυτά αιματοβαμμένα χρόνια οι Έλληνες εμπνεύστηκαν, διχάστηκαν, αγωνίστηκαν, θριάμβευσαν, αιματοκυλίστηκαν και ξανά τα ίδια ως σήμερα.
Στην αρχή του 20ού αιώνα η Ελλάδα ήταν μια φτωχή, αγροτική χώρα, με λίγες δεκαετίες ελευθερίας και πολλούς αγώνες για εθνική ένωση των υπόδουλων τμημάτων της και χειραφέτηση, πολιτικά μια μοναρχία με τον μακροβιότερο βασιλιά Γεώργιο Α΄(1863-1913) και έντονη πολιτική αστάθεια, που προσπαθούσε να θεραπευθεί από την ήττα του 1897 από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η επανάσταση στο Γουδί (1909) από τον Στρατιωτικό Σύνδεσμο και η άνοδος του Ελευθερίου Βενιζέλου έφεραν ανανέωση, την αναδιοργάνωση του στρατού και της διοίκησης, με σειρά σημαντικών μεταρρυθμίσεων.
Με την καθοδήγηση του Βενιζέλου, η Ελλάδα συμμετείχε στη Βαλκανική Συμμαχία (με Σερβία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο) στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1912–1913) με την Απελευθέρωση Ηπείρου, Μακεδονίας, νησιών Αιγαίου, Κρήτης και μετά στο Β΄ Βαλκανικό Πόλεμος (1913) εναντίον της Βουλγαρίας, με την προσάρτηση της Καβάλας και της Ανατολικής Μακεδονίας. Η Ελλάδα μέσα από τα δεινά συνεχών πολέμων και θυσιών αποκαταστάθηκε σημαντικά, διπλασίασε σχεδόν την έκτασή της και τον πληθυσμό της.
Όμως, η δολοφονία του Γεωργίου Α (1913) και η διαδοχή του από τον Κωνσταντίνο Α εγκαινίασαν νέα περίοδο συγκρούσεων, με τον οκταετή εθνικό διχασμό (1914–1922) μεταξύ Βενιζέλου (φιλοσυμμαχικού) και Κωνσταντίνου (φιλογερμανού). Υπό καθεστώς διχασμού και με δύο κυβερνήσεις το 1916, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, η Ελλάδα συμμετείχε από το 1917 στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) στο πλευρό της Αντάντ και βγήκε νικήτρια. Αυτό επέτρεψε στην Ελλάδα να διεκδικήσει και να κερδίσει εδαφικές παραχωρήσεις με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920), αποκτώντας εδάφη στην Ανατολική Θράκη, Ίμβρο, Τένεδο και το δικαίωμα κατοχής της Σμύρνης και της ενδοχώρας. Ωστόσο, ο Εθνικός Διχασμός άφησε βαθιές πληγές στην ελληνική κοινωνία, με συνέπειες που επηρέασαν την πολιτική ζωή της χώρας για πολλές δεκαετίες μετά το τέλος του πολέμου, που φάνηκε έντονα κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1919–1922).
Η εκλογή των αντιβενιζελικών το 1920, η επιστροφή του Κωνσταντίνου, η αντεθνική κομμουνιστική προπαγάνδα για τη φύση της εκστρατείας ως ιμπεριαλιστικής και η κόπωση του στρατού οδήγησαν στην Καταστροφή της Σμύρνης (1922), τον ξεριζωμό 1,5 εκατομμυρίου Ελλήνων της Μικράς Ασίας και την κατάργηση της συνθήκης των Σεβρών. Ακολούθησε η Επανάσταση του 1922 από τον Πλαστήρα και Γονατά και η εκθρόνιση του βασιλιά. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) οριστικοποιήθηκαν τα ελληνοτουρκικά σύνορα και επιβλήθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών. Ανακηρύχθηκε η Β΄ Ελληνική Δημοκρατία (1924) με αβασίλευτη δημοκρατία και ξεκίνησε μία ακραία κυκλοθυμική 15ετής πορεία ως την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η δικτατορία Παγκάλου (1925–1926) με την πτώση της οδηγεί στο Σύνταγμα του 1927, ακολουθεί η «τετραετία» Βενιζέλου (1928–1932), η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, η οποία πλήττει την Ελλάδα, οδηγώντας σε οικονομική ύφεση και πολιτική φθορά, η εκλογική ήττα του Βενιζέλου το 1932, μια περίοδος έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ βενιζελικών και φιλοβασιλικών, το αποτυχημένο Βενιζελικό κίνημα Πλαστήρα (1933), το πραξικόπημα του Γεωργίου Κονδύλη με την παλινόρθωση της μοναρχίας (1935) και τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ πάλι στον θρόνο.
Όλη την ανωτέρω περίοδο μετά τον Α’ Π.Π. κι ιδίως μετά το 1929, παγκόσμια επικρατεί μεγάλη οικονομική ύφεση, όπως και εντός της Ευρώπης, όπου επιπρόσθετα η συνθήκη των Βερσαλλιών έχει προκαλέσει τα εθνικιστικά ανακλαστικά των λαών της. Ως συνέπεια της ανωριμότητας των λαών της να μάθουν από τις συνέπειες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και των έντονων οικονομικών προβλημάτων, επικρατούν αναθεωρητικές δυνάμεις, με χαρακτήρα ολοκληρωτικό, που αναδεικνύουν τις τάσεις κατάχρησης εξουσίας σε ανάλογες συνθήκες, ως τις βιώνουμε και στις μέρες μας, σε ένα αέναο κύκλο αυτοτιμώρησης: Μίκλος Χόρτι στην Ουγγαρία (1920), Μπενίτο Μουσολίνι στην Ιταλία (1922), Γιόζεφ Πιλσούντσκι στην Πολωνία (1926), Αντάνας Σμετόνα στη Λιθουανία (1926), Βασιλιάς Αλέξανδρος Α΄ στη Γιουγκοσλαβία (1929), Αντόνιο Σαλαζάρ στην Πορτογαλία (1932), Αδόλφος Χίτλερ στη Γερμανία (1933), Ιωάννης Μεταξάς στην Ελλάδα (1936), Κάρολος Β΄ στη Ρουμανία (1938), Φρανθίσκο Φράνκο στην Ισπανία (1939).
Ο Μεταξάς (1936–1941), που έμελλε να αντιπαρατεθεί πολεμικά με τις δύο ολοκληρωτικές Ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις της εποχής, τη φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι και την Εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία του Χίτλερ προείδε τα μηνύματα του επερχόμενου πολέμου και σε χρόνο ρεκόρ κατάφερε το θαύμα της πολεμικής προετοιμασίας της καθημαγμένης Ελλάδος, η οποία μέσα σε 12 χρόνια είχε αλλάξει 30 κυβερνήσεις, την ενδυνάμωση του στρατού και τη δημιουργία των οχυρών της γραμμής Μεταξά. Κυρίως όμως βοήθησε στο να διατηρηθεί υψηλά το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων, ώστε να μην αλλοιωθεί από την καταστροφική στο παρελθόν διεθνιστική κι ως εκ τούτου διχαστική προπαγάνδα και να εξακολουθεί να διασυνδέεται με τις διαχρονικές αξίες και ιδεώδη του Ελληνισμού, τη φιλοπατρία και την αγάπη προς την Ελευθερία.
Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ο Μεταξάς απαντά «ΟΧΙ» στο ιταλικό τελεσίγραφο. Οι Ιταλοί εισβάλλουν από την Αλβανία, αλλά ο ελληνικός στρατός με μία συγκλονιστική πάνδημη άμυνα, μέσα στο χειμώνα και με πολλές ελλείψεις, αντεπιτίθεται και καταλαμβάνει την Κορυτσά, το Αργυρόκαστρο και τη Χιμάρα, της ξεχασμένης σήμερα αυτόνομης Βορείου Ηπείρου σύμφωνα με το πρωτόκολλο της Κέρκυρας του 1914, που αφέθηκε στη λήθη. Η Ελληνική νίκη αποδεικνύει ότι ο αντίπαλος δεν είναι αήττητος ως πίστευε, αλλά η γερμανική εισβολή (Απρίλιος–Μάιος 1941) από τη Βουλγαρία, άλλαξε τις ισορροπίες.
Η Γραμμή Μεταξά αντιστάθηκε ηρωικά, αλλά τελικά παρακάμφθηκε και στις 27 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα. Η κυβέρνηση και ο βασιλιάς κατέφυγαν στην Αίγυπτο, σχηματίζοντας εξόριστη κυβέρνηση (Κυβέρνηση του Καΐρου).
Επακολούθησε ο άθλος της Μάχης της Κρήτης (Μάιος 1941) με την γενναία αντίσταση από στρατό και πολίτες έναντι των Γερμανών αλεξιπτωτιστών. Ακολούθησε η Τριπλή Κατοχή (1941–1944) της Ελλάδας από τους Γερμανούς, τους Ιταλούς και τους Βουλγάρους, με τεράστια εγκλήματα πολέμου, οικονομική λεηλασία και αφαίμαξη πόρων, η οποία ουδέποτε έως και σήμερα αποκαταστάθηκε (υποχρέωση πληρωμής από την Ελλάδα των κατοχικών εξόδων, ένα τεράστιο κατοχικό δάνειο, αφαίμαξη των αποθεμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος και επίταξη τροφίμων, εφοδίων και πλουτοπαραγωγικών πόρων). Η πρωτοφανής αυτή μεταχείριση των Ελλήνων, που δεν είχε παρόμοια σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, προκάλεσε τον πρώτο σύγχρονο λιμό εντός Ευρώπης, το χειμώνα του 1941-1942, με περίπου 300.000 Έλληνες νεκρούς από πείνα. Το απίστευτο είναι ότι και οι σύμμαχοι επέβαλαν ναυτικό αποκλεισμό, οπότε δεν έφταναν τρόφιμα ούτε από το εξωτερικό, η δε ανθρωπιστική βοήθεια άρχισε να φτάνει μόλις στα μέσα του 1942 (μέσω Ερυθρού Σταυρού).
Η κατοχή των Ελλήνων και οι αγριότητες εναντίον τους δεν έμειναν αναπάντητες από το αδούλωτο Ελληνικό πνεύμα κι έτσι από τα κόκκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά, αναδύθηκε η Εθνική Αντίσταση, με τον ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, τον ΕΔΕΣ και την ΕΚΚΑ -5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και πολλές μικρότερες οργανώσεις. Κορυφαία κοινή επιχείρηση ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ με Βρετανούς υπήρξε η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου (1942).
Παράλληλα στις 6 Αυγούστου 1942 στη Μέση Ανατολή (Αίγυπτο) δημιουργήθηκε από Έλληνες αξιωματικούς και εθελοντές, που είχαν διαφύγει από την κατεχόμενη Ελλάδα ο τρίτος Ιερός Λόχος με ιδρυτή και διοικητή του τον Συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε. Η εθελοντική μονάδα ειδικών δυνάμεων, αποτελούμενη κυρίως από αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας, εκπαιδεύτηκε από τους Βρετανούς κομάντο (Special Air Service – SAS) και συμμετείχε σε επιχειρήσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή και το Αιγαίο, με σαμποτάζ, αιφνιδιαστικές επιθέσεις και απελευθερώσεις νησιών.
Από το 1943 όμως και μετά, εντός της κατοχής, ξέσπασαν ένοπλες συγκρούσεις με πρωτεργάτη τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ κατά του ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ , προμηνύοντας τον Εμφύλιο Πόλεμο. Το ΚΚΕ ενταγμένο στην Κομμουνιστική Διεθνή δεν είχε αντίληψη του Ελληνισμού ως ενιαία οντότητα, μάλιστα ήδη ως προαναφέρθηκε συνέβαλε τα μάλα στην αποτυχία της Μικρασιατικής εκστρατείας, από το 1924 δε η 5η Ολομέλεια της Κομμουνιστικής Διεθνούς (1924) και η 3η Συνδιάσκεψη των Βαλκανικών Κομμουνιστικών Κομμάτων (Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία), μεταξύ των οποίων και το ΚΚΕ αποφάσισαν ότι οι Μακεδόνες και οι Θράκες αποτελούν ξεχωριστά έθνη και πρέπει να έχουν δικαίωμα εθνικής αυτοδιάθεσης μέχρι και αποχώρησης από την Ελλάδα. Αυτό εξηγεί ότι για το ΚΚΕ, που έλεγχε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, η εθνική αντίσταση κατά τις τριπλής κατοχής δεν αποτελούσε μέσο απελευθέρωσης των Ελλήνων, αλλά μέσο για την επικράτησή του μετά τον πόλεμο. Αυτό εξηγεί επίσης το γεγονός ότι συναγωνίστηκε τους Γερμανούς σε βαρβαρότητα, δολοφονώντας χιλιάδες Έλληνες, κατά κύριο λόγο πολιτικούς του αντιπάλους, κατά τη διάρκεια της κατοχής, στο Μελιγαλά, στο Φενεό και σε πολλές άλλες περιοχές της κατεχομένης Ελλάδας.
Το καλοκαίρι του 1944, οι Γερμανοί υποχώρησαν λόγω ήττας στο Ανατολικό Μέτωπο, στις δε 12 Οκτωβρίου 1944 αποχώρησαν από την Αθήνα.
Ωστόσο οι συγκρούσεις ανάμεσα σε ΕΛΑΣ και βρετανικά-κυβερνητικά στρατεύματα (Δεκεμβριανά 1944) σηματοδοτούν την αρχή του Εμφυλίου Πολέμου (1946–1949) και στιγματίζουν την Ελλάδα ως τη μόνη χώρα, που ενώ πλήρωσε τον βαρύτερο αναλογικά φόρο αίματος και χρήματος σε αυτήν την ασύλληπτη καταστροφή, δεν κατόρθωσε να απολαύσει τα οφέλη της ειρήνης, αλλά αμέσως μετά «έχυσε την καρδάρα» και αποδύθηκε στον ανθρωποφάγο εμφύλιο σπαραγμό με τεράστιο ανθρώπινο, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό κόστος, με 100.000 Έλληνες στρατιώτες και αντάρτες νεκρούς, 50.000 τραυματίες, 30.000 εκτοπισμένους εντός της χώρας και 70.000 εκτός, παιδομάζωμα 30.000 παιδιών και μεταφορά τους σε ανατολικές χώρες κι ολοσχερή καταστροφή των ήδη κατεστραμμένων υποδομών.
Και κάπως έτσι για να αποφύγουμε την κόκκινη τρομοκρατία, που βίωσε όλη η ανατολική Ευρώπη, εκπέσαμε από το βάθρο του θριαμβευτή στην κακομοιριά του διεθνούς επαίτη, να χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε το Δόγμα Τρούμαν (1947) και το Σχέδιο Μάρσαλ (1948), που θεμελίωσαν την εξάρτησή μας από τις ΗΠΑ, από την οποία ποτέ δεν ελευθερωθήκαμε, λόγω εξαιρετικά ισχυρών εξαρτήσεων των έκτοτε διοικούντων την πατρίδα μας. Πού εμείς ως επιλήσμονες της ιστορίας, της ταυτότητας και των αξιών μας, επαναλαμβανόμενα επιλέγουμε να μας διοικούν, για να διαιωνίζουν την εξάρτηση με τη μία ή την άλλη μορφή. Εσχάτως με μνημόνια και το ξεπούλημα της χώρας, τη στιγμή που μόλις κατόρθωσε να ανακάμψει κι ενώ διέθετε τεράστιας αξίας ανεκμετάλλευτους πόρους, που ωστόσο έπρεπε να εκχωρηθούν στους <<πάτρωνες>> …
Γιατί μπορεί η Ελευθερία και η Ελλάδα να διαθέτουν το ίδιο πρώτο συνθετικό (ΕΛ), που αποδίδει τον Ήλιο, το Φως του Πνεύματος, ωστόσο για να μπορείς να ανήκεις στην εκλεκτή αυτή Κοινότητα των αρίστων ελεύθερων οπλιτών – πολιτών, απαιτείται πρώτιστα και κύρια νήψη, μετάνοια, φώτιση και μετά ένας διαρκής αγώνας ανέλιξης προς το Φως, που να μας αποτρέπει από την επανάληψη των ίδιων καταστροφικών λαθών, καλλιεργώντας το Αγαθό εντός μας και γύρω μας.
Μπορούμε να τα καταφέρουμε, αλλά οφείλουμε και να αναλάβουμε το κόστος, ξεκινώντας όπως πάντα με μικρά αλλά σταθερά βήματα από αγαθές αλλοιώσεις μέσα μας!
Κυριάκος Κόκκινος
Δικηγόρος, Διαμεσολαβητής, CSAP, Πρόεδρος της Κίνησης Οργανικότητας ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΣ
