Ο Συνήγορος του Πολίτη, ολοκληρώνοντας την παρέμβασή του για το ζήτημα της επί τρίμηνο αναστολής υποβολής αιτημάτων ασύλου και της συνακόλουθης κράτησης προς επιστροφή των νεοεισερχομένων πολιτών τρίτων χωρών από τη Βόρειο Αφρική, απηύθυνε τις συνολικές παρατηρήσεις του στους συναρμόδιους Υπουργούς αποτιμώντας την εφαρμογή του άρ.79 ν. 5218/2025 από 14.07.2025.
Η Ανεξάρτητη Αρχή είχε ήδη εκφράσει τις σοβαρές επιφυλάξεις της προς τη Βουλή των Ελλήνων με την κατάθεση της σχετικής τροπολογίας αφενός για την έλλειψη επιχειρησιακής ετοιμότητας προς διαχείριση των αυξανόμενων αφίξεων στην Κρήτη και αφετέρου για την αντίθεση του περιεχομένου της επίμαχης ρύθμισης με κανόνες του διεθνούς κι ενωσιακού δικαίου.
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αποτίμηση της εφαρμογής του μέτρου αναστολής αιτημάτων ασύλου και επιστροφής αλλοδαπών άνευ καταγραφής
Ο Συνήγορος του Πολίτη, ολοκληρώνοντας την παρέμβασή του για το ζήτημα της επί τρίμηνο αναστολής υποβολής αιτημάτων ασύλου και της συνακόλουθης κράτησης προς επιστροφή των νεοεισερχομένων πολιτών τρίτων χωρών από τη Βόρειο Αφρική, απηύθυνε τις συνολικές παρατηρήσεις του στους συναρμόδιους Υπουργούς αποτιμώντας την εφαρμογή του άρ.79 ν. 5218/2025 από 14.07.2025.
Η Ανεξάρτητη Αρχή είχε ήδη εκφράσει τις σοβαρές επιφυλάξεις της προς τη Βουλή των Ελλήνων με την κατάθεση της σχετικής τροπολογίας[1] αφενός για την έλλειψη επιχειρησιακής ετοιμότητας προς διαχείριση των αυξανόμενων αφίξεων στην Κρήτη και αφετέρου για την αντίθεση του περιεχομένου της επίμαχης ρύθμισης με κανόνες του διεθνούς κι ενωσιακού δικαίου.
Ο Συνήγορος εξέτασε το ζήτημα της συγκεκριμένης εφαρμογής της ρύθμισης του άρ. 79 ν. 5218/2025 (Α΄/14.07.2025), τόσο κατόπιν αναφορών από αλλοδαπούς που μεταφέρθηκαν από την Κρήτη σε Προαναχωρησιακά Κέντρα Κράτησης Αλλοδαπών (ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α) (Ξάνθης, Αμυγδαλέζας) και στην Ειδική Εγκατάσταση Κράτησης (Ε.Ε.Κ.) Σιντικής, όσο και βάσει των ειδικών αρμοδιοτήτων του, ως εθνικού φορέα εξωτερικού ελέγχου των αναγκαστικών επιστροφών, όπως προβλέπεται από το ενωσιακό δίκαιο για τη διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων των προς επιστροφή αλλοδαπών και ως Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης των Βασανιστηρίων και της Κακομεταχείρισης, με αρμοδιότητα σε κάθε χώρο κράτησης, βάσει της σχετικής διεθνούς Σύμβασης.
Στο πλαίσιο της διερεύνησής, του, ο Συνήγορος ζήτησε από την ΕΛ.ΑΣ. διευκρινίσεις ως προς την αρμοδιότητα των υπηρεσιών κράτησης και λεπτομέρειες για τις μεταφορές (μέσον, διάρκεια, ημερομηνία, προορισμό) που πραγματοποιήθηκαν από την Κρήτη στην ενδοχώρα, και προέβη σε αυτοψίες στην Αμυγδαλέζα (02.10.2025) και τη Σιντική (03.10.2025).
Από τα στοιχεία που τέθηκαν υπ’ όψιν της Αρχής, καταδείχθηκε η μερική εφαρμογή της ρύθμισης, με την ΕΛ.ΑΣ. να προωθεί τη βούληση ασύλου από τους ενδιαφερόμενους προς την Υπηρεσία Ασύλου και, το κυριότερο, με την αποχή της από μέτρα απομάκρυνσης άνευ προηγούμενης πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου, σεβόμενη την αρχή της μη επαναπροώθησης. Επίσης, η επίμαχη ρύθμιση δεν εφαρμόστηκε για κάποιες κατηγορίες ευάλωτων προσώπων που αποδεσμεύθηκαν από την αστυνομική κράτηση προς άλλες δομές, κατόπιν εγκυκλίου της 18.07.2025 του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου. Μία πρόσθετη εξαίρεση, βάσει δεύτερης εγκυκλίου του ιδίου Υπουργείου εφαρμόστηκε από 15.09.2025 για πολίτες Σουδάν και Ερυθραίας που αναχώρησαν προς Κέντρα Υποδοχής. Ο Συνήγορος θεωρεί, ότι μόνον ως προτεραιοποίηση ορισμένων εθνικών ομάδων μπορεί να εκληφθεί η πρακτική αυτή της Διοίκησης και όχι ως αποκλεισμός των υπολοίπων από την πρόσβαση στο άσυλο, και αναμένει σύντομα τις σχετικές ενέργειες της Διοίκησης.
Παρατηρεί, ωστόσο, ότι ένα μήνα πριν την καταληκτική ημερομηνία ισχύος της αναστολής πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου, ο κανόνας της παρ.1 του άρ. 79 ν. 5218/2025 κατέστη πλήρως ανενεργός για ορισμένες ομάδες νεοεισερχομένων, που είχαν αποχωρήσει από την αστυνομική κράτηση προς επιστροφή, όπως επιβεβαιώθηκε και στις δύο αυτοψίες που πραγματοποίησαν στις αρχές Οκτωβρίου κλιμάκια της Ανεξάρτητης Αρχής σε χώρους κράτησης. Σημειώνεται, ότι η Σιντική λειτουργεί ως Ειδική Εγκατάσταση Κράτησης της ΕΛ.ΑΣ. κατά παραχώρηση του μεγαλύτερου μέρους της Ανοιχτής Δομής Προσωρινής Φιλοξενίας.
[1] https://www.synigoros.gr/el/category/grafeio–typoy–and–epikoinwnias/post/ypomnhma–or–anastolh–ypobolhs–aithmatwn–asyloykai–afi3eis–politwn–tritwn–xwrwn–sthn–krhth
Από τις πρόσφατες αυτοψίες, επιβεβαιώθηκε:
α΄) η ελλιπής επιχειρησιακή ετοιμότητα για τη δημιουργία έκτακτων και κατάλληλων δομών, β΄) το γεγονός, ότι, εν τέλει, η εφαρμογή του άρ. 79 ν. 5218/2025 υπήρξε μερική και αποσπασματική, δημιουργώντας δυσανάλογο φόρτο στις υπηρεσίες, και εγείροντας σοβαρές αμφιβολίες ως προς την αναλογικότητα και αναγκαιότητα των εξαιρετικών, κατά παρέκκλιση του διεθνούς και ενωσιακού πλαισίου, ρυθμίσεων.
Πληροφορίες: 213 1306670 synigoros-press@synigoros.gr
Επιστολή Συνηγόρου | Αποτίμηση της εφαρμογής του μέτρου αναστολής αιτημάτων ασύλου και επιστροφής αλλοδαπών άνευ καταγραφής Λήψη Αρχείου
