ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αγωγή105 ΕισΝΑΚ – Παράνομες πράξεις και παραλείψεις του προσωπικού του Παραρτήματος του εναγόμενου ιδρύματος, από τις οποίες επήλθε ο θάνατος περιθαλπόμενου– Το ίδρυμα αυτό ως αυτοτελές Ν.Π.Δ.Δ. με δικό του ΔΣ και προϋπολογισμό είναι το μόνο παθητικώς νομιμοποιούμενο – Αίτημα συγγενών του θανόντος για χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης – Οι εξ αγχιστείας συγγενείς πέραν του πρώτου βαθμού, όπως είναι η από αδελφό νύφη/κουνιάδα και τα τέκνα αδελφών/ανίψια δεν περιλαμβάνονται στην έννοια της κατ’ άρθρο 932 ΑΚ οικογένειας – Όταν μονάδα κοινωνικής φροντίδας, μέσω των οργάνων του, προβαίνει σε παράνομες πράξεις ή παραλείπει να λάβει τα αναγκαία μέτρα προστασίας των νοσηλευόμενων, αναφύεται ευθύνη του Ν.Π.Δ.Δ. στο οποίο ανήκει – Η ευθύνη του αυτή εδράζεται στην υποχρέωση των προνοιακών ιδρυμάτων να διασφαλίζουν την υγεία, τη σωματική ακεραιότητα και την ασφάλεια των φιλοξενουμένων τους, ιδίως όταν πρόκειται για άτομα με αναπηρίες ή βαριές νοητικές υστερήσεις, τα οποία χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας – Οι παράνομες πράξεις και παραλείψεις του Ν.Π.Δ.Δ. που συνδέονται αιτιωδώς με το θάνατο του συγγενή των εναγόντων συνίστανται α) στον ξυλοδαρμό του θανόντος από υπάλληλο του ιδρύματος, β) στην πλημμελή εποπτεία του χώρου του ιδρύματος από το προσωπικό του, γ) στο γεγονός ότι παρευρισκόμενοι υπάλληλοι δεν επενέβησαν αποτελεσματικά για την αποτροπή της επίθεσης, τόσο από τον υπάλληλο όσο και από έτερο περιθαλπόμενο, δ) στη μη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών φιλοξενίας και φροντίδας του θανόντος, ε) στην πλημμελέστατη ιατρική φροντίδα που παρασχέθηκε στον θανόντα μετά τον βάναυσο ξυλοδαρμό του (η διακομιδή του πραγματοποιήθηκε πάνω από δυόμισι ώρες μετά τον τραυματισμό του) – Η υποχρέωση ασφαλούς φροντίδας των περιθαλπόμενων σε αυτό ανηλίκων είναι αντικειμενική και δεν επηρεάζεται από τη συγκατάθεση ή μη των οικείων του – Οποιαδήποτε τυχόν συντρέχουσα αμέλεια ή πλημμελής συμπεριφορά του ιατρικού προσωπικού του νοσοκομείου, κατά τη νοσηλεία του θανόντος μετά το συμβάν στο ίδρυμα, δεν δύναται να άρει τον αιτιώδη σύνδεσμο, καθώς δεν ήταν ικανή, από μόνη της, να επιφέρει τον θάνατό του – Δέχεται εν μέρει την αγωγή.
ΤΟ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΤΜΗΜΑ Ι΄
ΤΡΙΜΕΛΕΣ
Σ υ ν ε δ ρ ί α σ ε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 24 Σεπτεμβρίου 2024, με δικαστές τους: Αλέξανδρο Κελτιμλίδη, Πρόεδρο Πρωτοδικών Δ.Δ., Μαγδαληνή Κατηρτζόγλου και Γρηγόριο – Ιωάννη Τσούγκο (εισηγητή), Πρωτοδίκες Δ.Δ., και γραμματέα τη Σουλτάνα Λουλούδη, δικαστική υπάλληλο,
γ ι α να δικάσει την αγωγή με αριθμό και ημερομηνία κατάθεσης …/8.9.2023,
τ ω ν: 1) Α.Κ. του Ι.και της Ζ., 2) Α. Τ. του Π., 3) Ζ. Κ. του Α., κατοίκων Ελευθερίου-Κορδελιού Θεσσαλονίκης, οδός …, αρ. …, 4) Ι. Κ. του Α., ατομικά και ως συνασκούντος τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου του, Α. Κ., 5) Φ. Π. του Γ., ατομικά και ως συνασκούσας τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου της, Α. Κ., 6) Α. Κ. του Ι. και της Φ., ανηλίκου (γεννηθέντος το έτος 2021), που εκπροσωπείται από τους γονείς του (4ο και 5η ενάγοντες), κατοίκων … του Δήμου … Νομού Σερρών, 7) Ζ. χήρας Ι. Κ., το γένος …, κάτοικου … του Δήμου … Νομού Σερρών, 8) Π. Τ. του Κ., που απεβίωσε στις 21.11.2023, για τον οποίο η δίκη διακόπηκε λόγω θανάτου και συνεχίστηκε νόμιμα, σύμφωνα με τα άρθρα 140 και 141 παρ. 2 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (Κ.Δ.Δ.), στη δημόσια συνεδρίαση του Δικαστηρίου στις 24.05.2024, από τους κληρονόμους του: α) Ε. Τ. (σύζυγο και 9η ενάγουσα), β) Κ. Τ. (υιό, κάτοικο Δήμου … Νομού Σερρών, οδός … αρ. …) και γ) Α. Τ. (κόρη και 2η ενάγουσα), αφού προσκόμισαν τα απαραίτητα για τη νομιμοποίησή τους στοιχεία, και 9) Ε. χήρας Π. Τ., το γένος …, κάτοικου Δήμου … Νομού Σερρών, οδός … αρ. …, οι οποίοι παραστάθηκαν διά της πληρεξούσιας δικηγόρου Εύας Τριανταφυλλίδου,
κ α τ ά: 1) του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.) με την επωνυμία «…» (…), όπως νόμιμα εκπροσωπείται, που εδρεύει στο Δήμο Θεσσαλονίκης, επί της οδού Κ. Παπαρηγοπούλου αρ. 7, για το οποίο παραστάθηκε ο πληρεξούσιος δικηγόρος Γεώργιος Δανιήλ και 2) του Ελληνικού Δημοσίου, που εκπροσωπείται από τον Υπουργό Οικονομικών, για τον οποίο παραστάθηκε, με δήλωση του άρθρου 133 παρ. 2 του Κ.Δ.Δ., η Δικαστική Πληρεξουσία του Ν.Σ.Κ. Μαρία Κιτσάκη.
Κατά τη συζήτηση, οι διάδικοι που παραστάθηκαν στο ακροατήριο ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους και ζήτησαν όσα αναφέρονται στα πρακτικά.
Μετά τη συνεδρίαση το Δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη και
Αφού μελέτησε τη δικογραφία
Σκέφθηκε κατά τον Νόμο
1. Επειδή, με την υπό κρίση αγωγή, οι ενάγοντες ζητούν, κατόπιν νόμιμης μετατροπής του αιτήματος από έντοκο καταψηφιστικό σε έντοκο αναγνωριστικό (δια του κατατεθέντος στις 23.05.2024 υπομνήματός τους και προφορικής δήλωσης της πληρεξουσίας δικηγόρου τους στο ακροατήριο κατά τη δικάσιμο της 24.05.2024), την αναγνώριση της εις ολόκληρον υποχρέωσης των εναγομένων όπως τους καταβάλουν, δυνάμει απόφασης που θα κηρυχθεί προσωρινώς εκτελεστή, τα κάτωθι ποσά ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, συνεπεία του θανάτου του Π. Κ. του Α. την 30.11.2021, κατ’ εφαρμογή των άρθρων 105 και 106 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα (Εισ.Ν.Α.Κ.) και 932 του Αστικού Κώδικα (Α.Κ.). Ειδικότερα, ζητείται να αναγνωρισθεί η υποχρέωση των εναγομένων να καταβάλουν, εντόκως από την επίδοση της αγωγής, στον πρώτο ενάγοντα (πατέρα) το ποσό των 250.000 ευρώ, στη δεύτερη ενάγουσα (μητέρα) το ποσό των 250.000 ευρώ ατομικώς και επιπροσθέτως 37.500 ευρώ ως κληρονόμο (θυγατέρα) του αποβιώσαντος μετά την άσκηση της αγωγής 8ου ενάγοντος (παππού του θανόντος), στην τρίτη ενάγουσα (αδερφή) το ποσό των 200.000 ευρώ, στον τέταρτο ενάγοντα (αδερφό) το ποσό των 200.000 ευρώ, στην πέμπτη ενάγουσα (κουνιάδα) το ποσό των 150.000 ευρώ, στον έκτο ενάγοντα (ανήλικο ανιψιό), νομίμως εκπροσωπούμενο από τον 4ο και την 5η ενάγοντες, το ποσό των 100.000 ευρώ, στην έβδομη ενάγουσα (γιαγιά) το ποσό των 100.000 ευρώ, στην ένατη ενάγουσα (γιαγιά) το ποσό των 100.000 ευρώ ατομικώς και επιπροσθέτως 25.000 ευρώ ως κληρονόμο (σύζυγο) του αποβιώσαντος μετά την άσκηση της αγωγής 8ου ενάγοντος, και, τέλος, στον Κ. Τ., ως κληρονόμο (υιό) του αποβιώσαντος μετά την άσκηση της αγωγής 8ου ενάγοντος, το ποσό των 37.500 ευρώ.
2. Επειδή, με την κρινόμενη αγωγή, οι ενάγοντες αποδίδουν το θάνατο του συγγενούς τους Π. (…) Κ. σε παράνομες πράξεις και παραλείψεις του προσωπικού του εναγόμενου Κέντρου … (…), στο οποίο υπάγεται διοικητικά το Παράρτημα Αποθεραπείας και Αποκατάστασης Παιδιών με Αναπηρία …, και συγκεκριμένα σε εγκληματική ενέργεια του υπαλλήλου Γ.Π. του εν λόγω Παραρτήματος, ο οποίος, ευρισκόμενος σε κατάσταση μέθης, χτύπησε με κλωτσιές στο κεφάλι και στο σώμα τον προσφιλή τους, στις 28.11.2021. Περαιτέρω, στην αγωγή προβάλλεται (σελ. 3) ότι ο θάνατος του συγγενούς τους οφείλεται και σε πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του Ελληνικού Δημοσίου που είχαν την εποπτεία και τον έλεγχο του ιδρύματος, κατ’ άρθρο 9 παρ. 1 του ν. 4109/2013 (Α΄ 16), και ειδικά των αρμοδίων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων που διόρισαν τη Διοίκησή του και άσκησαν πλημμελή εποπτεία. Κατά τα προβαλλόμενα δε στις σελ. 37 και 38 της αγωγής, η πλημμελής εποπτεία του ως άνω αρμόδιου Υπουργού επί του Π.Α.Α.Π.Α. … συνίσταται στα εξής: 1) στη μη έγκαιρη έγκριση του Οργανισμού Λειτουργίας του (ο οποίος εκδόθηκε το πρώτον με το π.δ. 29/2023, Α΄ 60), 2) στη στελέχωση με ανεπαρκές προσωπικό, 3) στις διαδικασίες πρόσληψης προσωπικού, 4) στη μη τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, 5) στην έλλειψη εκπαίδευσης του προσωπικού, 6) στην ανεπαρκή εξωτερική επιστημονική εποπτεία, και 7) στον ελλιπή έλεγχο ως προς τα πρόσωπα που επιτρέπεται να νοσηλεύονται σε αυτό. Ωστόσο, το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) με τις ανωτέρω αιτιάσεις δεν αποδίδεται συγκεκριμένη παρανομία σε οποιοδήποτε όργανο του Ελληνικού Δημοσίου που να συνδέεται αιτιωδώς με τις εγκληματικές ενέργειες του Γ.Π. που οδήγησαν στον θάνατο του Π. Κ., β) κατά τις κείμενες διατάξεις, ο ρόλος του ως άνω Υπουργείου, ως προς τη λειτουργία του Π.Α.Α.Π.Α. …, είναι επικουρικός και έμμεσος, χωρίς το Δημόσιο να ασκεί καθημερινή διαχείριση και να ευθύνεται για την πρόσληψη κάθε υπαλλήλου του ως άνω Παραρτήματος, και γ) το πρώτο εναγόμενο [Ίδρυμα] είναι αυτοτελές ν.π.δ.δ., που διοικείται από δικό του Δ.Σ. και έχει δικό του προϋπολογισμό (άρθρο 9 του ν. 4109/2013), κρίνει ότι, εν προκειμένω, από τις αποδιδόμενες παράνομες πράξεις ή παραλείψεις του εν λόγω βοηθού νοσηλευτή του Π.Α.Α.Π.Α. … θεμελιώνεται ευθύνη προς αποζημίωση μόνο του πρώτου εναγόμενου ν.π.δ.δ. και όχι του Ελληνικού Δημοσίου (πρβλ. ΣτΕ 582/2020 σκ. 5, 2816/2015 7μ. σκ. 7, καθώς και ΣτΕ Ολ. 182/2023 σκ. 12), κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από το τελευταίο με το νομίμως κατατεθέν στις 27.09.2024 υπόμνημά του. Επομένως, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 71 παρ. 1 και 72 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 2717/1999 (Α΄ 97) Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (Κ.Δ.Δ.), η ένδικη αγωγή απαραδέκτως στρέφεται κατά του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ, περαιτέρω, πρέπει να απαλλαγούν οι ενάγοντες από τα δικαστικά έξοδα αυτού, κατ’ εκτίμηση των περιστάσεων της υπόθεσης (άρθρο 275 παρ. 1 εδ. ε΄ του Κ.Δ.Δ.). Κατά τα λοιπά, η κρινόμενη αγωγή πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή ως προς το πρώτο εναγόμενο [Ίδρυμα] και να εξεταστεί περαιτέρω κατ’ ουσίαν.
3. Επειδή, το άρθρο 105 του Εισ.Ν.Α.Κ. ορίζει ότι: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος. …» και το άρθρο 106 του ίδιου νομοθετήματος ότι: «Οι διατάξεις των δύο προηγούμενων άρθρων εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων τους που βρίσκονται στην υπηρεσία τους». Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, για να στοιχειοθετηθεί ευθύνη του Δημοσίου ή ν.π.δ.δ. προς αποζημίωση, απαιτείται παράνομη πράξη ή παράλειψη ή υλική ενέργεια ή παράλειψη υλικής ενέργειας οργάνων του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ. κατά την άσκηση της ανατεθειμένης σε αυτά δημόσιας εξουσίας, επίκληση και απόδειξη συγκεκριμένης ζημίας, καθώς και αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης ή υλικής ενέργειας ή παράλειψης υλικής ενέργειας και της επελθούσας ζημίας (ΣτΕ 370/2023, 227/2021). Η διακοπή του αιτιώδους συνδέσμου έχει ως προϋπόθεση την παρεμβολή μεταγενέστερων όλως εξαιρετικών και απρόβλεπτων γεγονότων, ιδίως δε ενέργειες τρίτων προσώπων (ΣτΕ 1002/2024 σκ. 5, 1699/2019). Οι κατά τα άρθρα αυτά προϋποθέσεις της ευθύνης προς αποζημίωση πρέπει να συντρέχουν σωρευτικώς (ΣτΕ 370/2023, 658/2022, 3005/2019, 1963/2018 7μ.). Η ευθύνη δε του Δημοσίου ή των ν.π.δ.δ. είναι αντικειμενική, δηλαδή ανεξάρτητη από υπαιτιότητα των οργάνων τους (ΣτΕ 1651/2024 σκ. 5, 370/2023, 1210/2019, 3292/2017, 2776/2016, 877/2013 7μ.). Εξάλλου, ευθύνη του Δημοσίου και των ν.π.δ.δ. προς αποζημίωση γεννάται όχι μόνο από την έκδοση παράνομης εκτελεστής διοικητικής πράξης ή από την παράνομη παράλειψη έκδοσης τέτοιας πράξης αλλά και από παράνομες υλικές ενέργειες των οργάνων του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ. ή από παραλείψεις οφειλόμενων νόμιμων υλικών ενεργειών των οργάνων αυτών, εφόσον οι υλικές αυτές ενέργειες ή παραλείψεις συνάπτονται με την οργάνωση και τη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών και δεν συνάπτονται με την ιδιωτική διαχείριση της περιουσίας του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ., ούτε οφείλονται σε προσωπικό πταίσμα οργάνου που ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων (ΑΕΔ 5/1995, ΣτΕ 621/2021, 1033/2019, 2430/2018). Όπως συνάγεται δε από τις ανωτέρω διατάξεις, στοιχειοθετείται ευθύνη του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ. προς αποζημίωση όταν οι παράνομες πράξεις ή παραλείψεις ή υλικές ενέργειες ή παραλείψεις υλικών ενεργειών οργάνων του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ. τελούνται ή λαμβάνουν χώρα εντός του κύκλου των υπηρεσιακών τους καθηκόντων, δηλαδή κατά την ενάσκηση της υπηρεσίας που τους έχει ανατεθεί ή κατά κατάχρηση αυτής, η οποία υπάρχει όταν η ζημιογόνος πράξη, παράλειψη ή υλική ενέργεια τελέσθηκε καθ’ υπέρβαση των ανατεθειμένων σε αυτά καθηκόντων ή επ’ ευκαιρία ή εξ αφορμής της υπηρεσίας τους, αλλά κατά παράβαση των διαταγών ή εντολών που έχουν δοθεί σε αυτά, τελούν δε σε εσωτερική αιτιώδη συνάφεια προς την εκτέλεση της υπηρεσίας τους (ΣτΕ 3292/2017, 2026-7/2009, 3380/2007, Α.Π. 1114/1986 Ολ.). Κατά την έννοια επίσης των ίδιων διατάξεων, ευθύνη του Δημοσίου ή του ν.π.δ.δ., τηρουμένων και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου, υπάρχει όχι μόνον όταν με πράξη ή παράλειψη ή υλική ενέργεια οργάνου του παραβιάζεται συγκεκριμένος κανόνας δικαίου, αλλά και όταν παραλείπονται τα ιδιαίτερα καθήκοντα και υποχρεώσεις που προσιδιάζουν στη συγκεκριμένη υπηρεσία και προσδιορίζονται από την κείμενη εν γένει νομοθεσία και τους οικείους κανονισμούς, τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις αρχές της καλής πίστης (ΣτΕ 2101/2023 σκ. 7, 1500/2022, 1972/2021 7μ., 1033/2019). Σε περίπτωση συνδρομής των προϋποθέσεων εφαρμογής του άρθρου 105 Εισ.Ν.Α.Κ. τα δικαστήρια της ουσίας μπορούν να επιδικάσουν σε βάρος του Δημοσίου ή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου εύλογη κατά την κρίση τους χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ή ψυχικής οδύνης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 932 του Α.Κ., στο οποίο ορίζεται ότι: «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας … Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης».
4. Επειδή, ειδικότερα, με τις διατάξεις του άρθρου 932 του Α.Κ. παρέχεται στο δικαστήριο της ουσίας η ευχέρεια, αφού εκτιμήσει τους ειδικότερους ισχυρισμούς των διαδίκων που προβάλλονται ενώπιόν του και τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης (όπως, ιδίως, τις συνθήκες, το είδος, την ένταση και τις συνέπειες της προσβολής, το τυχόν συντρέχον πταίσμα του ζημιωθέντος, την προσωπική, κοινωνική κατάσταση του ζημιωθέντος κ.λπ.) και με βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και λογικής, να επιδικάσει χρηματική ικανοποίηση και να καθορίσει το εύλογο ποσό αυτής, αν κρίνει ότι επήλθε στον ενάγοντα ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη (ΣτΕ 1501/2024 σκ. 5, 2951/2020, 1578/2018, Α.Π. 1987/2007, κ.ά.). Με τη διάταξη του άρθρου 932 εδάφιο γ΄ του Α.Κ. δεν ορίζεται ευθέως ο κύκλος των προσώπων που μπορούν να ζητήσουν χρηματική ικανοποίηση, λόγω ψυχικής οδύνης. Κατά την έννοια όμως της διάταξης αυτής, στην οικογένεια του θύματος περιλαμβάνονται οι εγγύτεροι και στενώς συνδεόμενοι με τον θανατωθέντα συγγενείς που δοκιμάσθηκαν ψυχικά από την απώλειά του και προς ανακούφιση του πόνου των οποίων στοχεύει η εν λόγω διάταξη (ΣτΕ 2951/2020, 2986/2009, 1405/2013, 3329, 3552/2014). Όπως δε έχει κριθεί (ΑΠ Ολ. 21/2000, ΑΠ 870/2020, 602/2015, 581/2010, πρβλ. ΣτΕ 3552/2014), μεταξύ των προσώπων τούτων περιλαμβάνονται ο σύζυγος, οι κατιόντες, οι ανιόντες, οι αδελφοί του θανόντος, καθώς και οι αγχιστείας πρώτου βαθμού συγγενείς, ήτοι πεθερός, πεθερά, γαμπρός και νύφη, αδιαφόρως αν συζούσαν μαζί του ή διέμεναν χωριστά. Αντιθέτως, οι εξ αγχιστείας συγγενείς πέραν του πρώτου βαθμού, όπως είναι η από αδελφό νύφη/κουνιάδα, δεν περιλαμβάνονται στην οικογένεια (ΑΠ Ολ. 21/2000, ΑΠ 602/2015, 675/2013, 382/2013, ΔΕφΠατρών 303/2022 σκ. 5), όπως επίσης δεν περιλαμβάνονται και τα τέκνα αδελφών/ανίψια (ΑΠ Ολ. 21/2000, 1010/2012, 581/2010, 995/2009, 319/2006, ΔΕφΑθ 4952/2019, σκ. 3), καθώς αυτά αποτελούν συγγενείς εξ αίματος εκ πλαγίου τρίτου βαθμού συγγένειας. Το πόρισμα δε τούτο ενισχύεται από τις διατάξεις των άρθρων 57 εδ. 2 και 59 ΑΚ, που εγγύτερα προσεγγίζουν το ζήτημα και με τις οποίες καθορίζονται περιοριστικώς τα πρόσωπα, που δικαιούνται να ζητήσουν την προστασία της προσωπικότητας του αποθανόντος προσώπου και την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, μεταξύ των οποίων δεν περιλαμβάνονται η από αδελφό κουνιάδα και ο ανεψιός του θανόντος εκ μόνης της συγγενικής των σχέσεως (ΑΠ Ολ. 21/2000). Τέλος, για τον υπολογισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ψυχικής οδύνης, το δικαστήριο της ουσίας λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, τις συνθήκες υπό τις οποίες συντελέσθηκε η παρανομία του Διοικήσεως, την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του θανόντος, τις συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε ο θάνατος, τις συνέπειες του θανάτου στα μέλη της οικογένειας του θύματος, την ηλικία, την κατάσταση της υγείας και την οικονομική κατάσταση του συγκεκριμένου μέλους της οικογένειας του θανόντος κ.λπ. (ΣτΕ 2951/2020 σκ. 3, 3329/2014, 2100/2006 7μ.).
5. Επειδή, το β.δ. 287/1973 (Α΄ 85) «Περί συστάσεως εν Θεσσαλονίκη Κέντρου Περιθάλψεως Ανιάτων Παίδων …», όπως αυτό ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, ορίζει στο άρθρο 3 ότι: «Σκοπός του Νομικού τούτου Προσώπου είναι η παροχή περιθάλψεως, εις παίδας πάσχοντας εξ ανιάτων σωματικών αναπηριών ή βαρειών μη παιδαγωγίμων διανοητικών καθυστερήσεων και μη επιδεχομένων βελτίωσιν, προερχομένους κατά προτεραιότητα εκ των περιοχών Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης», στο άρθρο 4 ότι: «Παρεχομένη περίθαλψις – Τρόπος εισαγωγής: 1. Ως περίθαλψις νοείται η υπό ιατρικήν παρακολούθησιν, παροχή εις τους εν τω Κέντρω προστατευομένους παίδας τροφής και ιματισμού και η επιδίωξις κατά το δυνατόν ανετωτέρας ζωής και ψυχολογικής προσαρμογής των περιθαλπομένων, εις την, εκ της ανιάτου παθήσεως, κατάστασίν των. 2. Δι’ αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου, εγκρινομένης δι’ αποφάσεως του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, καθορίζονται αι λεπτομέρειαι ως προς τον τρόπον, τας προϋποθέσεις και την σειράν εισαγωγής των δεομένων περιθάλψεως εις τούτο παίδων», στο άρθρο 5 παρ. 1 ότι: «Τα εισαγόμενα παιδιά στο Κέντρο πρέπει να έχουν ηλικία από 2 μέχρι και 18 ετών, με δυνατότητα παραμονής τους μέχρι συμπληρώσεως του 25ου έτους» και στο άρθρο 24 ότι: «Υπηρεσία Περιθάλψεως. 1. Εις την αρμοδιότητα της Υπηρεσίας Περιθάλψεως ανήκει η παρακολούθησις της υγείας των εν τω Κέντρω διαβιούντων παίδων, η εξέτασις των εκ τούτων ασθενούντων και η θεραπεία και θεραπευτική αγωγή αυτών. Η διεξαγωγή της εργασιοθεραπείας, η εφαρμογή της καθοριζομένης αρμοδίως αγωγής αποσχολήσεως και ψυχαγωγίας των παίδων, ως και η μέριμνα δια την καλήν διαβίωσιν τούτων εν τω Κέντρω. Παν έτερον θέμα σχέσιν έχον με την εν γένει λειτουργίαν της Υπηρεσίας ταύτης, ρυθμιζόμενον λεπτομερέστερον δι’ εσωτερικής εγκυκλίου της Υπηρεσίας. 2. Εις την Υπηρεσίαν Περιθάλψεως υπάγονται το Ιατρικόν Προσωπικόν, το Νοσηλευτικόν Προσωπικόν, οι Εργασιοθεραπευταί, οι θαλαμηπόλοι και Τραυματιοφορείς. …». Εξάλλου, με τον ν. 4109/2013 «Κατάργηση και συγχώνευση νομικών προσώπων του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα – Σύσταση Γενικής Γραμματείας για το συντονισμό του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις», ορίστηκαν στο άρθρο 9 παρ. 1, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, τα εξής: «Οι υφιστάμενες Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας (Μ.Κ.Φ.), οι οποίες έχουν συσταθεί με το ν. 3106/2003 (Α΄ 30), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, εντάσσονται ως αποκεντρωμένες υπηρεσίες (παραρτήματα) σε δώδεκα (12) νέα Ν.Π.Δ.Δ., που συνιστώνται με τον παρόντα νόμο. Τα συνιστώμενα Ν.Π.Δ.Δ., φέρουν την επωνυμία «ΚΕΝΤΡΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ», τελούν υπό την εποπτεία του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλειας και Πρόνοιας, και εδρεύουν κατά βάση στην αντίστοιχη έδρα κάθε Περιφέρειας στη, δε, επωνυμία τους προστίθεται εκείνη της αντίστοιχης περιφέρειας, (ήτοι «ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ….»). Οι σκοποί και οι αρμοδιότητες των συγχωνευόμενων Μ.Κ.Φ., καθώς και κάθε σκοπός που συμβάλλει στην προστασία της οικογένειας, της παιδικής ηλικίας, της νεότητας, της τρίτης ηλικίας, των ατόμων με αναπηρία και των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού, εκπληρώνονται και ασκούνται εφεξής από τα δώδεκα (12) συνιστώμενα Ν.Π.Δ.Δ. και τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες (παραρτήματα) τους». Περαιτέρω, με τις διατάξεις της παρ. 3 του ως άνω άρθρου 9 του ν. 4109/2013 το «Κέντρο Αποθεραπείας και Αποκατάστασης Παιδιών με αναπηρία …» συγχωνεύθηκε μαζί με άλλα δύο ιδρύματα και συνέστησαν το πρώτο εναγόμενο ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ …», στο οποίο πλέον το … εντάσσεται και αποτελεί αποκεντρωμένη υπηρεσία (παράρτημα) του.
6. Επειδή, το π.δ. 216/2001 «Κώδικας Νοσηλευτικής Δεοντολογίας» (Α΄ 167) ορίζει στο άρθρο 2 ότι: «Πρωταρχική μέριμνα του νοσηλευτή κατά την παροχή των υπηρεσιών του είναι η κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου ως βιοψυχοκοινωνικής και πνευματικής οντότητας. …», στο άρθρο 3 ότι: «Ιδιαίτερο καθήκον του νοσηλευτή αποτελεί η φροντίδα του ασθενή, με τη δημιουργία του κατάλληλου θεραπευτικού περιβάλλοντος ώστε ο ασθενής να απολαμβάνει τη μέγιστη δυνατή σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία», στο άρθρο 7 ότι: «Ο Νοσηλευτής οφείλει απεριόριστο σεβασμό στην αξία της ανθρώπινης ζωής, λαμβάνει κάθε μέτρο για τη διάσωση ή διατήρησή της και απέχει από κάθε ενέργεια που είναι δυνατό να τη θέσει σε κίνδυνο», στο άρθρο 8 ότι: «Ο Νοσηλευτής οφείλει να παρέχει τις υπηρεσίες του με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον του ασθενή, στα πλαίσια και όρια των καθηκόντων του, σύμφωνα με τα δεδομένα της νοσηλευτικής επιστήμης και τις διατάξεις που αφορούν την άσκηση του επαγγέλματος …», στο άρθρο 9 ότι: «Ο Νοσηλευτής οφείλει να παρέχει τη συνδρομή του στον ασθενή με κάθε θεμιτό μέσο και να τον προστατεύει από οποιαδήποτε βλάβη ή κίνδυνο στο χώρο παροχής των υπηρεσιών του, δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον. Οφείλει επίσης να διαφυλάπει τα ατομικά δικαιώματα του ασθενή και να αποτρέπει με κάθε δυνατό μέσο οποιαδήποτε μορφή παραβίασης τους» και στο άρθρο 13 ότι: «Ο Νοσηλευτής οφείλει να σέβεται και να συνεργάζεται αρμονικά με τους ιατρούς, ακολουθώντας με ακρίβεια τις ιατρικές οδηγίες, διατηρώντας συγχρόνως την επιστημονική του ανεξαρτησία και την ιδιότητά του ως ισότιμου μέλους της θεραπευτικής ομάδας».
7. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, από τα στοιχεία της δικογραφίας προκύπτουν τα εξής: Ο Π. (…) Κ. γεννήθηκε στις 02.11.2000. Κατά τη γέννησή του, παρουσίασε επεισόδιο κυάνωσης και διαπιστώθηκε «περιγεννητική ασφυξία – νεογνικοί σπασμοί». Στη συνέχεια, διαγνώσθηκε ότι πάσχει από βαριά μορφή αυτισμού. Σύμφωνα με την από 15.04.2013 γνωστοποίηση αποτελέσματος πιστοποίησης αναπηρίας, η Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή του ΚΕΠΑ διέγνωσε αυτιστική διαταραχή με βαριά νοητική υστέρηση, με δείκτη νοημοσύνης (ΔΝ) κάτω του 30, αποδίδοντας ποσοστό αναπηρίας 80% διά βίου. Δυνάμει της υπ’ αριθμ. …/15.08.2018 διάταξης της Εισαγγελέως Ανηλίκων Θεσσαλονίκης κατ’ άρθρο 1532 εδ. γ’ Α.Κ. και της από 10.10.2016 εισαγγελικής εντολής, ο Π. Κ. εισήχθη στις 10.10.2016 στο Παράρτημα Αποθεραπείας και Αποκατάστασης Παιδιών με Αναπηρία … του πρώτου εναγόμενου. Με την ίδια διάταξη, η οποία εκδόθηκε κατόπιν αίτησης των γονέων του λόγω της επιθετικής συμπεριφοράς του, η συνολική επιμέλεια του ανηλίκου ανατέθηκε στο ανωτέρω Παράρτημα. Αρχικά, ο Π. Κ. τοποθετήθηκε στη δομή «…», όπου συνέχισε να εκδηλώνει ετεροκαταστροφική συμπεριφορά. Τον Νοέμβριο του 2017, η Διεπιστημονική Ομάδα (Δ.Ο.) του πρώτου εναγόμενου [Ιδρύματος] αποφάσισε τη μετακίνησή του στην κατοικία «…», έναν χώρο με λιγότερα ερεθίσματα, στον οποίο στεγάζονταν περιθαλπόμενοι με αυτιστικές διαταραχές. Ωστόσο, τον Ιούνιο του 2018 αποφασίστηκε από τους αρμόδιους η επιστροφή του στη δομή «…». Στο από 13.10.2021 πρακτικό της Δ.Ο. επισημαίνεται ότι λόγω της διάγνωσης του Π. Κ. και των πολλαπλών ερεθισμάτων στο χώρο διαμονής του (δομή «…») κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ενός ειδικά διαμορφωμένου δωματίου. Το δωμάτιο αυτό θα έπρεπε να είναι κατάλληλα επενδυμένο ώστε να του παρέχει ασφάλεια και να μειώνει τα πολλά ερεθίσματα που πυροδοτούν τις εξάρσεις του. Στη συνεδρίαση της 20.10.2021 της Δ.Ο. τα μέλη της ομάδας συζήτησαν εκ νέου για τη δημιουργία προσωπικού χώρου του περιθαλπόμενου Π. Κ. Επιπλέον, στην συνεδρίαση αυτή, ο Διευθυντής της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας του πρώτου εναγόμενου επισήμανε την επικινδυνότητα του Ν. Μ., ο οποίος δημιουργούσε ζητήματα ασφάλειας τόσο των άλλων περιθαλπόμενων παιδιών όσο και των εργαζομένων στη δομή. Τονίστηκε δε ότι η συγκεκριμένη δομή (Π.Α.Α.Π.Α….) δεν διαθέτει την κατάλληλη υποδομή για να υποστηρίξει τις ανάγκες του ανωτέρω, ο οποίος στις 22.10.2021 επρόκειτο να επιστρέψει από την Παιδοψυχιατρική Κλινική του νοσοκομείου «Παπανικολάου», όπου νοσηλευόταν.
8. Επειδή, περαιτέρω, από τα στοιχεία της δικογραφίας, μεταξύ των οποίων: i) το βιβλίο λογοδοσίας του Π.Α.Α.Π.Α…. ii) η από 28.11.2021 αναφορά συμβάντος της υπευθύνου βάρδιας της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας του Παραρτήματος Σ. Μ., iii) η από 1.12.2021 αναφορά της Προϊσταμένης της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας Ε. Τ., iv) η από 1.12.2021 αναφορά της Προϊσταμένης Διεύθυνσης του Π.Α.Α.Π.Α…. Α. Π. και v) οι …/16.12.2021 και …/28.12.2021 εκθέσεις Ενόρκων Διοικητικών Εξετάσεων (αρχικής και συμπληρωματικής, αντιστοίχως), οι οποίες διενεργήθηκαν από το πρώτο εναγόμενο προς διερεύνηση του κατωτέρω αναφερομένου περιστατικού, προκύπτει ότι: Την 28η.11.2021 και περί ώρα 21:00 προσήλθε στο Π.Α.Α.Π.Α…. ο Γ. Π. Του …, εργαζόμενος ως βοηθός νοσηλευτή με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, νωρίτερα από το προγραμματισμένο ωράριό του (23:00-07:00), ευρισκόμενος σε εμφανή κατάσταση μέθης, κάτι που έγινε αντιληπτό από τις εργαζόμενες Κ. Κ., Μ. Α. και άλλες νοσηλεύτριες εξαιτίας της έντονης οσμής αλκοόλ και της ασυνήθιστης συμπεριφοράς του. Κατά τη συγκεκριμένη βάρδια στη δομή «…» εργάζονταν οι νοσηλεύτριες – φροντίστριες η Κ. Κ. και η Μ. Τ., η τελευταία όμως είχε λάβει άδεια πριν από τη λήξη του ωραρίου της. Περί ώρα 22:00, η Κ. Κ., ευρισκόμενη εκτός του θαλάμου για να επισκεφθεί το αποχωρητήριο (για χρονικό διάστημα περίπου 15 λεπτών), αντιλήφθηκε ήχους χτυπημάτων και φωνές προερχόμενες από τον θάλαμο. Όταν επέστρεψε, είδε τον Γ. Π. να κλωτσά στο κεφάλι και στο σώμα τον περιθαλπόμενο Π. Κ., ο οποίος βρισκόταν ήδη πεσμένος στο πάτωμα. Η Κ. Κ. ενημέρωσε αμέσως την υπεύθυνη βάρδιας Σ. Μ., η οποία μετέβη άμεσα στο σημείο και διαπίστωσε ότι ο επίσης περιθαλπόμενος Ν. Μ. χτυπούσε τον Π. Κ. με παντόφλα στην κοιλιακή χώρα και το πρόσωπο, φωνάζοντάς του να σωπάσει, ενώ ο εργαζόμενος Γ. Π. παρέμενε αδρανής, χωρίς να τον αποτρέπει. Η υπεύθυνη βάρδιας απομάκρυνε τον Ν. Μ. από το σημείο και ανήγειρε τον τραυματισμένο Π. Κ. από το δάπεδο, διαπιστώνοντας εκτενή αιμορραγία στο στόμα, τη μύτη και το αριστερό άνω βλέφαρο του παθόντος. Παρότι προέβη σε καθαρισμό των τραυμάτων του, δεν κάλεσε ιατρό για την εξέταση του Π. Κ. Στη συνέχεια, ο Γ. Π. μετέφερε τον Π. Κ. στον κάτω όροφο, γυμνό και σε κατάσταση σχεδόν λιπόθυμη, προσπαθώντας να πείσει τις εργαζόμενες ότι η κατάστασή του ήταν καλή. Φωτογράφησε τον παθόντα και απαίτησε από τις παρευρισκόμενες υπαλλήλους να αποκρύψουν το συμβάν και να γράψουν στο βιβλίο λογοδοσίας ότι ο Π. Κ. ήταν καλά. Σημειωτέον δε ότι, στην αρχική Ε.Δ.Ε., η Κ. Κ. κατέθεσε ότι, κατά την επιστροφή της από την τουαλέτα, είδε τον Γ. Π. να κλοτσάει προς τον Π. Κ., ο οποίος ήταν κάτω στο πάτωμα. Στη συνέχεια, όμως, κατά τη συμπληρωματική Ε.Δ.Ε., η Κ. Κ. δήλωσε ότι δεν μπορούσε να πει με βεβαιότητα αν είδε τον Γ. Π. να κλωτσά προς τον Π. Κ. ή όχι. Περί την 12:30 π.μ. της 29.11.2021 ο Π. Κ. εμφάνισε έντονο εμετό και βήχα και αποφασίστηκε η διακομιδή του στο Γ.Ν.Θ. «Παπανικολάου» με συνοδό τον νοσηλευτή Β. Μ.. Εισήλθε με την ένδειξη «κάκωση κεφαλής – επιπολής τραυματισμός», χωρίς να διαπιστωθούν ενδοκρανιακές κακώσεις. Την επομένη, 30.11.2021 και περί ώρα 10:00 π.μ., κατά την επίσκεψη του συνοδού Β. Μ. στο νοσοκομείο για να παραλάβει τον Π. Κ., διαπιστώθηκε, κατόπιν επισήμανσης του Β. Μ.υ στο ιατρικό προσωπικό ως προς την κακή εικόνα του νοσηλευόμενου, ότι ο τελευταίος είχε ραγδαία επιδείνωση, εμφανίζοντας πυρετό 41° C. Παρά τις ιατρικές προσπάθειες ανάνηψης, κατέληξε στις 13:06 την ίδια ημέρα. Η νεκροψία – νεκροτομή που διενεργήθηκε από την ιατροδικαστή Λ. Κ. αποκάλυψε πολυάριθμες και σοβαρές σωματικές κακώσεις σε όλο το σώμα του θανόντος, μεταξύ των οποίων πολλαπλές εκδορές και δερματικές αλλοιώσεις στο πρόσωπο, τον κορμό και τα άκρα, τραύματα με εφελκίδα στο άνω χείλος και την περιοχή του αριστερού οφθαλμού, περγαμηνοειδείς εκδορές σε διάφορα σημεία του σώματος και εκχυμώσεις σε πολλαπλές περιοχές. Επιπλέον, εντοπίστηκαν τραύματα στα πτερύγια των αυτιών, κυκλοτερή τραύματα συμβατά με δήγμα στο δεξί χέρι, καθώς και σημεία σήψης στις βουβωνικές χώρες και περιομφαλικά. Η εξέταση της κεφαλής και του εγκεφάλου αποκάλυψε αιμορραγική διήθηση στα μαλακά μόρια της κεφαλής, οίδημα και υποσκληρίδια αιμορραγία στον εγκέφαλο. Ως αιτία θανάτου του Π. Κ. καταγράφηκε η «εγκεφαλική αιμορραγία σε συνδυασμό με ισχαιμία του μυοκαρδίου». Ακολούθως, με την …/29.12.2021 απόφαση του Δ.Σ. του πρώτου εναγόμενου καταγγέλθηκε η από 01.10.2021 σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου με τον Γ. Π. για σπουδαίο λόγο, λόγω τριών πειθαρχικών παραπτωμάτων του, και συγκεκριμένα: α) παράβασης υπαλληλικού καθήκοντος και χαρακτηριστικά αναξιοπρεπούς/ανάρμοστης/ανάξιας συμπεριφοράς εντός της υπηρεσίας, καθότι στις 28.11.2021 προσήλθε στην υπηρεσία μυρίζοντας έντονα αλκοόλ, άσκησε σωματική βία στον περιθαλπόμενο Π. Κ. και έμεινε αμέτοχος στον ξυλοδαρμό του από άλλο περιθαλπόμενο, β) αμελούς ή ατελούς εκπλήρωσης του υπηρεσιακού καθήκοντος, διότι δεν περιποιήθηκε ως όφειλε, σε προγενέστερο χρόνο (στις 28.8.2021), τον τραυματισμό του περιθαλπόμενου Π. Κ. στο κεφάλι, και γ) παράνομης χρήση πράγματος που ανήκει στην υπηρεσία, καθώς χρησιμοποιούσε το πλυντήριο της υπηρεσίας για να πλένει τα ρούχα του και έκανε μπάνιο στο χώρο του ιδρύματος. Εξάλλου, με τις … και …/26.5.2022 πειθαρχικές αποφάσεις του Δ.Σ. του πρώτου εναγόμενου επιβλήθηκε η πειθαρχική ποινή του πρόστιμου (ίσο με τις αποδοχές τριών μηνών) σε βάρος των υπαλλήλων Μ. Σ. και Α. Π., αντιστοίχως, λόγω αμελούς εκπλήρωσης των υπηρεσιακών τους καθηκόντων, και συγκεκριμένα διότι η πρώτη δεν ενημέρωσε επιμελώς την Α. Π. ότι κατά τη βάρδιά της τη νύχτα της 28.11.2021 ο περιθαλπόμενος Π. Κ. χτυπήθηκε από τον υπάλληλο Γ. Π., ενώ η δεύτερη δεν ανέγνωσε εγκαίρως τη λογοδοσία για το περιστατικό αυτό και ως εκ τούτου ενημέρωσε πλημμελώς την Πρόεδρο του Δ.Σ. του [Ιδρύματος]. Επίσης, με την …/25.11.2022 πειθαρχική απόφαση επιβλήθηκε η ίδια ποινή σε βάρος και της νοσηλεύτριας Κ. Κ., διότι παρέλειψε να ενημερώσει την υπεύθυνη βάρδιας ότι ο Γ. Π. βρισκόταν στο χώρο εργασίας εκτός του ωραρίου του. Τέλος, σε βάρος του Γ. Π. ασκήθηκε ποινική δίωξη και με το υπ’ αριθμ. …/2023 αμετάκλητο βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης παραπέμφθηκε στο ακροατήριο του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου της περιφέρειας του Εφετείου Θεσσαλονίκης, για την κακουργηματική αξιόποινη πράξη της θανατηφόρας σωματικής βλάβης αδύναμου ατόμου (άρθρα 312 παρ. 1 περ. δ’ σε συνδυασμό με άρθρο 311 του Ποινικού Κώδικα). Μέχρι δε τη συζήτηση της υπόθεσης στο παρόν Δικαστήριο, δεν προκύπτει ότι εκδόθηκε σχετική απόφαση του ως άνω ποινικού δικαστηρίου.
9. Επειδή, με την κρινόμενη αγωγή, όπως αυτή αναπτύσσεται με τα νομίμως κατατεθέντα στις 23.05.2024 και 23.09.2024 υπομνήματα και το κατατεθέν στις 02.10.2024 δικόγραφο «προσθήκη – αντίκρουση», οι ενάγοντες προβάλλουν ότι ο Π. Κ., κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Π.Α.Α.Π.Α…., υπέστη πολλαπλούς τραυματισμούς και κακομεταχείριση λόγω της ακατάλληλης υποδομής, της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού και της αδιαφορίας της Διοίκησης. Συγκεκριμένα, αναφέρουν περιστατικά όπως τραυματισμό στο αυτί του τον Αύγουστο του 2019, λήθαργο λόγω υπερδοσολογίας βενζοδιαζεπινών στις 26.03.2019 και θλαστικό τραύμα τριχωτού κεφαλής 30.01.2020. Συναφώς, προσκομίζουν και επικαλούνται την …/2022 έκθεση ελέγχου της Ανεξάρτητης Αρχής Διαφάνειας, που αφορά έλεγχο που διενεργήθηκε μετά το κρίσιμο περιστατικό (από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο του 2022), στην οποία διαπιστώνονται σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία του Π.Α.Α.Π.Α…., όπως η ακατάλληλη συνύπαρξη ανηλίκων και ενηλίκων, η απουσία εξειδικευμένων προγραμμάτων για άτομα με αυτισμό, σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό, παραβίαση της εργατικής νομοθεσίας (με συνεχόμενες 16ωρες βάρδιες) και η χρήση του μη προβλεπόμενου στο νόμο «Ήσυχου Δωματίου», ως χώρου μειωμένων ερεθισμάτων/απομόνωσης. Αναφορικά με το επίμαχο θανατηφόρο περιστατικό της 28.11.2021, οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι ο υπάλληλος – προστηθείς του πρώτου εναγόμενου Γ. Π. προκάλεσε τον θάνατο του συγγενή τους Π. Κ., χτυπώντας τον με κλωτσιές στο κεφάλι και στο σώμα, ενώ ο ίδιος υπάλληλος παρέλειψε να αποτρέψει περαιτέρω χτυπήματα από τον επίσης περιθαλπόμενο Ν. Μ., τα οποία πάντως, ενόψει της μειωμένης βαρύτητάς τους (χτυπήματα με παντόφλα στην κοιλιά και στο πρόσωπο του Π. Κ.), δεν θα μπορούσαν να επιφέρουν, αυτοτελώς, τον θάνατό του συγγενούς τους. Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι και οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι υπάλληλοι εκτέλεσαν πλημμελώς τα καθήκοντά τους, αφού επέτρεψαν στον Γ. Π. να αναλάβει υπηρεσία υπό την επήρεια αλκοόλ, δεν εμπόδισαν την επίθεση, δεν ενημέρωσαν εγκαίρως τη Διοίκηση και δεν κάλεσαν αμέσως τον θεράποντα ιατρό. Ακόμη, υποστηρίζουν ότι οι προϊστάμενοι του εναγόμενου δεν προέβησαν, ως όφειλαν, σε αναγκαίους ελέγχους ως προς τον τρόπο εκτέλεσης των καθηκόντων των υφισταμένων τους, δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να διασφαλίσουν την υγιή και ασφαλή διαβίωση των περιθαλπομένων, δεν μερίμνησαν για την εκπαίδευση των υπαλλήλων, ούτε και για την παροχή οδηγιών για την αποτελεσματική αντιμετώπιση επικίνδυνων περιθαλπόμενων και περιστατικών τραυματισμών. Εξάλλου, οι ενάγοντες διατείνονται ότι υπήρξε προσπάθεια συγκάλυψης του περιστατικού από τη Διοίκηση και από το προσωπικό του Π.Α.Α.Π.Α…. Προς χρηματική ικανοποίηση της ψυχικής οδύνης που υπέστησαν από το θάνατο του συγγενούς τους, οι ενάγοντες ζητούν να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του εναγομένου ν.π.δ.δ. να τους καταβάλει, νομιμοτόκως, τα ακόλουθα ποσά: 1) Σε καθέναν από τον πρώτο (πατέρα) και δεύτερη (μητέρα) ενάγοντες το ποσό των 250.000 ευρώ, ενόψει της στενής συγγενικής και συναισθηματικής σχέσης με τον υιό τους και των σημαντικών θυσιών που έκαναν για την ανατροφή του. Ειδικότερα, προβάλλεται ότι ο πρώτος παραιτήθηκε από τη θέση του ως καθηγητής σε φροντιστήριο, ενώ η δεύτερη δεν εργαζόταν, προκειμένου να αφοσιωθούν πλήρως στη φροντίδα του υιού τους, καθώς και ότι μετά την εισαγωγή του Π. Κ. στο Π.Α.Α.Π.Α… συνέχισαν να τον επισκέπτονται συχνά και να του παρέχουν τρόφιμα, είχαν δε προβεί και στην πρόσληψη της εξωτερικής φροντίστριας Ε. Κ. για την περαιτέρω υποστήριξή του, 2) Σε καθέναν από την τρίτη και τέταρτο ενάγοντες, αδέλφια του θανόντος, το ποσό των 200.000 ευρώ, καθότι, όπως υποστηρίζουν, από μικρή ηλικία ήταν πολύ δεμένοι μαζί του και είχαν αναπτύξει ισχυρό συναισθηματικό δεσμό, παίζοντας και φροντίζοντας τον αδελφό τους, ιδίως δε ο 4ος ενάγων, λόγω της μικρής διαφοράς ηλικίας τους, 3) Στην πέμπτη ενάγουσα, σύζυγο του αδελφού (4ου ενάγοντος) του θανόντος, το ποσό των 150.000 ευρώ, δεδομένου ότι θεωρούσε τον Π. σαν μικρό της αδελφό και τον επισκεπτόταν συχνά μαζί με τον σύζυγό της, 4) Στον τέταρτο και στην πέμπτη ενάγοντες, ως ασκούντες από κοινού τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου τους Α., 6ου ενάγοντος, το ποσό των 100.000 ευρώ, δεδομένου ότι ο 6ος ενάγων μεγαλώνοντας βιώνει τον πόνο από την απώλεια του θείου του, και 5) στην έβδομη, στον όγδοο (ο οποίος απεβίωσε μετά την άσκηση της αγωγής και η δίκη συνεχίζεται από τους κληρονόμους του, κατά τα προεκτεθέντα), και στην ένατη ενάγοντες, παππού και γιαγιάδες του θανόντος, το ποσό των 100.000 ευρώ στον καθένα, λόγω του πόνου τους για την απώλεια σε τόσο νεαρή ηλικία και με τόσο τραγικό τρόπο του εγγόνου τους, τον οποίον συνέχισαν να επισκέπτονται και να του στέλνουν πράγματα ακόμα και μετά την εισαγωγή του στο ίδρυμα. Συναφώς, οι ενάγοντες επισημαίνουν ότι οι βίαιες συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε ο θάνατος του Π. Κ., η κακομεταχείρισή του από το προσωπικό του εναγόμενου, καθώς και η ελλιπής ενημέρωσή τους σχετικά με το περιστατικό, επιτείνουν τη ψυχική τους οδύνη.
10. Επειδή, προς επίρρωση των ανωτέρω ισχυρισμών τους, οι ενάγοντες προσκομίζουν και επικαλούνται τις ένορκες βεβαιώσεις της Α. Α. Του … και της Ε. Κ. Του …, ενώπιον του Ειρηνοδίκη Θεσσαλονίκης, για τις οποίες συντάχθηκε η …/25.04.2024 ένορκη βεβαίωση, κατόπιν νομότυπης κλήτευσης των εναγόμενων, σύμφωνα με το άρθρο 185 του Κ.Δ.Δ. (σχετ. Η …/29.9.2023 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή στο Εφετείο Θεσσαλονίκης … και η …/29.09.2023 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή στο Εφετείο Αθηνών …, για την επίδοση της σχετικής κλήσης για εξέταση μαρτύρων προς το πρώτο και το δεύτερο εναγόμενα, αντιστοίχως). Στις ως άνω ένορκες βεβαιώσεις, η Α. Α., φίλη της οικογένειας, δήλωσε μεταξύ άλλων ότι οι γονείς και τα αδέλφια του Π. Κώ. αρχικά επισκέπτονταν τον θανόντα στο ίδρυμα δύο φορές την εβδομάδα, αλλά κατόπιν εντολής της ψυχολόγου του ιδρύματος, οι επισκέψεις περιορίστηκαν σε μία φορά εβδομαδιαίως, παρά την επιθυμία της οικογένειας για περισσότερο χρόνο μαζί του. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες του Π. ταξίδευαν από το χωριό για να τον επισκεφθούν, λόγω της ιδιαίτερης αγάπης που του είχαν. Ο αδελφός του Π., Γ., ξεκίνησε πρακτική ως βοηθός φυσικοθεραπευτή στο ίδρυμα, προσπαθώντας να περνά περισσότερο χρόνο μαζί του. Οι γονείς του Π. τηλεφωνούσαν σχεδόν καθημερινά στο ίδρυμα για ενημέρωση και πραγματοποιούσαν βιντεοκλήσεις με όλη την οικογένεια. Η μητέρα του Π. μαγείρευε συχνά και έστελνε φαγητά, τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης στο ίδρυμα για τον Π., ενώ του είχε παραδώσει όλα τα προσωπικά του είδη. Κατά τις εορταστικές περιόδους, η οικογένεια επισκεπτόταν τον Π. στο ίδρυμα με δώρα και γλυκά τόσο για εκείνον όσο και για τα υπόλοιπα παιδιά. Περαιτέρω, η δεύτερη μάρτυρας Ε. Κ. δήλωσε ότι είναι κάτοχος πτυχίου παιδαγωγού προσχολικής ηλικίας με εξειδίκευση στον αυτισμό και ότι εργάστηκε ως κοινωνική επιμελήτρια πρόνοιας στο Π.Α.Α.Π.Α…. από τον Μάρτιο του έτους 2017 έως και τον Φεβρουάριο τους έτους 2018 με σύμβαση ορισμένου χρόνου και, κατόπιν λήξης της σύμβασής της, συνέχισε να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της από τον Μάρτιο του έτους 2018 έως και τον Σεπτέμβριο του έτους 2020, φροντίζοντας τον Π.Κ. και περνώντας χρόνο μαζί του. Κατά την εμπειρία της, επισήμανε ότι ο Π. διέμενε σε ακατάλληλο περιβάλλον για την πάθησή του, λόγω έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού και κατάλληλων υποδομών, γεγονός που οφείλεται στην αδιαφορία των αρμόδιων υπαλλήλων. Τόνισε δε ότι η οικογένεια του Π. Κ. ήταν εξαιρετικά δεμένη και αφοσιωμένη στην φροντίδα του, με τους γονείς να τον επισκέπτονται κάθε εβδομάδα και να τον παίρνουν στο σπίτι τα Σαββατοκύριακα, παρά τον περιορισμό που είχε θέσει η ψυχολόγος του ιδρύματος για μία μόνο επίσκεψη εβδομαδιαίως. Ο αδελφός του μάλιστα ερχόταν όσο πιο συχνά μπορούσε και τον έβλεπε επειδή έκανε την πρακτική του στο ίδρυμα ως βοηθός φυσικοθεραπευτή, περνούσαν χρόνο μαζί και έβγαιναν βόλτα στον προαύλιο χώρο του ιδρύματος, ενώ οι παππούδες και οι γιαγιάδες του Π. έρχονταν για να τον δούνε καθώς τους έλειπε πολύ. Επίσης, κατέθεσε ότι κατά τη διάρκεια της παρουσίας της στο ίδρυμα παρατήρησε την ακατάλληλη συμπεριφορά του υπαλλήλου Γ. Π., ο οποίος φερόταν με εγκληματική αμέλεια, συχνά μύριζε αλκοόλ και κλείδωνε τους περιθαλπόμενους, αδιαφορώντας πλήρως για τις ανάγκες τους. Αναφορικά με τον θάνατο του Π. Κ., η μάρτυρας δήλωσε ότι η οικογένειά του έχει συντριβεί ψυχολογικά και δεν μπορεί να αποδεχθεί το γεγονός ότι ένα κρατικό ίδρυμα επέδειξε τόσο ακατάλληλη και απάνθρωπη συμπεριφορά που οδήγησε στον θάνατό του συγγενούς τους. Προσέθεσε δε ότι η ζωή της οικογένειας του Π. εξακολουθεί να επηρεάζεται και μετά τον θάνατό του, καθώς η αδελφή του ακολούθησε το επάγγελμα της εργοθεραπείας και ο αδελφός του έγινε βοηθός φυσικοθεραπευτή, ενώ ανέφερε ότι το τραγικό αυτό γεγονός επηρέασε αρνητικά την αδελφή του, η οποία νόσησε από βαριάς μορφής καρκίνο.
11. Επειδή, από την πλευρά του, το πρώτο εναγόμενο υποστηρίζει, με το νομίμως κατατεθέν στις 29.9.2024 υπόμνημά του και την από 26.8.2024 έκθεση απόψεων της Προέδρου του, ότι το επιστημονικό και νοσηλευτικό προσωπικό της δομής του Π.Α.Α.Π.Α…. επέδειξε τη δέουσα επιμέλεια και υπευθυνότητα αναφορικά με την περίπτωση του Π. Κ., ενόψει της εκδήλωσης επεισοδίων ετεροεπιθετικότητας και αυτοτραυματισμών από τον ίδιο. Συναφώς, προβάλλει ότι κατά την εισαγωγή του στο ίδρυμα γνωστοποιήθηκε στους δύο πρώτους ενάγοντες η έλλειψη εξειδικευμένης υποδομής για άτομα με διαταραχές αυτιστικού φάσματος, πλην όμως οι ανωτέρω, δια υπευθύνου δηλώσεώς τους, επέλεξαν τη φιλοξενία του θανόντος στην ως άνω δομή, απορρίπτοντας την εναλλακτική δυνατότητα μεταφοράς του σε εξειδικευμένη δομή στο Σιδηρόκαστρο του Νομού Σερρών. Περαιτέρω, εκθέτει ότι από τα πρακτικά της Διεπιστημονικής Ομάδας προκύπτει η τακτική ενασχόλησή της με τα ζητήματα υγείας και συμπεριφοράς του περιθαλπόμενου, ενώ αρνείται τους ισχυρισμούς των εναγόντων περί κακομεταχείρισης του Π. Κ. από υπαλλήλους του. Όπως περαιτέρω υποστηρίζει, οι ενάγοντες διατηρούσαν τακτική επικοινωνία τόσο με το προσωπικό όσο και με τον θανόντα, είχαν διορίσει ιδιώτη συνοδό για τον συγγενή τους, που παρευρισκόταν συχνά πλησίον του, ενώ ο αδελφός του θανόντος πραγματοποίησε εξάμηνη πρακτική άσκηση στην εν λόγω δομή. Σχετικά με το θανατηφόρο περιστατικό της 28.11.2021, το πρώτο εναγόμενο αναφέρεται στα πραγματικά περιστατικά, όπως αυτά καταγράφηκαν στις δύο διενεργηθείσες Ένορκες Διοικητικές Εξετάσεις (Ε.Δ.Ε.) και στις υποβληθείσες αναφορές των υπαλλήλων του, επισημαίνει δε ότι αμέσως μετά την περάτωση της συμπληρωματικής Ε.Δ.Ε. το Δ.Σ. αυτού προέβη, δυνάμει της υπ’ αριθμ. …/29.12.2021 απόφασης – πρακτικού, στην καταγγελία της σύμβασης εργασίας του Γ. Π., ενόψει και της ταυτόχρονης άσκησης πειθαρχικής δίωξης σε βάρος του. Επιπροσθέτως, το πρώτο εναγόμενο προβάλλει ως άξιο μνείας το γεγονός ότι οι μαρτυρικές καταθέσεις της Κ. Κ. εμφανίζουν ανακολουθίες μεταξύ των δύο Ε.Δ.Ε., καθόσον η ανωτέρω, μολονότι τυγχάνει η μοναδική αυτόπτης μάρτυς του επίμαχου συμβάντος, αδυνατεί να καταλήξει σε σαφές συμπέρασμα αναφορικά με τις ενέργειες του Γ. Π. κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, ήτοι εάν αυτός προέβη ή όχι σε άσκηση σωματικής βίας κατά του Π. Κ. ή εάν ο ίδιος παρεμπόδισε ή όχι τον έτερο εμπλεκόμενο περιθαλπόμενο από το να προβεί σε πράξεις βίας σε βάρος του θανόντος. Εξάλλου, τονίζει ότι η συμπεριφορά του υπαλλήλου του Π.Α.Α.Π.Α…. Β. Μ. ήταν υποδειγματική, αφού αυτός επέδειξε ιδιαίτερη επιμέλεια και επισήμανε την επιδείνωση της υγείας του Π. Κ. στο νοσοκομείο «Παπανικολάου», στις 30.11.2021, λίγο πριν καταλήξει, παρότι οι ιατροί του νοσοκομείου είχαν εκδώσει έγγραφο για την έξοδό του από αυτό. Ενόψει τούτου, προβάλλει ότι αποδεικνύεται ότι ο Π. Κ. δεν έλαβε την φροντίδα που έπρεπε από τους ιατρούς του νοσοκομείου, στοιχείο που θα μπορούσε να θεωρηθεί, κατά τους ισχυρισμούς του, ως παρεμβαλλόμενο γεγονός, το οποίο διέκοψε τον αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ του ξυλοδαρμού και του θανάτου του Π. Κ.. Αντιθέτως, όπως διατείνεται, δεν καθίσταται σαφές πώς οποιαδήποτε ενέργεια των υπαλλήλων του αποτέλεσε τον αναγκαίο όρο για την επέλευση του θανάτου, ενόψει και της άμεσης διακομιδής του τραυματισθέντος Π. Κ. στο ως άνω νοσοκομείο. Σε κάθε περίπτωση, ζητεί από το Δικαστήριο να λάβει υπόψη του, κατά τον προσδιορισμό του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης, κάθε παράμετρο της υπόθεσης, και ιδίως τις δυσκολίες που αντικειμενικά έφερε η περίθαλψη του εκλιπόντος, καθώς και την ευσυνείδητη άσκηση των καθηκόντων από τους υπαλλήλους του, οι οποίοι επέδειξαν μεγαλύτερη προσοχή στον εκλιπόντα κατά την έξοδο από το νοσοκομείο από αυτή που θα έπρεπε να δείξουν οι θεράποντες ιατροί του.
12. Επειδή, από τις διατάξεις που παρατέθηκαν ανωτέρω προκύπτει ότι, όταν μονάδα κοινωνικής φροντίδας, όπως εν προκειμένω το Παράρτημα Αποθεραπείας και Αποκατάστασης Παιδιών με Αναπηρία …, μέσω των οργάνων του, προβαίνει σε παράνομες πράξεις ή παραλείπει να λάβει τα αναγκαία μέτρα προστασίας των νοσηλευόμενων, αναφύεται ευθύνη του Ν.Π.Δ.Δ. στο οποίο ανήκει. Η ευθύνη του αυτή εδράζεται στην υποχρέωση των προνοιακών ιδρυμάτων να διασφαλίζουν την υγεία, τη σωματική ακεραιότητα και την ασφάλεια των φιλοξενουμένων τους, ιδίως όταν πρόκειται για άτομα με αναπηρίες ή βαριές διανοητικές καθυστερήσεις, τα οποία χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας. Στην κρινόμενη υπόθεση, η ευθύνη του πρώτου εναγόμενου, στο οποίο εντάσσεται οργανικά το Π.Α.Α.Π.Α…., θεμελιώνεται κατά πρώτον και κύριο λόγο στην εγκληματική δράση του υπαλλήλου του, Γ. Π., ο οποίος, όπως αποδεικνύεται προσηκόντως από τα στοιχεία της δικογραφίας, κατά την 28.11.2021, πρόωρα προσερχόμενος στην υπηρεσία του και εμφανώς υπό την επήρεια αλκοόλ, επιτέθηκε με ιδιαίτερη βιαιότητα στον περιθαλπόμενο του ιδρύματος Π. Κ., χτυπώντας τον επανειλημμένα στο σώμα και το κεφάλι, ενώ ο παθών βρισκόταν ήδη πεσμένος στο πάτωμα και σε κατάσταση πλήρους αδυναμίας να προστατευθεί. Ο Γ. Π., ο οποίος για την πράξη του αυτή με το …/2023 αμετάκλητο βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Θεσσαλονίκης παραπέμφθηκε στο ακροατήριο του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου για την κακουργηματική αξιόποινη πράξη της θανατηφόρας σωματικής βλάβης αδύναμου ατόμου, ενήργησε καθ’ υπέρβαση των υπηρεσιακών του καθηκόντων, καταχρώμενος της ιδιότητάς του ως υπαλλήλου του ιδρύματος και εκμεταλλευόμενος την πρόσβαση στους χώρους του Π.Α.Α.Π.Α…. που του παρείχε η θέση του. Η προαναφερόμενη εγκληματική πράξη του Γ. Π. τεκμηριώνεται αφενός από την κατάθεση της νοσηλεύτριας Κ. Κ., η οποία στο πλαίσιο της αρχικής Ε.Δ.Ε. περιέγραψε με σαφήνεια το περιστατικό της επίθεσης, και αφετέρου από τις δηλώσεις στις οποίες η ίδια προέβη ενώπιον συναδέλφων της, μεταξύ των οποίων και η Σ. Μ., κατά τη διάρκεια εξέλιξης του εν λόγω περιστατικού. Εξάλλου, η μαρτυρία της Κ. Κ. στο πλαίσιο της αρχικής Ε.Δ.Ε. κρίνεται ιδιαίτερα αξιόπιστη, λόγω της άμεσης χρονικής εγγύτητάς της προς τα πραγματικά περιστατικά του συμβάντος της 28.11.2021, αλλά και διότι το περιεχόμενό της συνάδει πλήρως τόσο με τις καταθέσεις των λοιπών υπαλλήλων του Π.Α.Α.Π.Α…. όσο και με τα ιατροδικαστικά ευρήματα, τα οποία κατέδειξαν την ύπαρξη πολυάριθμων και σοβαρών σωματικών κακώσεων στο σώμα του θανόντος Π. Κ. Πέραν όμως της ευθύνης που γεννάται από την εγκληματική πράξη του ανωτέρω υπαλλήλου, ευθύνη του εναγομένου θεμελιώνεται επιπροσθέτως και σε σειρά άλλων παρανομιών και παραλείψεων, οι οποίες συνέτειναν καθοριστικά στην πρόκληση του θανάσιμου αποτελέσματος: Πρώτον, στην πλημμελή εποπτεία του χώρου του ιδρύματος από το προσωπικό του, το οποίο επέτρεψε στον υπάλληλο Γ. Π. να εισέλθει στους χώρους της υπηρεσίας εκτός του προκαθορισμένου ωραρίου του και να αναλάβει καθήκοντα ευρισκόμενος σε κατάσταση μέθης, παρ’ ότι η κατάστασή του αυτή έγινε αντιληπτή από συναδέλφους του, οι οποίοι δεν προέβησαν σε οποιαδήποτε ενέργεια για την απομάκρυνσή του. Δεύτερον, στο γεγονός ότι παρευρισκόμενοι υπάλληλοι δεν επενέβησαν αποτελεσματικά για την αποτροπή της επίθεσης, τόσο από τον Γ. Π. όσο και από τον περιθαλπόμενο Ν. Μ., ο οποίος επίσης χτύπησε τον Π. Κ. με παντόφλα στην κοιλιακή χώρα και το πρόσωπο. Τρίτον, στη μη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών φιλοξενίας και φροντίδας του Π. Κ., παρά το γεγονός ότι η αρμόδια Διεπιστημονική Ομάδα του εναγόμενου είχε επισημάνει σαφώς, ήδη στις από 13.10.2021 και 20.10.2021 συνεδριάσεις της, την επιτακτική ανάγκη δημιουργίας ειδικού προστατευμένου χώρου για τον συγκεκριμένο περιθαλπόμενο, καθώς και την επικινδυνότητα του επίσης περιθαλπόμενου Ν. Μ. Και τέταρτον, στην πλημμελέστατη ιατρική φροντίδα που παρασχέθηκε στον Π. Κ. μετά τον βάναυσο ξυλοδαρμό του, λαμβανομένου υπόψη ότι αν και το περιστατικό έλαβε χώρα περί ώρα 22:00 και ο Π. Κ. ήταν εμφανώς τραυματισμένος με αιμορραγία στο στόμα, τη μύτη και το αριστερό άνω βλέφαρο, δεν κλήθηκε αμέσως ιατρός για να τον εξετάσει, ούτε αποφασίστηκε η άμεση μεταφορά του σε νοσοκομείο. Αντιθέτως, η διακομιδή του πραγματοποιήθηκε μετά την ώρα 00:30 π.μ., δηλαδή περισσότερες από δυόμισι ώρες μετά τον τραυματισμό του, και αφού η κατάστασή του είχε πλέον επιδεινωθεί σημαντικά, γεγονός που εκδηλώθηκε με έντονο εμετό και βήχα. Σημειωτέον δε ότι η ύπαρξη των ανωτέρω πλημμελειών στην λειτουργία του ιδρύματος επιβεβαιώνονται και από την …/2022 έκθεση ελέγχου της Ανεξάρτητης Αρχής Διαφάνειας, με την οποία διαπιστώθηκαν σοβαρά οργανωτικά και λειτουργικά προβλήματα, όπως η ακατάλληλη συνύπαρξη περιθαλπομένων, η έλλειψη εξειδικευμένων προγραμμάτων για άτομα με αυτισμό και οι σημαντικές ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό.
13. Επειδή, με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι προπεριγραφείσες παράνομες πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του πρώτου εναγόμενου, ιδίως δε του υπαλλήλου του Π.Α.Α.Π.Α…. Γ. Π., τελούν σε αιτιώδη συνάφεια, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, με τον θάνατο του Π. Κ., ο οποίος επήλθε σε λιγότερο από δύο ημέρες μετά τον ξυλοδαρμό του, το μεσημέρι της 30.11.2021, στο νοσοκομείο «Παπανικολάου», λαμβανομένου υπόψη ότι η ιατροδικαστής που διενέργησε τη νεκροψία διαπίστωσε πολυάριθμες και σοβαρές σωματικές κακώσεις σε όλο το σώμα του θανόντος, οι οποίες επέφεραν τον θάνατό του. Ο θάνατος δε αυτός δεν θα είχε λάβει χώρα, κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων, εάν είχαν ληφθεί τα επιβαλλόμενα μέτρα επιτήρησης και ασφάλειας του Π. Κ. από τα όργανα του Π.Α.Α.Π.Α…., σύμφωνα με τους οριζόμενους στο νόμο κανόνες λειτουργίας του. Εξάλλου, η αναφορά του εναγομένου ν.π.δ.δ. στην υπεύθυνη δήλωση των γονέων του Π. Κ. για την επιλογή του Π.Α.Α.Π.Α…. ως χώρο φιλοξενίας του, η οποία, όπως προκύπτει από το περιεχόμενο της, συντάχθηκε προκειμένου να βρίσκονται κοντά στο τέκνο τους και να το επισκέπτονται συχνά, δεν αίρει την ευθύνη του ιδρύματος, δεδομένου ότι υποχρέωση ασφαλούς φροντίδας των περιθαλπόμενων σε αυτό ανηλίκων είναι αντικειμενική και δεν επηρεάζεται από τη συγκατάθεση ή μη των οικείων του. Περαιτέρω, ως προς την επικαλούμενη από το εναγόμενο ανακόλουθη κατάθεση της Κ. Κ., στο πλαίσιο της συμπληρωματικής Ε.Δ.Ε., όπου ανέφερε ότι δεν είναι βέβαιη ότι είδε τον Γ. Π. να κλωτσά τον Π. Κ., πέραν του ότι, όπως αναφέρθηκε, δεν κρίνεται πειστική, δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο Γ. Π. ανέλαβε υπηρεσία στις 28.11.2021 υπό την επήρεια αλκοόλ και ότι ο Π. Κ. υπέστη σοβαρά χτυπήματα κατά τη διάρκεια της βάρδιάς του και ενόσω βρισκόταν υπό την περίθαλψη και προστασία των υπαλλήλων του ως άνω ιδρύματος. Ο ισχυρισμός δε του εναγομένου ότι υπήρξε πλημμελής ιατρική περίθαλψη του θανόντος στο νοσοκομείο «Παπανικολάου», γεγονός που –σύμφωνα με τον ισχυρισμό αυτό– είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της ασκηθείσας σωματικής βίας κατά του Π. Κ. και του επελθόντος θανάτου του, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Και τούτο διότι από το σύνολο του αποδεικτικού υλικού προκύπτει σαφώς ότι οι σοβαρές κακώσεις που υπέστη ο ανωτέρω στις 28.11.2021, εντός του χώρου του Π.Α.Α.Π.Α.Θ., αποτέλεσαν αντικειμενικά τον πρωταρχικό, καθοριστικό και αναγκαίο όρο (conditio sine qua non) για την επέλευση του θανάτου του. Οποιαδήποτε τυχόν συντρέχουσα αμέλεια ή πλημμελής συμπεριφορά του ιατρικού προσωπικού του νοσοκομείου «Παπανικολάου», κατά τη νοσηλεία του θανόντος μετά το συμβάν στο ίδρυμα, δεν δύναται να άρει τον αιτιώδη σύνδεσμο, καθώς δεν ήταν ικανή, από μόνη της, να επιφέρει τον θάνατο του Π. Κ., ούτε αποτέλεσε γεγονός όλως εξαιρετικό, απρόβλεπτο και αυτοτελές, ώστε να θεωρηθεί ότι διασπά την ήδη θεμελιωμένη αιτιώδη συνάφεια
14. Επειδή, για την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τις τραγικές συνθήκες υπό τις οποίες επήλθε ο θάνατος του Π. Κ., ήτοι εξ αιτίας του βάναυσου ξυλοδαρμού του στη δομή «…» του Π.Α.Α.Π.Α…., παρότι η Διεπιστημονική Επιτροπή είχε εγκαίρως προειδοποιήσει (στις 13.10.2021 και στις 20.10.2021) ότι η ασφάλειά του τίθεται σε κίνδυνο από την παραμονή στον εν λόγω χώρο, τη νεαρή ηλικία του (21 ετών) και την κατάσταση υγείας κατά τον χρόνο του θανάτου του, τους δεσμούς αγάπης και στοργής που τον συνέδεαν με τους 1ο (πατέρα), 2η (μητέρα), 3η (αδερφή), 4ο (αδερφό), 7η (γιαγιά), 8ο (παππού) και 9η (γιαγιά) ενάγοντες – ενόψει και της συνομολογούμενης από το εναγόμενο τακτικής επικοινωνίας και παροχής φροντίδας προς αυτόν, τον ορισμό ιδιώτη συνοδού για τον συγγενή τους και των όσων δήλωσε η ως άνω συνοδός Ε. Κ. στην από 25.04.2024 ένορκη βεβαίωσή της, την ηλικία των ανωτέρω εναγόντων (που γεννήθηκαν, αντιστοίχως, τα έτη 1969, 1974, 1994, 1996, 1946, 1941 και 1944), και, τέλος, την προκύπτουσα κοινωνική και οικονομική κατάστασή αυτών. Ειδικώς δε ως προς τον τέταρτο ενάγοντα, αδερφό του θανόντος, λαμβάνεται επιπροσθέτως υπόψη το γεγονός ότι είχε ιδιαιτέρως στενή σχέση με τον Π. Κ., στοιχείο που προκύπτει ιδίως από το γεγονός ότι ο εν λόγω ενάγων επέλεξε να πραγματοποιήσει την εξάμηνη πρακτική του άσκηση ως φυσιοθεραπευτής στο ως άνω ίδρυμα, διατηρώντας καθημερινή επικοινωνία μαζί του. Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της θλίψης και του πόνου που βίωσαν οι ανωτέρω ενάγοντες από τον θάνατο του στενού συγγενή τους, κρίνει, με βάση τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, ότι πρέπει να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του εναγομένου ν.π.δ.δ. να καταβάλει ως εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, προς άμβλυνση του ψυχικού πόνου και της θλίψης που βίωσαν, στον πρώτο ενάγοντα το ποσό των 90.000 ευρώ, στη δεύτερη ενάγουσα το ποσό των 90.000 ευρώ, στην τρίτη ενάγουσα το ποσό των 50.000 ευρώ, στον τέταρτο ενάγοντα το ποσό των 60.000 ευρώ, στην έβδομη ενάγουσα το ποσό των 25.000 ευρώ, στους κληρονόμους του όγδοου ενάγοντος το ποσό των 25.000 ευρώ και, τέλος, στην ένατη ενάγουσα το ποσό των 25.000 ευρώ, κατά μερική αποδοχή των αγωγικών αιτημάτων τους. Αντιθέτως, κατά το μέρος που η αγωγή ασκείται από την 5η ενάγουσα (σύζυγο του αδερφού του θανόντος/κουνιάδα) και από τον 6ο ενάγοντα (ανιψιό του θανόντος) πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη, διότι, σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στην τέταρτη σκέψη, οι ενάγοντες αυτοί δεν δικαιούνται την κατ’ άρθρο 932 του Α.Κ. χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης από την απώλεια του συγγενούς τους. Κατ’ εκτίμηση δε των περιστάσεων, οι εν λόγω δύο ενάγοντες πρέπει να απαλλαγούν από τα δικαστικά έξοδα του πρώτου εναγομένου (άρθρο 275 παρ. 1 εδ. ε΄ του Κ.Δ.Δ.).
15. Επειδή, κατ’ ακολουθίαν, η αγωγή πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή και να αναγνωρισθεί η υποχρέωση του πρώτου εναγόμενου ν.π.δ.δ. να καταβάλει στον πρώτο και στη δεύτερη των εναγόντων, γονείς του θανόντος, το ποσό των 90.000 ευρώ σε έκαστο εξ αυτών, στην τρίτη ενάγουσα, αδερφή του θανόντος, το ποσό των 50.000 ευρώ, στον τέταρτο ενάγοντα, αδερφό του θανόντος, το ποσό των 60.000, στην έβδομη και στην ένατη ενάγουσες, γιαγιάδες του θανόντος, το ποσό των 25.000 ευρώ σε έκαστη εξ αυτών, και, τέλος, στους κληρονόμους του αποβιώσαντος μετά την άσκηση της αγωγής όγδοου ενάγοντος, παππού του θανόντος, και συγκεκριμένα στη 2η ενάγουσα (θυγατέρα του), στην 9η ενάγουσα (σύζυγό του) και στον Κ. Τ. (υιό του), το ποσό των 25.000 ευρώ, επιμεριζόμενου μεταξύ τους κατά τον λόγο της κληρονομικής μερίδας καθενός εξ αυτών. Τα ως άνω ποσά πρέπει να καταβληθούν νομιμοτόκως, από την επίδοση της αγωγής, στις 29.09.2023 (σχετ. Η …/29.9.2023 έκθεση επίδοσης του δικαστικού επιμελητή στο Εφετείο Θεσσαλονίκης …), με επιτόκιο 6% ετησίως, κατ’ άρθρο 7 παρ. 2 του ν.δ/τος 496/1974 (Α΄ 204) – το οποίο εξακολουθεί να ισχύει και είναι εν προκειμένω εφαρμοστέο, καθόσον η διάταξη του άρθρου 45 παρ. 1 του ν. 4607/2019 (Α΄ 65) ρυθμίζει αποκλειστικά το ύψος του επιτοκίου των οφειλών του Δημοσίου και όχι των ν.π.δ.δ.. Εξάλλου, το αίτημα των εναγόντων για την κήρυξη της παρούσας απόφασης προσωρινώς εκτελεστής πρέπει να απορριφθεί ως νόμω αβάσιμο, διότι κατά την έννοια του άρθρου 80 παρ. 3 του Κ.Δ.Δ., σε συνδυασμό με τη διάταξη του άρθρου 199 παρ. 1 του ίδιου Κώδικα, προσωρινώς εκτελεστές μπορούν να κηρυχθούν μόνο αποφάσεις που δημοσιεύονται επί καταψηφιστικής αγωγής και όχι και αποφάσεις που δημοσιεύονται επί αναγνωριστικής αγωγής, όπως η κρινόμενη, το αίτημα της οποίας μετατράπηκε από τους ενάγοντες από καταψηφιστικό σε (έντοκο) αναγνωριστικό, με το κατατεθέν στις 23.05.2024 υπόμνημά τους. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφισθούν μεταξύ των ανωτέρω εναγόντων και του πρώτου εναγόμενου, λόγω της εν μέρει νίκης και ήττας αυτών (άρθρο 275 παρ. 1 του Κ.Δ.Δ.).
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Απορρίπτει την αγωγή ως απαράδεκτη κατά το μέρος που στρέφεται κατά του δεύτερου εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου, ελλείψει παθητικής νομιμοποίησης αυτού.
Απαλλάσσει τους ενάγοντες από τα δικαστικά έξοδα του Ελληνικού Δημοσίου.
Απορρίπτει την αγωγή, καθ’ ό μέρος ασκείται από την 5η ενάγουσα (Φ. Π.) και τον 6ο ενάγοντα (Α. Κ. του Ι. και της Φ.), (και) κατά το μέρος που στρέφεται κατά του πρώτου εναγόμενου ν.π.δ.δ. ….
Απαλλάσσει τους ανωτέρω δύο ενάγοντες από τα δικαστικά έξοδα του πρώτου εναγόμενου.
Δέχεται εν μέρει την αγωγή ως προς τους 1ο, 2η, 3η, 4ο, 7η, 8ο και 9η ενάγοντες.
Αναγνωρίζει την υποχρέωση του πρώτου εναγόμενου ν.π.δ.δ. να καταβάλει στον πρώτο (Α. Κ.του Ι. και της Ζ. και στη δεύτερη (Α. Τ.) των εναγόντων, γονείς του θανόντος, το ποσό των 90.000 ευρώ σε έκαστο εξ αυτών, στην τρίτη ενάγουσα (Ζ. Κ. του Α.), αδερφή του θανόντος, το ποσό των 50.000 ευρώ, στον τέταρτο ενάγοντα (Ι. Κ.), αδερφό του θανόντος, το ποσό των 60.000 ευρώ, στην έβδομη (Ζ. χήρα Ι. Κ.) και στην ένατη (Ε. χήρα Π. Τ.) ενάγουσες, γιαγιάδες του θανόντος, το ποσό των 25.000 ευρώ σε έκαστη εξ αυτών, και στους συνεχίζοντες τη διακοπείσα ως προς τον όγδοο ενάγοντα (Π. Τ. του Κ. – παππού του θανόντος) δίκη, ήτοι στους κληρονόμους του: α) Α. Τ. (2η ενάγουσα), β) Ε. χήρα Π. Τ. (9η ενάγουσα) και γ) Κ. Τ. του Π., το συνολικό ποσό των 25.000 ευρώ, επιμεριζόμενου μεταξύ τους κατά τον λόγο της κληρονομικής μερίδας καθενός εξ αυτών. Τα ως άνω ποσά πρέπει να καταβληθούν νομιμοτόκως στους ανωτέρω, με επιτόκιο 6% ετησίως, από την επίδοση της αγωγής, στις 29.09.2023 και μέχρι την πλήρη εξόφληση.
Συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των ανωτέρω εναγόντων και του πρώτου εναγόμενου ν.π.δ.δ.
Η διάσκεψη του Δικαστηρίου έγινε στη Θεσσαλονίκη, στις 17-2-2025, και η απόφαση δημοσιεύθηκε στον ίδιο τόπο, στο ακροατήριο του Δικαστηρίου, σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στις 19-3-2025.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
