Τη νέα ψηφιακή εποχή στη δημοσίευση των διαθηκών παρουσίασαν ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, και ο υφυπουργός, Γιάννης Μπούγας,παρουσιάζοντας την πλατφόρμα diathikes.gr, όπου θα δημοσιεύονται όλες οι διαθήκες που έχουν κατατεθεί σε συμβολαιογράφο από 1ης Νοεμβρίου.
Κάτι που θα έχει ως αποτέλεσμα ο χρόνος της δημοσίευσης των διαθηκών να μειωθεί από τις 400 μέρες που απαιτούνται σήμερα μέσω των δικαστηρίων σε 3 έως 7 ημέρες. Μάλιστα, θα ακολουθήσει τροπολογία, η οποία θα ψηφιστεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα και θα ρυθμίζει τι θα συμβεί με τις 14.000 εκκρεμείς προς δημοσίευση διαθήκες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα Πρωτοδικεία όλης της χώρας.
Η νέα αυτή πλατφόρμα θα λειτουργήσει ως εξής: όλες οι διαθήκες που κατατίθενται σε συμβολαιογράφο θα αναρτώνται στην πλατφόρμα και θα δίδεται κάθε φορά ένας κωδικός. Με τον θάνατο του κληρονομουμένου, ο συμβολαιογράφος θα βάζει τον κωδικό και θα «ανοίγει» ψηφιακά τη διαθήκη, η οποία πλέον θα καθίσταται δημόσια μέσα σε λίγα 24ωρα.
«Το έτος 2024 εισήχθησαν στα Πρωτοδικεία της χώρας για δημοσίευση 76.543 αιτήσεις δημοσίευσης διαθηκών. Απ’ αυτές διεκπεραιώθηκαν οι 64.590, δηλαδή ποσοστό 84%. Αρα, αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουμε εκκρεμείς 14.000 υποθέσεις.
Τι σημαίνει αυτό; Εάν κάθε χρόνο κατατίθενται στα δικαστήρια κατά μέσο όρο περίπου 60-70.000 αιτήσεις διαθηκών μετά από εκεί μεσολαβεί ένας χρόνος προκειμένου να εκδοθούν οι αποφάσεις και στη συνέχεια να εκδοθούν τα πιστοποιητικά. Οι χρόνοι αυτοί για να ολοκληρωθεί μία διαδικασία είναι 12 μήνες και ακριβέστερα περίπου 400 ημέρες στο Πρωτοδικείο της Αθήνας. Με αυτήν την αλλαγή που έχουμε ψηφίσει και θα μπει σε εφαρμογή από την 1η Νοέμβριου το σύνολο αυτών των υποθέσεων σε ετήσια βάση των 60-70.000 αφαιρείται από τα δικαστήρια και μεταφέρεται στους συμβολαιογράφους, οι οποίοι έχουν πλέον το δικαίωμα να δημοσιεύουν τις διαθήκες και να εκδίδουν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά», ανέφερε ο κ. Φλωρίδης, προσθέτοντας ότι αφαιρούνται έτσι 60-70.000 υποθέσεις από τα δικαστήρια της χώρας, κάτι που σημαίνει απαλλαγή ενός σημαντικού αριθμού δικαστών που ασχολούνται με αυτές.
Πέραν της γραφειοκρατίας, η καθυστέρηση που προκύπτει επηρεάζει σαφώς και τις συναλλαγές, αφού με τη σημερινή κατάσταση κληρονομιές τεράστιας οικονομικής αξίας πρέπει να περιμένουν επί χρόνια μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες: ακόμη κι αν οι κληρονόμοι θέλουν, π.χ., να πουλήσουν ένα ακίνητο, αυτό δεν μπορεί να συμβεί αν δεν ολοκληρωθεί η δημοσίευση της διαθήκης.
Σχετικά με τις εκκρεμείς διαθήκες, ο κ. Φλωρίδης, ανέφερε: «Ο νόμος που θα αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1η Νοέμβριου προβλέπει ότι στο σύστημα αυτό θα εισέρχονται υποθέσεις που αφορούν θανάτους που θα συμβαίνουν μετρά την 1η Νοεμβρίου. Υπάρχει ένας κόσμος -και είναι αρκετές χιλιάδες αυτοί- για τους οποίους είτε εκκρεμούν υποθέσεις στα δικαστήρια, αυτές δηλαδή που έχουν προσδιοριστεί, είτε δεν εκκρεμούν στα δικαστήρια, αλλά οι διαθήκες έχουν κρατηθεί, προκειμένου να λειτουργήσει το καινούργιο σύστημα. Γι’ αυτές τις υποθέσεις δεν θα ισχύει η πλατφόρμα και εντός του Νοεμβρίου θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση με την οποία θα ρυθμίσουμε όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις. Ετσι ώστε το σύστημα να λειτουργεί ενιαία».
«Η λειτουργία της πλατφόρμας αναμένεται να επιφέρει πολλαπλά οφέλη για τους δικαστικούς λειτουργούς, τους δικαστικούς υπαλλήλους, τους συμβολαιογράφους και κυρίως για τους πολίτες. Με τη νέα ρύθμιση αποφορτίζουμε τους δικαστικούς λειτουργούς και τους δικαστικούς υπαλλήλους από ένα μεγάλο γραφειοκρατικό άχθος», ανέφερε, από την πλευρά του, ο υφυπουργός Δικαιοσύνης, Ιωάννης Μπούγας.
Παράλληλα, ο κ. Μπούγας παρουσίασε στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία ήδη το 2025 έχουν δημοσιευθεί 10.089 διαθήκες. Μάλιστα, για την εν λόγω διαδικασία απασχολούνται 100 δικαστές και 12 δικαστικοί υπάλληλοι στο Τμήμα Κατάθεσης και Δημοσίευσης Διαθηκών. Αντιστοίχως, στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης απασχολούνται 59 δικαστές και 11 δικαστικοί υπάλληλοι, ενώ στο Πρωτοδικείο Πειραιώς απασχολούνται 29 δικαστές και 1 δικαστικός υπάλληλος.
Σήμερα, κατά μέσο όρο, στο Πρωτοδικείο Αθηνών για τη δημοσίευση διαθήκης απαιτούνται περίπου 330 ημέρες. Αντιστοίχως, στο Πρωτοδικείο Πειραιώς απαιτούνται 450 ημέρες, ενώ στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης 6 ημέρες.
ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΣ
Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης, με τη νέα πλατφόρμα:
– έχουν όλοι οι πολίτες άμεση και ασφαλή πρόσβαση (τηρουμένων των κανόνων του GDPR) στο μητρώο για την αναζήτηση διαθήκης,
– η βεβαίωση περί ύπαρξης ή μη διαθήκης εκδίδεται άμεσα,
– ελαχιστοποιείται ο χρόνος δημοσίευσης της διαθήκης,
– ελαχιστοποιείται ο χρόνος έκδοσης του πρακτικού δημοσίευσης της διαθήκης,
– ελαχιστοποιείται ο χρόνος κήρυξης ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας και έκδοσης του αντίστοιχου πιστοποιητικού,
– αξιοποιείται από τον κληρονόμο άμεσα η κληρονομηθείσα περιουσία,
– περιορίζεται ο αριθμός των «αμφίβολης γνησιότητας» ιδιόγραφων διαθηκών,
– αποσυμφορούνται τα δικαστήρια και
– επιτυγχάνεται άμεση σύνδεση του νέου Γενικού Μητρώου Διαθηκών με το Ευρωπαϊκό Μητρώο Διαθηκών.
ΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ
Αμεσα επίκειται η κατάθεση του νέου νομοσχεδίου για το Κληρονομικό Δίκαιο, με την αρμόδια επιτροπή να έχει αποφασίσει να απαλλάξει τους κληρονόμους από τα χρέη της κληρονομιάς. Περιορισμοί θα υπάρξουν στις ιδιόγραφες διαθήκες, όπως η υποχρεωτική θέσπιση γραφολογικής εξέτασης στις περισσότερες περιπτώσεις, ενώ θα εισαχθεί ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων, στις οποίες ο κληρονομούμενος θα μπορεί να διαπραγματευτεί ελεύθερα με συγγενείς και φίλους όσο είναι ακόμα εν ζωή.
Αλλαγές θα επέλθουν και στα ποσοστά που λαμβάνει ο κάθε κληρονόμος όταν δεν υπάρχει διαθήκη: π.χ. ο επιζών σύζυγος θα λαμβάνει μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό που ισχύει (33% από 25%), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις θα μειώνεται αντίστοιχα το ποσοστό των παιδιών.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ-ΕΞΠΡΕΣ ΑΠΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΟ
Από την 1η Νοεμβρίου, πλέον, και για θανάτους που επισυμβούν από την ημερομηνία αυτή, οι διαθήκες θα δημοσιεύονται ηλεκτρονικά από τους συμβολαιογράφους ακόμη και την ίδια ημέρα με την κατάθεση της αίτησης και το πολύ εντός 7 ημερών.
Ειδικότερα, κάθε συμβολαιογράφος θα καταχωρίζει στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα «Μητρώο Διαθηκών» κάθε ιδιόγραφη διαθήκη που κατατέθηκε ή προσκομίστηκε σε αυτόν, κάθε μυστική διαθήκη που καταρτίστηκε ενώπιόν του και κάθε δημόσια διαθήκη που συντάχθηκε ενώπιόν του. Η πλατφόρμα τηρείται από τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Εφετείων Αθηνών-Πειραιώς-Αιγαίου και Δωδεκανήσoυ και διασφαλίζει ταχύτητα, διαφάνεια και ασφάλεια. Καθίσταται, επομένως, ευχερής στον πολίτη η πρόσβαση στο μητρώο για την αναζήτηση διαθήκης, καθώς και ο έλεγχος σε πανελλαδικό επίπεδο περί ύπαρξης ή μη διαθήκης κατατεθειμένης σε συμβολαιογράφο ή πρόξενο.
Ο προϊστάμενος του Πρωτοδικείου Αθηνών, Χριστόφορος Λινός, επεσήμανε ότι ένα σημαντικό μέρος της δραστηριότητας του Πρωτοδικείου Αθηνών, αυτό της δημοσίευσης των διαθηκών, απελευθερώνεται και 39 δικαστές θα ενταχθούν στις άλλες διαδικασίες του δικαστηρίου και σε σύντομο διάστημα θα απελευθερωθούν και δικαστικοί υπάλληλοι.
Η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών, Πειραιώς, Αιγαίου και Δωδεκανήσου, Ελένη Κοντογεώργου, ανέφερε ότι το Γενικό Μητρώο Διαθηκών έχει προβλεφθεί νομοθετικά προ 71 ετών και τώρα υλοποιείται, ενώ αναφέρθηκε στις προπαρασκευαστικές εργασίες που έγιναν για την υλοποίηση της πλατφόρμας.
ΑΡΙΘΜΟΛΟΓΙΑ
ΟΙ ΑΙΤΗΣΕΙΣ
76.543 αιτήσεις δημοσίευσης διαθηκών το 2024
64.590 διεκπεραιώθηκαν, ποσοστό 84%
10.089 διαθήκες δημοσιεύθηκαν το 2025
ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
-330 ημέρες στο Πρωτοδικείο Αθηνών
-450 ημέρες στο Πρωτοδικείο Πειραιώς
-6 ημέρες στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης
-39 δικαστές «απελευθερώνονται» από το Πρωτοδικείο Αθηνών
