Πέτρος Ραπανάκης
Σύμβουλος επ/σεων σε θέματα εργατικής νομοθεσίας & ανθρ. δυναμικού
Σ.Σ.Ε. που έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές
Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 1876/1990 , οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (Σ.Σ.Ε.) και οι όμοιας εκτάσεως Αποφάσεις Διαιτησίας (Δ.Α.) του άρθρου 16 του ιδίου νόμου δεσμεύουν τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των συμβαλλομένων συνδικαλιστικών οργανώσεων ή των εν διενέξει αντίστοιχα, εκτός εάν κηρυχθούν υποχρεωτικές με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
Το διαδικαστικό πλαίσιο κήρυξης μιας Σ.Σ.Ε. ως υποχρεωτικής παρατίθεται στην εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας 32921/2175/13-6-2018. Στην παρ. 3 του άρθρου 11 του Ν.1876/1990 , όπως ισχύει, ορίζεται ότι «Την επέκταση μπορεί να ζητήσει και αρμόδια συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων ή των εργοδοτών με αίτηση της, που υποβάλλει στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Η επέκταση ισχύει από την ημερομηνία της δημοσίευσης της απόφασης του Υπουργού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως».
Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (Σ.Σ.Ε.) που είναι σε ισχύ και έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές είναι οι εξής:
- η από 27/2/2025 Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας, που κηρύχτηκε υποχρεωτική από 25/4/2025 με την Υ.Α. 10967/16-4-2025 (ΦΕΚ Β 2019/25-4-2025), με διάρκεια ισχύος από 1/1/2025 έως 31/12/2026 και
- η από 5/8/2022 Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων Ρόδου, που κηρύχτηκε υποχρεωτική από 11/5/2023 με την Υ.Α. Αριθμ. 47825/10-5-2023 (ΦΕΚ Β 3123/11-5-2023), με διάρκεια ισχύος από 1/9/2022 έως 31/8/2025.
Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (Σ.Σ.Ε.), που η διάρκεια ισχύος τους έληξε πρόσφατα και οι οποίες είχαν κηρυχθεί υποχρεωτικές ήταν οι εξής:
- η από 12/6/2023 Σ.Σ.Ε. επισιτιστικών καταστημάτων όλης της χώρας, που κηρύχτηκε υποχρεωτική από 17/6/2023 με την Υ.Α. 58993/16-6-2023 (ΦΕΚ Β 3942/17-6-2023), με διάρκεια ισχύος από 1/3/2023 έως 28/2/2025,
- η από 15/12/2022 Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας, που κηρύχτηκε υποχρεωτική από 21/4/2023 με την Υ.Α. 39744/13-4-2023 (ΦΕΚ Β 2643/21-4-2023), με διάρκεια ισχύος από 1/1/2023 έως 31/12/2024,
- η από 22/3/2023 Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων Ηρακλείου, που κηρύχτηκε υποχρεωτική από 11/5/2023 με την Υ.Α. Αριθμ. 47831/10-5-2023 (ΦΕΚ Β 3123/11-5-2023), με διάρκεια ισχύος από 1/4/2023 έως 31/3/2025,
- η από 16/3/2023 Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων της περιοχής Περιφερειακής Ενότητας Χανίων (διετής), που κηρύχτηκε υποχρεωτική από 11/5/2023 με την Υ.Α. Αριθμ. 30485/29-4-2024 (ΦΕΚ Β 2691/9-5-2024), με διάρκεια ισχύος από 1/1/2023 έως 31/12/2024,
- η από 18/7/2023 Σ.Σ.Ε. των εργαζομένων όλης της χώρας στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης, που κηρύχτηκε υποχρεωτική από 11/5/2023 με την Υ.Α. Αριθμ. 30487/29.4.2024 (ΦΕΚ Β 2691/9-5-2024), με διάρκεια ισχύος από 1/1/2023 έως 31/12/2024,
Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του άρθρου 2 της Π.Υ.Σ. 6/2012, οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας (Σ.Σ.Ε.) συνάπτονται πλέον μόνο για ορισμένο χρόνο, ο οποίος δεν μπορεί να είναι μικρότερος από ένα έτος και μέχρι τρία έτη. Η ισχύς της συλλογικής σύμβασης εργασίας (Σ.Σ.Ε.) αρχίζει από την ημέρα της κατάθεσής της στην αρμόδια υπηρεσία και λήγει με την πάροδο του χρόνου που συμφωνήθηκε ή με καταγγελία.
Στην περίπτωση που λήξει Σ.Σ.Ε., είτε λόγω παρόδου της προθεσμίας της, είτε κατόπιν καταγγελίας, χωρίς να συναφθεί νέα Σ.Σ.Ε., η ισχύς των κανονιστικών όρων της Σ.Σ.Ε. παρατείνεται για ένα τρίμηνο από τη λήξη της (τρίμηνο υποχρεωτικής ισχύος κατά τα οριζόμενα στην παρ. 4 του άρθρου 9 του Ν. 1876/1990 , όπως ισχύει μετά την Π.Υ.Σ. 6/2012).
Όροι αμοιβής και εργασίας μισθωτού μετά την κήρυξη Σ.Σ.Ε. ως υποχρεωτικής (Παράδειγμα Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας)
Από 25/4/2025, ημερομηνία που κηρύχθηκε υποχρεωτική η κλαδική Σ.Σ.Ε. των ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας, τόσο οι όροι αμοιβής, όσο και οι όροι εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων των τεσσάρων κατηγοριών (Α΄,Β΄,- Γ΄,Δ΄), όπως αναλυτικά αναφέρονται στη συλλογική αυτή ρύθμιση, καθορίζονται με κανονιστική ισχύ από τους ειδικότερους όρους αμοιβής και εργασίας της κλαδικής αυτής Σ.Σ.Ε., ακόμη και αν μια ξενοδοχειακή επιχείρηση δεν είναι μέλος της εργοδοτικής οργάνωσης που υπογράφει την παραπάνω Σ.Σ.Ε. (της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων), ακόμη και αν δεν είναι ούτε οι εργαζόμενοι μέλη της οργάνωσης των εργαζομένων.
Παράδειγμα 1ο
Εποχιακά απασχολούμενος ξενοδοχοϋπάλληλος (μη μέλος κάποιας συνδικαλιστικής οργάνωσης) απασχολείται σε ξενοδοχείο τεσσάρων (4) αστέρων της Αθήνας (υπάγεται στη Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας), με την ειδικότητα του υπαλλήλου υποδοχής από 1/2/2025 και εφεξής. Είναι έγγαμος με δυο παιδιά, πτυχιούχος ανώτερης τουριστικής σχολής του Οργανισμού Τουριστικής Εκπαίδευσης Κατάρτισης (Ο.Τ.Ε.Κ.), με συνολική προϋπηρεσία στον συγκεκριμένο κλάδο των ξενοδοχείων εννέα (9) ετών συμπληρωμένων μέχρι 14/2/2012 και από 1/1/2024 έως σήμερα. Πώς καθορίζονται οι όροι αμοιβής και εργασίας του, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι ο εργοδότης καταβάλλει στον εν λόγω εργαζόμενο τα ελάχιστα δυνατά όρια αμοιβών και δεν του παρέχεται τροφή κατά την εργασία;
Απάντηση
Με δεδομένο ότι ο συγκεκριμένος εργαζόμενος δεν είναι μέλος της οργάνωσης των εργαζομένων που υπογράφει την παραπάνω Σ.Σ.Ε., ήτοι εν προκειμένω της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό – Τουρισμό (Π.Ο.Ε.Ε.Τ.) και ανεξάρτητα από το εάν ο εργοδότης είναι ή όχι μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (Π.Ο.Ξ.), δεν δεσμευόταν μέχρι την 25η Απριλίου 2025 να εφαρμόσει τους όρους της από 27/2/2025 συλλογικής σύμβασης εργασίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας. Για να υφίσταται νομική δέσμευση και να υποχρεούται ο εργοδότης να εφαρμόσει για τους εργαζόμενούς του τους όρους αμοιβής και εργασίας μιας συλλογικής σύμβασης, που είναι μεν σε ισχύ, αλλά δεν έχει κηρυχθεί υποχρεωτική, είναι τόσο αυτός (ο εργοδότης), όσο και οι εργαζόμενοι, να είναι μέλη των συμβαλλόμενων στη σύναψή της συλλογικής αυτής ρύθμισης οργανώσεων (εργοδοτικών και εργατικών αντίστοιχα).
Η Σ.Σ.Ε. (15/12/2022) των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της χώρας έχει διάρκεια ισχύος από 1/1/2023 έως 31/12/2024 και κηρύχθηκε υποχρεωτική από 21/4/2023. Οι όροι της εν λόγω Σ.Σ.Ε. ήταν κανονιστικής ισχύος έως την 31/3/2025 (συμπεριλαμβανομένου και του τριμήνου της παράτασης ισχύος της όπου οι όροι της εξακολουθούν να εφαρμόζονται υποχρεωτικά). Με δεδομένο ότι ο υπόψη εργαζόμενος δεν είναι μέλος κάποιας συνδικαλιστικής οργάνωσης και συνεπώς δεν προέκυπτε αμφιμερής δέσμευση, οι ελάχιστοι όροι αμοιβής του καθορίζονταν υποχρεωτικά έως την 31/3/2025 από τις ρυθμίσεις της λήξασας Σ.Σ.Ε. 15/12/2022 για τους όρους αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της χώρας, για τα έτη 2023 και 2024, οπότε και διαμορφώνονταν για το διάστημα από της πρόσληψης του την 1/2/2025 και έως την 31/3/2025 ως ακολούθως:
Βασικός μισθός: 956,91 € και επίδομα προϋπηρεσίας 5,60 x 9 έτη: 50,40 € Επίδομα γάμου: 100,73 € και επίδομα ανώτερης τουριστικής σχολής: 151,10 € Επίδομα τροφής: 95,69 € και επίδομα εποχιακής απασχόλησης: 100,73 €
Σύνολο 1.455,56 €
Από 25/4/2025 τόσο οι όροι αμοιβής, όσο και οι όροι εργασίας καθορίζονται υποχρεωτικά από την εν λόγω Σ.Σ.Ε., που κηρύχθηκε υποχρεωτική, με αποτέλεσμα οι ελάχιστες μηνιαίες αποδοχές του να καθορίζονται από 25/4/2025 ως εξής:
Βασικός μισθός: 1.000,00 € και επίδομα προϋπηρεσίας 5,60 x 9 έτη: 50,40 € Επίδομα Γάμου: 105,04 € και επίδομα ανώτερης τουριστικής σχολής: 157,56 € Επίδομα τροφής: 100,00 € και επίδομα εποχιακής απασχόληση: 105,04 €
Σύνολο 1.518,04 €
Επισημαίνεται ότι, η εν λόγω ξενοδοχειακή επιχείρηση που απασχολεί εργαζόμενους έχει το δικαίωμα, αν φυσικά επιθυμεί, για το διάστημα από 1/4/2025 έως 24/4/2025 να κάνει χρήση της διάταξης της παρ. 4 του άρθρου 2 της Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου (Π.Υ.Σ.) με αριθμό 6/28-02-2012, σύμφωνα με την οποία οι κανονιστικοί όροι Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας που λήγουν ή καταγγέλλονται μετά την 14/02/2012 εξακολουθούν να ισχύουν επί ένα τρίμηνο από τη λήξη ή την καταγγελία τους.
Με την πάροδο του τριμήνου και εφόσον εν τω μεταξύ δεν έχει συναφθεί νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, εξακολουθούν να ισχύουν από τους κανονιστικούς αυτούς όρους αποκλειστικώς οι όροι εκείνοι που αφορούν:
α) τον βασικό μισθό ή το βασικό ημερομίσθιο και
β) τα επιδόματα ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικινδύνου εργασίας, εφόσον τα επιδόματα αυτά προβλέπονταν στις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας που έληξαν ή καταγγέλθηκαν, ενώ παύει αμέσως να ισχύει κάθε άλλο προβλεπόμενο σε αυτές επίδομα.
Η προσαρμογή των συμβάσεων στις διατάξεις του προηγούμενου εδαφίου γίνεται χωρίς να απαιτείται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων (`Αρειος Πάγος 773/2017). Πιο συγκεκριμένα, στο άρθρο 4 της Π.Υ.Σ. 6/2012 ορίζεται ότι: «Από 14.2.2012 και μέχρι το ποσοστό της ανεργίας να διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10%, αναστέλλεται η ισχύς διατάξεων νόμων, κανονιστικών πράξεων, ΣΣΕ ή ΔΑ, οι οποίες προβλέπουν αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, περιλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως ενδεικτικά το επίδομα πολυετίας, το επίδομα χρόνου εργασίας, το επίδομα τριετίας».
Κατά την μετενέργεια (μετά από την λήξη του τριμήνου υποχρεωτικής παρατάσεως) διατηρούνται μόνον ο βασικός μισθός και τα ως άνω τέσσερα επιδόματα. Ο περιορισμός στους όρους αυτούς μπορεί να γίνει μονομερώς, από τον εργοδότη. Η μετενέργεια διαρκεί μέχρι συνάψεως νέας Σ.Σ.Ε., ήτοι όσον αφορά την από 15/12/2022 Σ.Σ.Ε. για τους όρους αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της χώρας των ετών 2023 -2024, η μετενέργεια της διήρκεσε έως 24/4/2025.
Επέκταση Σ.Σ.Ε. μέσω της κήρυξης τους ως υποχρεωτικών
Για την επέκταση συλλογικής σύμβασης εργασίας ή διαιτητικής απόφασης (σύμφωνα με τα διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 11 του Ν.1876/1990 , όπως ισχύει, με τις τροποποιήσεις που επέφερε το άρθρο 56 του Ν.4635/2019 ), απαιτείται:
α) αίτηση που υποβάλλεται από οποιοδήποτε από τους δεσμευόμενους από αυτή προς τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και
β) τεκμηρίωση των επιπτώσεων της επέκτασης στην ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση και κοινοποίηση αυτής στο Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (Α.Σ.Ε.).
Το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας γνωμοδοτεί αιτιολογημένα προς τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, λαμβάνοντας υπόψη:
α) την αίτηση για επέκταση,
β) την τεκμηριωμένη βεβαίωση της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου ότι η συλλογική ρύθμιση δεσμεύει ήδη εργοδότες, που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος και
γ) το πόρισμα διαβούλευσης των δεσμευομένων μερών, ενώπιον του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας, για την αναγκαιότητα της επέκτασης και τις επιπτώσεις της στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, τη λειτουργία του ανταγωνισμού και την απασχόληση.
Η επέκταση ισχύει από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του Υπουργού Εργασίας στην Εφημερίδα Κυβερνήσεως και η ισχύς της λήγει τρεις (3) μήνες μετά την πάροδο ισχύος της συλλογικής ρύθμισης ( παρ. 3 του άρθρου 11 του Ν.1876/1990 ).
Διευκρινίζεται ότι, από την ημερομηνία που κηρύσσεται ως υποχρεωτική μια κλαδική (ή ομοιοεπαγγελματική) συλλογική σύμβαση εργασίας (Σ.Σ.Ε.), τόσο οι όροι αμοιβής, όσο και οι όροι εργασίας των εργαζόμενων, όπως αναλυτικά αναφέρονται στην κηρυχθείσα ως υποχρεωτική συλλογική ρύθμιση, καθορίζονται με κανονιστική ισχύ από τους ειδικότερους όρους αμοιβής και εργασίας της κλαδικής (ή ομοιοεπαγγελματικής) αυτής Σ.Σ.Ε., ακόμη και αν μια επιχείρηση δεν είναι μέλος της εργοδοτικής οργάνωσης που υπογράφει τη συγκεκριμένη Σ.Σ.Ε., ακόμη και αν δεν είναι ούτε οι εργαζόμενοι μέλη της οργάνωσης των εργαζομένων που συμμετέχουν στη σύναψη της.
Καθορισμός των όρων αμοιβής και εργασίας εργαζόμενων στην περίπτωση που είναι σε ισχύ Σ.Σ.Ε., αλλά δεν έχει κηρυχθεί υποχρεωτική
Γενικό πλαίσιο
Για να υφίσταται νομική δέσμευση και να υποχρεούται ο εργοδότης να εφαρμόσει για τους εργαζόμενούς του τους όρους αμοιβής και εργασίας μιας κλαδικής και ομοιοεπαγγελματικής συλλογικής σύμβασης, που είναι μεν σε ισχύ, αλλά δεν έχει κηρυχθεί υποχρεωτική είναι τόσο αυτός (ο εργοδότης), όσο και οι εργαζόμενοι να είναι μέλη των συμβαλλόμενων στη σύναψή της συλλογικής αυτής ρύθμισης, οργανώσεων (εργοδοτικών και εργατικών αντίστοιχα).
Ειδικότερα, στην περίπτωση αυτή, που είναι μεν σε ισχύ η συλλογική σύμβαση εργασίας, πλην, όμως, δεν έχει κηρυχθεί υποχρεωτική και δεν παράγεται αμφιμερής δέσμευση των μερών:
- οι όροι αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων καθορίζονται από ατομικές συμβάσεις εργασίας που δεν επιτρέπεται να ορίζουν μηνιαίες τακτικές αποδοχές ή ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης κατώτερο από το νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο του άρθρου 103 του Ν.4172/2013 και
- οι θεσμικοί, μη μισθολογικοί όροι εργασίας των εργαζομένων καθορίζονται από ατομικές συμβάσεις εργασίας, που δεν επιτρέπεται να είναι δυσμενέστεροι των θεσμικών όρων της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.
Κατωτέρω παρατίθεται αναλυτικός πίνακας με τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας που είναι σε ισχύ την παρούσα χρονική περίοδο.
| Συλλογικές ρυθμίσεις | |||
| Α/Α | Περιγραφή Συλλογικής ρύθμισης | Αριθμός & Πράξη κατάθεσης στο Υπουργείο Εργασίας | Διάρκεια ισχύος |
| 1 | Αεροπορικών εταιρειών ξένων | ΣΣΕ 5.3.2024 (Π.Κ.5/7.3.2024) | Από 1.1.2024 έως 31.12.2026 |
| 2 | Αισθητικών συμβούλων | ΣΣΕ 29.7.2024 (Π.Κ. 15/1.8.2024) | Από 1.6.2024 έως31.5.2026 |
| 3 | Αρτοποιείων εργαζόμενοι | ΣΣΕ 31.5.2023 (Π.Κ.9/6.6.2023) | Από 6.3.2023 έως 5.3.2025 |
| 4 | Αρχαιολόγων μελών Συλλόγου Εκτάκτων Αρχαιολόγων | ΣΣΕ 10.4.2025 (Π.Κ.10/14.4.2025) | Από 10.4.2025 έως 9.4.2027 |
| 5 | Ασφαλιστικών επιχειρήσεων ιδιωτικού τομέα | ΣΣΕ 18.7.2023 (Π.Κ. 16/28.7.2023) Υποχρεωτική από: 9.5.2024 | Από 1.1.2023 έως 31.12.2024 |
| 6 | Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης όλης της χώρας | Σ.Σ.Ε. 23.2.2024 (Π.Κ. Υπουργείου Εργασίας: 4/23.2.2024) | Από 1.1.2024 έως 31.12.2025 |
| 7 | Επισιτιστικών καταστημάτων προσωπικό | ΣΣΕ 12.6.2023 (Π.Κ. 11/13.6.2023 Υποχρεωτική από: 17.6.2023) | Από 1.3.2023 έως 28.2.2025 |
| 8 | Επισιτιστικών, Ξενοδοχειακών , Εμπορικών & Παροχής υπηρεσιών Επιχειρήσεων Μήλου | ΣΣΕ 1.4.2024 (Π.Κ. Υπουργείου Εργασίας: 7/18.4.2024) | Από 1.4.2024 έως 31.3.2025 |
| 9 | Επισιτιστικών καταστημάτων προσωπικό νήσου Ρόδου | ΣΣΕ 14.1.2025 (Π.Κ. Υπουργείου Εργασίας:14/9.5.2025) | Από 1.4.2025 έως 1.4.2027 |
| 10 | Ζαχαρωδών προϊόντων προσωπικό βιομ/κών – βιοτ/ικών επιχειρήσεων (ΕΒΒΖΕ – ΣΕΒ) | ΣΣΕ 28.4.2023 (Π.Κ. 7/3.5.2023) | Από 1.1.2023 έως 31.12.2025 |
| 11 | Ζαχαρωδών προϊόντων εργατοτεχνικό προσωπικό (OEZE – ΓΣEBEE) | ΣΣΕ 26.4.2024 (Π.Κ. 10/28.5.2024) | Από 1.1.2024 έως 31.12.2025 |
| 12 | Ηθοποιών Εθνικού Θεάτρου | ΣΣΕ 9.5.2023 (Π.Κ. 8/11.5.2023) | Από 9.5.2023 έως 8.5.2025 |
| 13 | Ηθοποιών κρατικού θεάτρου Βορείου Ελλάδος | ΣΣΕ 1.10.2024 (Π.Κ. ΣΕΠΕ Κεντρικής Μακεδονίας 2/12.3.2025) | Από 1.10.2024 έως 30.9.2026 |
| 14 | Ηλεκτροτεχνιτών καταστημάτων | ΣΣΕ 1.4.2025 (Π.Κ. 13/5.5.2025) | Από 1.4.2025 έως 31.3.2026 |
| 15 | Ηλεκτροτεχνιτών ξενοδοχείων | ΣΣΕ 13.5.2025 (Π.Κ. 15/15.5.2025) | Από 1.4.2025 έως 31.12.2026 |
| 16 | Ιατρικών Επισκεπτών | Σ.Σ.Ε.1.4.2025 (Π.Κ. Υπουργείου Εργασίας:7/8.4.2025) | Από 1.4.2025 έως 31.3.2027 |
| 17 | Καπνοβιομηχανίας εργαζόμενοι όλης της χώρας | ΣΣΕ 7.4.2023 (Π.Κ.5/7.4.2023) | Από 1.1.2023 έως 31.12.2024 |
| 18 | Μη κύριων τουριστικών καταλυμμάτων (ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα) | ΣΣΕ 25.2.2025 (Π.Κ.4/10.3.2025) | Από1.1.2025 έως 31.12.2026 |
| 19 | Ναυτιλιακών πρακτορείων και επιχειρήσεων υπάλληλοι όλης της χώρας | ΣΣΕ 7.9.2022 (Π.Κ. 23/16.9.2022) | Από 1.6.2022 έως 31.12.2024 |
| 20 | Ναυπηγοεπισκευαστικών Εργασιών νομού Αττικής | ΣΣΕ 27.3.2024 (Π.Κ.6/29.3.2024) | Από 1.4.2024 έως 30.6.2025 |
| 21 | Ξεναγών Αθηνών, Πειραιώς και Περιχώρων | ΣΣΕ 26.6.2024 (Π.Κ.14/31.7.2024) | Από 1.6.2024 έως 31.5.2027 |
| 22 | Ξεναγών Βορείου Ελλάδος | ΣΣΕ 30.1.2025 (Π.Κ. ΣΕΠΕ Θεσσαλονίκης 1/14.02.2025) | Από 1.3.2025 έως 2.3.2026 |
| 23 | Ξεναγών Κέρκυρας | ΣΣΕ 13.1.2023 (Π.Κ. Επιθεώρησης Εργασίας Κέρκυρας 1/2.2.2023) | Από 13.1.2023 έως 31.12.2024 |
| 24 | Ξεναγών Κρήτης και Σαντορίνης | Σ.Σ.Ε. 9.8.2024 (Π.Κ.ΣΕΠΕ Ηρακλείου: 2/23.8.2024) | Από 1.8.2024 έως 31.12.2026 |
| 25 | Ξεναγών Κω | ΣΣΕ 31.1.2025 (Π.Κ. ΣΕΠΕ Κω-Καλύμνου 1/3.2.2025) | Από1.1.2025 έως 31.12.2027 |
| 26 | Ξεναγών Ρόδου | ΣΣΕ 31.1.2025 (Π.Κ. ΤΕΕΣ Ρόδου 01/31.01.2025) | Από 1.1.2025 έως 31.12.2027 |
| 27 | Ξενοδοχοϋπαλλήλων όλης της χώρας | ΣΣΕ 27.2..2025 (Π.Κ. 3/7.3.2025) Υποχρεωτική από 25.4.2025 | Από 1.1.2025 έως 31.12.2026 |
| 28 | Ξενοδοχοϋπαλλήλων νομού Ηρακλείου Κρήτης | ΣΣΕ 8.4.2025 (Π.Κ.11/16.4.2025) | Από 1.4.2025 έως 31.3.2027 |
| 29 | Ξενοδοχοϋπαλλήλων Ρόδου | ΣΣΕ 5.8.2022 (Π.Κ. 22/15.9.2022) Υποχρεωτική από 11.5. 2023 | Από 1.9.2022 έως 31.8.2025 |
| 30 | Ξενοδοχοϋπαλλήλων Χανίων | ΣΣΕ 24.3.2025 (Π.Κ.5/28.3.2025) | Από 1.1.2025 έως 31.12.2026 |
| 31 | Οδηγών τουριστικών λεωφορείων Κρήτης | ΣΣΕ 7.6.2024 (Π.Κ. ΣΕΠΕ Ηρακλείου Κρήτης: 1/10.6.2024) | Από 30.3.2024 έως 30.3.2027 |
| 32 | Οδηγών τουριστικών λεωφορείων Κω | ΣΣΕ 1.5.24 (Π.Κ. Επιθ. Εργασίας Κώ-Καλύμνου 454792/22.8.24) | Από 31.3.2024 έως 1.5.2025 |
| 33 | Οδηγών τουριστικών λεωφορείων Ρόδου | ΣΣΕ 15.12.2023 (Π.Κ. Επιθεώρησης Εργασίας ΤΕΕΣ 1/24.1.2024) | Από 1.1.2024 έως 31.12.2026 |
| 34 | Οικοδόμων | ΣΣΕ 26.2.2025 (Π.Κ. 2/4.3.2025) | Από 26.2.2025 έως 25.2.2027 |
| 35 | Ο.Τ.Α. Ιδιωτικού Δικαίου Προσωπικό έτους 2022 (Π.Ο.Π.- Ο.Τ.Α.) | ΣΣΕ 19.4.2022 (Π.Κ. 8/6.5.2022) | Από 1.1.2022 |
| 36 | Ο.Τ.Α. Ιδιωτικού Δικαίου Προσωπικό έτους 2022 Π.Ο.Ε .- Ο.Τ.Α.) | ΣΣΕ 15.4.2022 (Π.Κ. 6/20.4.2022) | Από 1.1.2022 |
| 37 | Πετρελαίου και Υγραερίων όλης της χώρας | Σ.Σ.Ε. 27.7.2023 (Π.Κ. Υπουργείου Εργασίας: 15/28.7.2023) | Από 1.4.2023 έως 31.3.2026 |
| 38 | Ποντοπόρων φορτηγών πλοίων του αρθρ. 25 του ν. 27/1975 | ΣΣΕ 21.12.2022 (Π.Κ.32/22.12.2022) | Από 1.1.2023 έως 31.12.2024 |
| 39 | Πυροσβεστών εποχικής απασχόλησης με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου | ΣΣΕ 27.6.2023 (Π.Κ.13/27.6.2023) | Από 27.6.2023 έως26.6.2026 |
| 40 | Ραδιοφώνου τεχνικοί (ηλεκτρονικοί ηχολήπτες) μελών της (Ε.Τ.Ε.Ρ.) | ΣΣΕ 24.10.2022 (Π.Κ.29/1.11.2022) | Από 21.12.2021 έως 20.12.2024 |
| 41 | Τεχνικών Κινηματογράφου -Τηλεόρασης μέλη της Ε.Τ.Ε.Κ.Τ.-Ο.Τ. με σύμβαση ορισμένου χρόνου | ΣΣΕ 2.12.2024 (Π.Κ.16/3.12.2024) | Από 3.12.2024 έως 3.12.2027 |
| 42 | Τεχνικών Ιδιωτικών Τηλεοπτικών Σταθμών Εθνικής Εμβέλειας (μελών ΕΤΙΤΑ,ΕΤΙΤΒΕ,ΕΙΤΗΣΕΕ) | Δ.Α. ΤΡΙΜ. 2/2024 (Π.Κ.1/5.2.2024) | Από 9.6.2023 έως 9.6.2024 |
| 43 | Τουριστικών γραφείων | Δ.Α. ΠΕΝΤ. 9/2024 (Π.Κ.3/3.9.2024) | Από 9.5.2023 έως 8.5.2025 |
| 44 | Τραπεζοϋπαλλήλων (ΟΤΟΕ) | ΣΣΕ 2.4.2025 (Π.Κ6/3.4.2025) | Από 1.1.2025 έως 31.12.2027 |
Αμειβόμενοι με βάση το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο
Νομοθετικό πλαίσιο
Με βάση τις ρυθμίσεις της παραγράφου 1 του άρθρου 103 του Ν.4172/2013 και της περ.2 της υποπαρ. ΙΑ6 του άρθρου 1ου του Ν. 4254/2014: «α. Έπειτα από διαβούλευση, που διεξάγεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρούσα, ορίζεται ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο, για πλήρη απασχόληση, για τους υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες όλης της χώρας, των οποίων η αμοιβή δεν ρυθμίζεται από συλλογική σύμβαση εργασίας και ως τέτοιος νοείται μία μοναδική αξία (ποσό) αναφοράς. β. Ατομικές συμβάσεις εργασίας και συλλογικές συμβάσεις εργασίας κάθε είδους δεν επιτρέπεται να ορίζουν μηνιαίες τακτικές αποδοχές ή ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης, υπολειπόμενες από το νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο ή της αντίστοιχης προκύπτουσας αναλογίας για τις συμβάσεις μερικής απασχόλησης».
Κάθε αναφορά της ισχύουσας νομοθεσίας γενικά στον ελάχιστο μισθό ή στο ελάχιστο ημερομίσθιο της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. νοείται (ως αναφορά) στον νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό και κατώτατο ημερομίσθιο (περ. 4 της υποπαρ. ΙΑ 11 του Ν. 4093/2012).
Σύμφωνα με την υπ΄ αριθμ. 8233/27-3-2025 Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β΄ 1476/ 27-3-2025) και σε εφαρμογή του άρθρου 103 του Ν. 4172/2013, ισχύουν τα εξής:
- κατώτατος μηνιαίος μισθός για υπαλλήλους: 880,00 ευρώ και
- κατώτατο ημερομίσθιο για εργατοτεχνίτες: 39,30 ευρώ.
Ο κατώτατος μισθός και το κατώτατο ημερομίσθιο, όπως διαμορφώνονται ανωτέρω, ισχύουν για πλήρη απασχόληση σε όλη τη χώρα, ανεξαρτήτως ηλικίας, από την 1η Απριλίου 2025.
Προσαυξήσεις προϋπηρεσίας αμειβομένων βάσει του κατώτατου νομοθετημένου μισθού ή ημερομισθίου
Οι προσαυξήσεις προϋπηρεσίας των αμειβομένων βάσει του κατώτατου νομοθετημένου μισθού ή ημερομισθίου καταβάλλονται σε εργαζόμενο με προϋπηρεσία σε οποιονδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε ειδικότητα, για μεν τους εργατοτεχνίτες μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους, για δε τους υπαλλήλους μετά τη συμπλήρωση του 19ου έτους της ηλικίας τους και ισχύουν για την συμπληρωθείσα υπηρεσία την 14/2/2012 (υποπαρ. ΙΑ.11 του άρθρου 1 του Ν. 4093/12-11-2012).
Ο κατά τα άνω κατώτατος μισθός των υπαλλήλων προσαυξάνεται με ποσοστό 10% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως τρεις (3) τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 9 ετών και άνω και το κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών άνω των 25 ετών προσαυξάνεται με ποσοστό 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως έξι τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω για προϋπηρεσία διανυθείσα έως 14/2/2012.
Πάγωμα – αναστολή μισθολογικών ωριμάνσεων για τον υπολογισμό των επιδομάτων προϋπηρεσίας
Με τις νέες ρυθμίσεις του άρθρου 33 του Ν.5053/2023 , η προϋπηρεσία του εργαζόμενου που είχε σταματήσει να εξελίσσεται μέχρι τις 14/2/2012 από 1/1/2024 θα εξελίσσεται από το χρονικό διάστημα που είχε σταματήσει.
Για το χρονικό διάστημα από την 14/2/2012 έως και την 31/12/2023 καμία αξίωση δεν γεννάται, ούτε οφείλονται αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, περιλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, ούτε συνυπολογίζεται ο χρόνος αυτός ως προϋπηρεσία.
Κάθε νέα πρόσληψη θα λαμβάνει υπόψη αθροιστικά προϋπηρεσία διανυθείσα μέχρι τις 14/2/2012, καθώς και από 1/1/2024 και εφεξής.
Πέραν του επιδόματος προϋπηρεσίας καμία άλλη προσαύξηση δεν περιλαμβάνεται στο νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο
Σύμφωνα με την περίπτωση 3 της υποπαρ. ΙΑ.11 του πρώτου άρθρου του Ν. 4093/2012: «Πέραν της μηνιαίας τακτικής προσαύξησης λόγω προϋπηρεσίας καμία άλλη προσαύξηση δεν περιλαμβάνεται στο νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο». Κατά συνέπεια, οι μισθωτοί που αμείβονται με το νομοθετημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο δεν δικαιούται επιδόματος γάμου.
Σε ποιες περιπτώσεις ένας μισθωτός αμείβεται με το νομοθετημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο
Ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο αφορά τους υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες όλης της χώρας, των οποίων η αμοιβή δεν ρυθμίζεται από συλλογική σύμβαση εργασίας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένας μισθωτός αμείβεται με βάση το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο του άρθρου 103 του Ν.4172/2013, στις εξής περιπτώσεις:
Δεν είναι σε ισχύ κλαδική, ομοιοεπαγγελματική και επιχειρησιακή Σ.Σ.Ε.
Οι όροι αμοιβής ενός εργαζόμενου που απασχολείται σε κλάδο δραστηριότητας που δεν είναι σε ισχύ κλαδική σύμβαση εργασίας, όπως για παράδειγμα σε εμπορική επιχείρηση (π.χ. με την ειδικότητα του πωλητή, του υπαλλήλου γραφείου), καθορίζονται με ελεύθερη συμφωνία με κατώφλι το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό.
Είναι μεν σε ισχύ κλαδική Σ.Σ.Ε., δεν παράγεται, όμως, αμφιμερής δέσμευση των μερών και ταυτόχρονα δεν έχει κηρυχθεί υποχρεωτική
Αμφιμερής δέσμευση υφίσταται στην περίπτωση κατά την οποία τόσο ο εργοδότης, όσο και οι εργαζόμενοι είναι μέλη των συμβαλλόμενων στη σύναψή της συλλογικής αυτής ρύθμισης οργανώσεων (εργοδοτικών και εργατικών αντίστοιχα).
Παράδειγμα 2ο
Εργαζόμενος (μη μέλος της συνδικαλιστικής οργάνωσης «Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στον Επισιτισμό – Τουρισμό (Π.Ο.Ε.Ε.Τ.)») απασχολείται σε μη κύριο τουριστικό κατάλυμα, που επίσης δεν είναι μέλος σε εργοδοτική οργάνωση [εν προκειμένω, στη Συνομοσπονδία Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδος (Σ.Ε.Τ.Κ.Ε.)].
Ο εργαζόμενος απασχολείται με την ειδικότητα του υπαλλήλου υποδοχής από 1/5/2025, είναι έγγαμος, με συνολική προϋπηρεσία τριών (3) ετών συμπληρωμένων μέχρι 14/2/2012 και από 1/1/2024 έως σήμερα. Πώς καθορίζονται οι όροι αμοιβής και εργασίας του, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι ο εργοδότης καταβάλλει στον εν λόγω εργαζόμενο τα ελάχιστα δυνατά όρια αμοιβών;
Απάντηση
Η Σ.Σ.Ε. (25/2/2025) για τους όρους αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων στα πάσης φύσεως μη κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα όλης της χώρας (διετής) όλης της χώρας έχει διάρκεια ισχύος από 1/1/2025 έως 31/12/2026 και δεν έχει κηρυχθεί υποχρεωτική. Με δεδομένο ότι ο υπόψη εργαζόμενος δεν είναι μέλος κάποιας συνδικαλιστικής οργάνωσης και συνεπώς δεν παράγεται αμφιμερής δέσμευση, οι ελάχιστοι όροι αμοιβής του καθορίζονται από το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό συν μια τριετία, ήτοι ο ελάχιστος συνολικός μηνιαίος μισθός του θα ανέρχεται στα 968,00 €.
Επεξηγηματικά, αναφέρεται ότι, με την περίπτωση 3 της υποπαράγραφου ΙΑ.11 του πρώτου άρθρου του Ν. 4093/2012: «Πέραν της μηνιαίας τακτικής προσαύξησης λόγω προϋπηρεσίας καμία άλλη προσαύξηση δεν περιλαμβάνεται στο νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο». Κατά συνέπεια, δεν δικαιούται επιδόματος γάμου. Συνεπώς:
Βασικός μισθός: 880,00 € και επίδομα προϋπηρεσίας 1 τριετία x 10%: 88,00 €
Σύνολο μεικτών μηνιαίων αποδοχών: 968,00 €.
Διευκρινίζεται ότι, η διάκριση μεταξύ κύριων (ξενοδοχειακών) καταλυμάτων, που το προσωπικό τους υπάγεται στη Σ.Σ.Ε. ξενοδοχοϋπαλλήλων και μη κύριων τουριστικών καταλυμάτων γίνεται από το Μητρώο Τουριστικών Επιχειρήσεων (Μ.Η.Τ.Ε).
Είναι σε ισχύ η κλαδική Σ.Σ.Ε. δεν ρυθμίζει, όμως, τους όρους αμοιβής και εργασίας μιας συγκεκριμένης ειδικότητας
Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες είναι μεν σε ισχύ κλαδική Σ.Σ.Ε., που, όμως, δεν ρυθμίζει τους όρους αμοιβής και εργασίας μιας συγκεκριμένης ειδικότητας, για την οποία δεν υφίσταται σε ισχύ ομοιοεπαγγελματική Σ.Σ.Ε. κανονιστικής ισχύος, οι όροι αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων καθορίζονται από ατομικές συμβάσεις εργασίας, που δεν επιτρέπεται να ορίζουν μηνιαίες τακτικές αποδοχές ή ημερομίσθιο πλήρους απασχόλησης κατώτερο από το νομοθετικώς καθορισμένο κατώτατο μισθό και ημερομίσθιο του άρθρου 103 του Ν.4172/2013. Επίσης, οι θεσμικοί, μη μισθολογικοί όροι εργασίας των εργαζομένων καθορίζονται από ατομικές συμβάσεις εργασίας, που δεν επιτρέπεται να είναι δυσμενέστεροι των θεσμικών όρων της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.).
Για παράδειγμα, η Σ.Σ.Ε. (7/2/2025) για τους όρους αμοιβής και εργασίας των εργαζομένων στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις όλης της χώρας, με διάρκεια ισχύος από 1/1/2025 έως 31/12/2026 δεν ρυθμίζει τους όρους αμοιβής και εργασίας των υπαλλήλων γραφείου, κηπουρών, κ.λπ., με συνέπεια, ελλείψει ομοιοεπαγγελματικής Σ.Σ.Ε. που να είναι σε ισχύ, οι όροι αμοιβής των εργαζομένων αυτών ρυθμίζονται από ελεύθερη συμφωνία με κατώφλι το νόμιμο νομοθετημένο κατώτατο μισθό κα ημερομίσθιο, ενώ οι όροι εργασίας τους ρυθμίζονται από τις θεσμικές διατάξεις της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.
Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το ομότιτλο άρθρο του κ. Πέτρου Ραπανάκη που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου 2025 του περιοδικού Epsilon7. Στο πλήρες άρθρο, μεταξύ άλλων, γίνεται αναφορά και στη περικοπή επιδομάτων ως διευθυντικό δικαίωμα όταν μια Σ.Σ.Ε. περιέρχεται σε μετενέργεια, στα πρόστιμα – κυρώσεις και στη συρροή Σ.Σ.Ε..
