Η Ετήσια Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το έτος 2024, στο πλαίσιο της ειδικής αρμοδιότητάς του ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ), εστιάζει σε ομάδες υποθέσεων ή και αυτοτελή περιστατικά που απασχόλησαν τη κοινή γνώμη. Ειδική αναφορά γίνεται σε υποθέσεις προσβολής της ζωής, ιδίως σε καθεστώς προσωρινού ή μη εγκλεισμού ή στέρησης της ελευθερίας, για τις οποίες υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση εντός του 2024.
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Εθνικός Μηχανισμός Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας: Ετήσια Έκθεση 2024
Η Ετήσια Έκθεση τουΣυνηγόρου του Πολίτη για το έτος 2024, στο πλαίσιο της ειδικής αρμοδιότητάς του ως Εθνικού Μηχανισμού Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ), εστιάζει σε ομάδες υποθέσεων ή και αυτοτελή περιστατικά που απασχόλησαν τη κοινή γνώμη. Ειδική αναφορά γίνεται σε υποθέσεις προσβολής της ζωής, ιδίως σε καθεστώς προσωρινού ή μη εγκλεισμού ή στέρησης της ελευθερίας, για τις οποίες υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση εντός του 2024.
Συνολικά, ο Συνήγορος του Πολίτη, δέχθηκε κατά τη διάρκεια του 2024 178 υποθέσεις αρμοδιότητας ΕΜΗΔΙΠΑ, αριθμός που παρουσιάζει μείωση κατά 5,3%, σε σύγκριση με το 2023. Λίγο περισσότερες από το 75% του συνόλου, και συγκεκριμένα 133 αναφορές, προωθήθηκαν το περασμένο έτος από την ΕΛ.ΑΣ, η οποία συνεχίζει να διαβιβάζει συστηματικά διοικητικές έρευνες στην Ανεξάρτητη Αρχή. Από την άλλη πλευρά, 5 υποθέσεις, που αντιστοιχούν στο 2,9% του συνόλου των εισερχόμενων αναφορών, διαβιβάσθηκαν στον Εθνικό Μηχανισμό από το Λιμενικό Σώμα, σημειώνοντας μείωση από πέρυσι, όταν και είχαν διαβιβασθεί 9 αναφορές που αντιστοιχούσαν στο 4,8% του συνόλου. Ως προς το ποσοστό αναφορών που υποβάλλονται από τους πολίτες, ο Συνήγορος του Πολίτη αξιολογεί θετικά το γεγονός, ότι αυτό παραμένει σταθερό, και μάλιστα με μικρή αύξηση, καταδεικνύοντας την εμπιστοσύνη των φερόμενων θυμάτων αυθαιρεσίας στην Ανεξάρτητη Αρχή. Συγκεκριμένα, εντός του 2024, το 21% του συνόλου των αναφορών, υποβλήθηκαν από πολίτες.
Σε 7 από τις 10 υποθέσεις που επεξεργάστηκε και αξιολόγησε ο ΕΜΗΔΙΠΑ, διατύπωσε επιφυλάξεις για τη πληρότητα της διενεργηθείσας έρευνας και προέβη σε συγκεκριμένες παρατηρήσεις και συστάσεις, σε 1 στις 10 ανέπεμψε το πόρισμα του εσωτερικού ελέγχου για συμπλήρωση και/ή επαναξιολόγηση αποδεικτικού υλικού, ενώ μόλις σε 1 στις 10 διαπίστωσε πληρότητα στον διενεργηθέντα έλεγχο.
Το σύνολο των υποθέσεων που ο Συνήγορος είχε αναπέμψει κατά νόμο στον αρμόδιο Υπουργό, λόγω απόκλισης του πορίσματος της εσωτερικής διοικητικής έρευνας με τις επισημάνσεις της Αρχής, αρχειοθετήθηκε, γεγονός που προκαλεί εντονότατο προβληματισμό.
Εντός του 2024 ο Συνήγορος του Πολίτη έκρινε επιβεβλημένη την διεξαγωγή μίας ίδιας έρευνας, για περιστατικό θανάτου κρατουμένου αλλοδαπού, την 21.09.2024, σε Α.Τ. της Αθήνας. Η έρευνα βρίσκεται στο στάδιο συλλογής και επεξεργασίας του αποδεικτικού υλικού.
Οι καταγγελίες για επαναπροώθηση αλλοδαπών με εμπλοκή στελεχών των σωμάτων ασφαλείας συνεχίστηκαν και κατά το 2024. Για δεύτερη κατά σειρά χρονιά, οι καταγγελίες για φερόμενες επαναπροωθήσεις στα θαλάσσια σύνορα υπερέβησαν εκείνων στα χερσαία. Το σύνολο των συστημικών προβλημάτων των διοικητικών ερευνών για επαναπροωθήσεις αναδείχθηκαν στην παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη ενώπιον του Ε.Δ.Δ.Α., κατόπιν πρόσκλησης του ίδιου του Δικαστηρίου. Η εκδοθείσα καταδικαστική απόφαση A.R.E. κατά Ελλάδας σηματοδοτεί μία νέα σελίδα για την ουσιαστική διερεύνηση των καταγγελιών επαναπροώθησης, καθώς αναγνωρίζει όχι μόνο το συστηματικό χαρακτήρα της πρακτικής επαναπροωθήσεων αλλά και τον καταλυτικό ελεγκτικό ρόλο του Συνηγόρου του Πολίτη στην ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας.
Η ολοκλήρωση της συλλογής του υλικού και της επιμέλειας της παρούσας έκθεσης συνέπεσε και με την ολοκλήρωση του πορίσματος της αυτεπάγγελτης έρευνας του Μηχανισμού για το τραγικό ναυάγιο της Πύλου. Το πόρισμα της Ανεξάρτητης Αρχής διαβιβάσθηκε την 03/02/2025 στον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής για την εκ μέρους του άσκηση πειθαρχικής δικαιοδοσίας, και παράλληλα στην αρμόδια Εισαγγελική Αρχή του Ναυτοδικείου Πειραιά, για την αξιολόγηση της αντικειμενικής και υποκειμενικής υπόστασης των σχετικών ποινικών αδικημάτων. Μάλιστα, η ανακοίνωση της ολοκλήρωσης της έρευνας προκάλεσε άμεσα, σχεδόν ακαριαία την αντίδραση του αρμόδιου Υπουργείου και της κυβέρνησης, με δημόσιες δηλώσεις και δελτία Τύπου που επιχειρούσαν να αμφισβητήσουν τη πληρότητα και εγκυρότητα του πορίσματος της Αρχής, την ίδια την αρμοδιότητα του Συνηγόρου αλλά και την νομιμοποίησή του. Και ενώ έκτοτε η ποινική δικαιοσύνη, στο πλαίσιο συμπληρωματικής προκαταρκτικής εξέτασης, διεύρυνε το αρχικό κατηγορητήριο και τον κύκλο των υπόπτων, η πολιτική ηγεσία του αρμόδιου Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής εξακολουθεί να απέχει από την άσκηση των πειθαρχικών της καθηκόντων, ακολουθώντας πρακτικές που εύλογα χαρακτηρίζονται παρελκυστικές.
Ο Συνήγορος του Πολίτη θα εξακολουθεί να υπηρετεί με θεσμική συνέπεια τη συνταγματική του αποστολή.
Ετήσια Έκθεση | ΕΜΗΔΙΠΑ 2024 Λήψη Αρχείου
