Η διαχείριση μιας κληρονομιάς συχνά συνοδεύεται από γραφειοκρατικά βάρη και απρόσμενες υποχρεώσεις. Νέα ψηφιακή υπηρεσία φιλοδοξεί να απλουστεύσει τη διαδικασία, παρέχοντας έγκαιρη και αυτοματοποιημένη ενημέρωση στους κληρονόμους για κρίσιμες φορολογικές εκκρεμότητες
Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία μια νέα ψηφιακή υπηρεσία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), η οποία θα ενημερώνει αυτόματα τους κληρονόμους για τις φορολογικές τους υποχρεώσεις σε περιπτώσεις κληρονομιάς ακινήτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων.
Η κίνηση αυτή εντάσσεται στη στρατηγική της ΑΑΔΕ για τον ψηφιακό εκσυγχρονισμό της φορολογικής διοίκησης και στοχεύει κυρίως στην πρόληψη λαθών, παραλείψεων και καθυστερήσεων που κοστίζουν σε πρόστιμα και προσαυξήσεις. Παράλληλα, έρχεται να αντιμετωπίσει ένα διαχρονικό πρόβλημα: το γεγονός ότι πολλοί κληρονόμοι πληροφορούνται με μεγάλη καθυστέρηση –και συχνά με επώδυνο τρόπο– την ύπαρξη περιουσιακών στοιχείων ή ακόμα και οφειλών που βαρύνουν τον αποβιώσαντα.
Αυτόματη διαδικασία χωρίς ΔΟΥ
Η νέα υπηρεσία ενεργοποιείται με την καταχώριση της ληξιαρχικής πράξης θανάτου, η οποία διαβιβάζεται πλέον ηλεκτρονικά στο Φορολογικό Μητρώο. Έτσι, χωρίς να απαιτείται επίσκεψη στη ΔΟΥ ή η κατάθεση δήλωσης θανάτου στο ΚΕΦΟΔΕ, ξεκινά μια αλυσίδα αυτοματοποιημένων ενεργειών:
· Η συζυγική ή συμβιωτική σχέση του αποβιώσαντος διακόπτεται και ανανεώνεται η οικογενειακή κατάσταση.
· Αποσυνδέονται οι τυχόν υφιστάμενες σχέσεις, όπως αυτή με τον φορολογικό εκπρόσωπο.
· Απενεργοποιούνται οι κωδικοί πρόσβασης στο myAADE, διασφαλίζοντας την προστασία των δεδομένων.
Αμέσως μετά, οι κληρονόμοι ειδοποιούνται ψηφιακά και λαμβάνουν σαφείς οδηγίες για τα επόμενα βήματα.
Οι υποχρεώσεις των κληρονόμων
Με βάση τη νομοθεσία, οι κληρονόμοι αναλαμβάνουν σειρά συγκεκριμένων υποχρεώσεων:
- Δήλωση μεταβολής στοιχείων (έντυπο Δ210): Οι πλησιέστεροι συγγενείς ή οι νόμιμοι κληρονόμοι υποβάλλουν τα νέα στοιχεία στο Μητρώο.
- Δήλωση διακοπής εργασιών (έντυπο Δ211): Εφόσον ο θανών διατηρούσε επιχείρηση, οι κληρονόμοι που δεν σκοπεύουν να τη συνεχίσουν οφείλουν να δηλώσουν διακοπή εντός 30 ημερών από τη λήξη της προθεσμίας αποποίησης.
- Δήλωση φορολογίας εισοδήματος: Περιλαμβάνει τα εισοδήματα του αποβιώσαντος μέχρι την ημερομηνία θανάτου.
- Δήλωση φόρου κληρονομιάς: Επιβάλλεται σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία –κινητά, ακίνητα, άυλα δικαιώματα– που περιλαμβάνονται στην κληρονομιά, εφόσον ο αποβιώσας διέμενε στην Ελλάδα.
- Υποβολή Ε9: Για κάθε ακίνητο που περιέρχεται στους κληρονόμους, απαιτείται νέα καταχώριση στο όνομά τους.
Οι κρίσιμες προθεσμίες
Το δικαίωμα αποποίησης της κληρονομιάς ασκείται εντός τεσσάρων μηνών από τον θάνατο. Για τους κατοίκους εξωτερικού, η προθεσμία επεκτείνεται στους δώδεκα μήνες. Αν παρέλθει η προθεσμία χωρίς ενέργεια, θεωρείται ότι η κληρονομιά έχει γίνει αποδεκτή σιωπηρά. Σημειώνεται ότι δεν επιτρέπεται μερική αποδοχή, ούτε αποδοχή μετέπειτα αποποίηση.
Η ημερομηνία επαγωγής της κληρονομιάς λαμβάνεται υπόψη μόνο αν αποδεικνύεται ότι ο κληρονόμος είχε λάβει γνώση για την ύπαρξή της.
Με τη νέα ψηφιακή υπηρεσία, η ΑΑΔΕ επιδιώκει να μειώσει σημαντικά την ανάγκη φυσικής παρουσίας στις ΔΟΥ και να απλοποιήσει μια διαδικασία που παραδοσιακά δημιουργούσε σύγχυση και καθυστερήσεις. Παράλληλα, εξασφαλίζεται μεγαλύτερη διαφάνεια, καθώς οι κληρονόμοι ενημερώνονται εγκαίρως και πλήρως για τα δικαιώματα αλλά και τις υποχρεώσεις τους.
Με τον τρόπο αυτό, περιορίζονται τόσο οι κίνδυνοι συσσώρευσης νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών όσο και οι νομικές εκκρεμότητες που συχνά ακολουθούν μια κληρονομιά.
