Παρότι υπάρχει από δεκαετίες θεσμικό πλαίσιο για την εγκατάσταση, τη συντήρηση και την πιστοποίηση των ανελκυστήρων, η έλλειψη κεντρικού ελέγχου δημιούργησε ένα θολό πλαίσιο. Ο Νίκος Αρβανίτης (Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός) εξηγεί τις τεχνικές λεπτομέρειες.
Η ασφαλής και νόμιμη λειτουργία των ανελκυστήρων αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα δημόσιας ασφάλειας, το οποίο για χρόνια παρέμενε χωρίς επαρκή εποπτεία. Με αφορμή την επερχόμενη ενεργοποίηση της ψηφιακής πλατφόρμας καταγραφής και πιστοποίησης των ανελκυστήρων, ο Νίκος Αρβανίτης (Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός) εξηγεί τις τεχνικές λεπτομέρειες, τις ευθύνες των εμπλεκομένων και τα κρίσιμα σημεία του νέου αυτού συστήματος.
Μέσα από μια αναλυτική συνέντευξη, καταγράφει τις προκλήσεις, τα ασαφή σημεία αλλά και τις ευκαιρίες που ανοίγονται για την ενίσχυση της ασφάλειας για όλους τους ανεκλυστήρες στη χώρα.
Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη:
1. Ποια βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά ενός ανελκυστήρα θα πρέπει να καταχωρούνται στην πλατφόρμα;
Η πλατφόρμα για τη δήλωση των ανελκυστήρων και τη δημιουργία ενιαίου μητρώου καλείται να λύσει ένα μακροχρόνιο πρόβλημα που αφορά τη νόμιμη λειτουργία των ανελκυστήρων. Ενώ νομοθετικά είχε θεσπιστεί η διαδικασία αδειδότησης της εγκατάστασης και συντήρησης ενός ανελκυστήρα από αδειοδοτημένα συνεργεία ήδη από το 1937, σταδιακά άρχισαν να παρατηρούνται φαινόμενα υποκαταγραφής των ανελκυστήρων ειδικά των νέων εγκαταστάσεων από τη στιγμή που η διαδικασία εγκατάστασης γινόταν πιο σύνθετη. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε τα τελευταία χρόνια με κύριες αιτίες την πτώση του κατασκευαστικού κλάδου, το διαμερισμό των αρμοδιοτήτων των πρώην νομαρχιών σε δήμους και περιφέρειες αλλά και την υποστελέχωση των δημόσιων υπηρεσιών.
Στην πλατφόρμα θα μπορεί να εισέρχεται με τους κωδικούς taxisnet ο ιδιοκτήτης ή ο διαχειριστής αλλά και ο υπεύθυνος συντηρητής ή ο εγκαταστάτης και να κάνει την καταγραφή των ανελκυστήρων. Ακόμη δεν είναι έτοιμη η πλατφόρμα και δεν έχουν δοθεί σαφής οδηγίες αλλά σύμφωνα με τις πρώτες ανακοινώσεις θα πρέπει να δηλωθούν για κάθε ανελκυστήρα τα εξής:
- Διεύθυνση και τοποθεσία εγκατάστασης – KAEK Ακινήτου (θα γίνεται αυτόματη συμπλήρωση των στοιχείων μέσω διαλειτουργικότητας ή χειροκίνητη εισαγωγή όπου δεν υπάρχει ΚΑΕΚ).
- Αριθμός ανελκυστήρων στην οικοδομή
- Έτος τοποθέτησης ανελκυστήρα.
- Αριθμός στάσεων ανελκυστήρα.
- Αν έχει σήμανση CE.
- Αν υπάρχει ενεργή ή παλαιότερη πιστοποίηση και η χρονική στιγμή αυτής.
- Στοιχεία Ιδιοκτήτη-Διαχειριστή/στοιχεία συντηρητή-εγκαταστάτη (τα οποία θα προκύπτουν από τη διαδικασία ταυτοποίησης).
2. Τι είδους έγγραφα ή πιστοποιητικά χρειάζεται να ανεβάζει ο υπεύθυνος συντήρησης ή ο ιδιοκτήτης;
Ακόμη δεν έχουν δοθεί σαφής οδηγίες ούτε έχει εκδοθεί κάποια επίσημη απόφαση. Θεωρώ ότι ο ιδιοκτήτης / διαχειριστής θα πρέπει να δηλώνει τη διεύθυνση του κτιρίου, τον αριθμό ανελκυστήρων, τον υπεύθυνη συντηρητή και το Φορέα Πιστοποίησης (για όσους ανελκυστήρες είναι πιστοποιημένοι) που έχει κάνει την πιστοποίηση.
Στη συνέχεια θα πρέπει με δικό τους κλειδάριθμό ο συντηρητής, ο εγκαταστάτης και ο Φορέας Πιστοποίησης να αποδέχονται τη συντήρηση, την εγκατάσταση και την πιστοποίηση αντίστοιχα , να συμπληρώνουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά π.χ. στάσεις, είδος ανελκυστήρα, ωφέλιμο φορτίο και να ανεβάζουν τη δήλωση συμμόρφωσης CE του εγκαταστάτη και το τρέχον πιστοποιητικό (όπου υπάρχουν) αντίστοιχα.
3. Ποια είναι τα κρίσιμα σημεία ελέγχου κατά την επιθεώρηση ενός ανελκυστήρα για πιστοποίηση;
Η πιστοποίηση ενός ανελκυστήρα είναι μια διαδικασία που μοιάζει με τον έλεγχο ΚΤΕΟ ενός οχήματος. Ένας Φορέας Πιστοποίησης ελέγχει τεχνικά τον ανελκυστήρα σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ίσχυαν κατά την εποχή της εγκατάστασης του συν τις όποιες διατάξεις εκσυγχρονισμού σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 81.80. Παράλληλα ο Φορέας Πιστοποίησης ελέγχει και τον τεχνικό φάκελο (μελέτη, σχέδια κλπ) μιας νέας εγκατάστασης ή το προηγούμενο πιστοποιητικό ή την άδεια λειτουργείας και αν δεν υπάρχουν αποκλίσεις εκδίδει πιστοποιητικό.
4. Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες απόρριψης ενός ανελκυστήρα κατά τη διαδικασία πιστοποίησης;
Σε ανελκυστήρες που έχουν πιστοποιηθεί έστω και μια φορά στο παρελθόν τα πράγματα είναι σχετικά εύκολα. Αν όλα τα συστήματα ασφαλείας παραμένουν λειτουργικά θα εκδοθεί νέο πιστοποιητικό κατόπιν ελέγχου. Σε διαφορετική περίπτωση θα δοθεί έκθεση με εκκρεμότητες που πρέπει να αποκατασταθούν.
Σε ανελκυστήρες που εγκαταστάθηκαν πριν την 01/07/1999 δεν υπήρχε η διαδικασία ελέγχου και πιστοποίησης οπότε είναι λογικό να μην πληρούν τις προδιαγραφές που ίσχυαν κατά την εποχή της εγκατάστασης τους π.χ. δεν έχουν θύρα στο θάλαμο. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται και η τήρηση κάποιων οδηγιών εκσυγχρονισμού σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 81.80 που ενσωματώνονται σε αντίστοιχα ΦΕΚ π.χ. φωτισμός ασφαλείας στο θάλαμο, κλειδαριές θυρών ορόφου με προμανδάλωση (διπλή ασφάλεια) κ.α. Μην ξεχνάμε επίσης ότι σε αυτούς τους ανελκυστήρες έχουν προκύψει και φθορές από τη χρήση π.χ. στις τροχαλίες, στους κινητήρες, τα συρματόσχοινα κλπ.
5. Ποια είναι η ελάχιστη περιοδικότητα των ελέγχων βάσει κανονισμών;
Η περιοδικότητα των ελέγχων πιστοποίησης είχε καθοριστεί και στο ΦΕΚ 2604/Β/2008 που ήταν έξι χρόνια για ανελκυστήρες σε κτίρια κατοικιών για ανελκυστήρες έως έξι στάσεων και πέντε χρόνια για ανελκυστήρες πάνω από έξι στάσεις. Στα επαγγελματικά κτίρια η αντίστοιχη περιοδικότητα ήταν τέσσερα και τρία χρόνια ενώ στα δημόσια κτίρια και στα κτίρια που είχε πρόσβαση το ευρύ κοινό η περιοδικότητα ήταν ένα έτος.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί η αναντιστοιχία στις χρήσεις που κτιρίου όπως τις περιέγραφε το ΦΕΚ με την περιγραφή των οικοδομικών αδειών και του οικοδομικού κανονισμού με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλές παρερμηνείες π.χ. αν μια δημόσια υπηρεσία στεγάζεται σε ιδιωτικό κτίριο ή αν μια δημόσια εταιρεία αύριο ιδιωτικοποιηθεί ποια θα είναι η διάρκεια ισχύος ενός πιστοποιητικού;
6. Υπάρχουν διαφορετικές απαιτήσεις ανάλογα με την ηλικία ή τον τύπο του ανελκυστήρα (υδραυλικός, ηλεκτρομηχανικός κ.λπ);
Όπως προανέφερα οι προδιαγραφές ελέγχου καθορίζονται από την αντίστοιχη νομοθεσία που ίσχυε κατά την εποχή εγκατάστασης ενός ανελκυστήρα αλλά σαφώς και από το είδος του ανελκυστήρα π.χ. υδραυλικός ή ηλεκτρομηχανικός
7. Ποιος φέρει την ευθύνη για τη δήλωση – ο ιδιοκτήτης, η διαχείριση, ο συντηρητής ή όλοι;
Οι ευθύνες κάθε πλευράς ορίζονται στο ΦΕΚ 2604/Β/2008. Ο ιδιοκτήτης / διαχειριστής είναι υπεύθυνος να αναθέτει τη συντήρηση του ανελκυστήρα σε αδειοδοτημένο συνεργείο, να κάνει τη δήλωση στην αρμόδια δημόσια υπηρεσία και να διατηρεί το πιστοποιητικό σε ισχύ. Ο ιδιοκτήτης / διαχειριστής είναι υπόλογος στο δήμο όπου υπάρχει το κτίριο που είναι εγκατεστημένος ο ανελκυστήρας.
Ο υπεύθυνος συντηρητής οφείλει να συγκροτήσει συνεργεία συντήρησης και να λάβει την αντίστοιχη άδεια από τη διεύθυνση ανάπτυξης της αντίστοιχης περιφέρειας που έχει την έδρα του. Οφείλει να συντηρεί τον ανελκυστήρα σύμφωνα με τις διατάξεις της νομοθεσίας, να ενημερώνει για τυχόν δυσλειτουργίες τον ιδιοκτήτη / διαχειριστή και να προβαίνει σε αποκατάσταση βλαβών και επισκευών κατόπιν εντολής του ιδιοκτήτη / διαχειριστή. Ο υπεύθυνος συντηρητής είναι υπόλογος στη διεύθυνση ανάπτυξης της αντίστοιχης περιφέρειας που έχει την έδρα του.
8. Ποιοι πρέπει να έχουν πρόσβαση στην πλατφόρμα και με τι δικαιώματα; (ιδιοκτήτες, συντηρητές, επιθεωρητές, δημόσιες αρχές)
Αυτό ακόμη δεν έχει καθοριστεί
9. Θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει ιστορικό επεμβάσεων/βλαβών για κάθε ανελκυστήρα;
Το θεωρώ χρήσιμο για να δημιουργηθεί ένα ιστορικό που θα είναι εμφανές σε όλους π.χ. Φορείς Πιστοποίησης, εν δυνάμει συντηρητές, νέους ιδιοκτήτες κλπ. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν βιβλιάρια συντήρησης στα μηχανοστάσια αλλά επειδή κάθε φορά που γίνεται πιστοποίηση παραδίδονται προς θεώρηση στην αντίστοιχη δημόσια υπηρεσία υπάρχει καθυστέρηση στη συμπλήρωση του. Επίσης τα βιβλιάρια που έχουν ολοκληρωθεί μπορεί να μη φροντίσει κανείς για τη διατήρηση τους στο μηχανοστάσιο, μπορεί να φθαρούν από καιρικές συνθήκες κλπ,
10. Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η εγκυρότητα των στοιχείων που καταχωρούνται (π.χ. υπογραφές, ψηφιακή ταυτοποίηση);
Και σε αυτό το σημείο θα δοθούν οδηγίες. Στους ανελκυστήρες που έχουν πιστοποιηθεί, ο εγκαταστάτης που έχει υπογράψει τη δήλωση συμμόρφωσης CE και ο Φορέας Πιστοποίησης που έχει εκδώσει το πιστοποιητικό θεωρώ ότι θα είναι υπεύθυνοι να συμπληρώσουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά . Το πρόβλημα είναι εμ τους ανελκυστήρες που δεν έχουν πιστοποιηθεί και κυρίως σε αυτούς που δε θα υπάρχει διαθέσιμη η άδεια λειτουργίας
11. Πώς υπάρχει σιγουριά ότι η διαδικασία θα προχωρήσει γρήγορα δεδομένου ότι υπάρχουν μόνο 17 φορείς πιστοποίησης ενώ οι ανελκυστήρες είναι εκατοντάδες χιλιάδες;
Δεν υπάρχει έλλειψη μόνο σε Φορείς Πιστοποίησης. Το μεγαλύτερο πρόβλημα θεωρώ ότι είναι ή έλλειψη τεχνικού προσωπικού για να επισκευαστούν οι ανελκυστήρες που είναι εγκατεστημένοι πριν την 01/07/1999. Αυτοί οι ανελκυστήρες θα χρειαστούν μεγάλες παρεμβάσεις για καλύψουν τις προδιαγραφές πιστοποίησης. Λαμβάνοντας υπόψη την υπογεννητικότητα, την πτώση του κατασκευαστικού κλάδου για μια δεκαετία, την απροθυμία των νέων να ακολουθήσουν τεχνικά επαγγέλματα θεωρώ ότι δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό όχι μόνο για την επισκευή αλλά και για την κατασκευή και εμπορία εξαρτημάτων τα περισσότερα από τα οποία είναι ελληνικής κατασκευής.
12. Ποιο είναι το κόστος που μπορεί να απαιτηθεί για την αναβάθμιση ανελκυστήρων;
Το κόστος ποικίλει ανάλογα με το έτος εγκατάστασης, το είδος ανελκυστήρα αλλά και το είδος κτιρίου, π.χ. σε ένα ανελκυστήρα που είναι εγκατεστημένος σε κτίριο που έχει πρόσβαση το ευρύ κοινό υπάρχουν περισσότερες υποχρεωτικές παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 81.80 όπως η προστασία από υπερτάχυνση στην άνοδο για ηλεκτρομηχανικούς ανελκυστήρες και θύρα θαλάμου ανεξαρτήτου ταχύτητας και έτους εγκατάστασης.
Σε ανελκυστήρες που έχουν πιστοποιηθεί έστω και μια φορά το όποιο κόστος έχει να κάνει κυρίως με φορές εξαρτημάτων. Σε γενικές γραμμές ένας ανελκυστήρας που έχει εγκατασταθεί τη δεκαετία του 1970 και στον οποίο δεν έχουν γίνει ποτέ επεμβάσεις εκσυγχρονισμού θεωρώ ότι το ποσό που θα απαιτηθεί για έλεγχο, επανέλεγχο, σύνταξη τεχνικού φακέλου, επισκευές θα ξεπεράσει τα 5.000 ευρώ.
