Αριστείδης Οντούλης
Λογιστής Ά τάξης, Founder της εταιρείας Ισολογισμός
Και ενώ πολλοί τρέξανε να υποβάλλουν τις φορολογικές τους δηλώσεις νωρίς, για την είσπραξη της έκπτωσης 4% ή 3%, υπάρχουν πολλοί που έχουν οφειλές προς το Δημόσιο και για αυτές τις οφειλές συχνά κανείς μπλέκει στα γρανάζια της φορολογικής ενημερότητας.
Όμως, πότε ζητείται ενημερότητα; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις έκδοσης της; Πόσο κρατεί μια ενημερότητα και τί συμβαίνει όταν δεν μπορεί να εκδοθεί φορολογική ενημερότητα;
Ας δούμε, λοιπόν, τα περί φορολογικής ενημερότητας.
Η φορολογική ενημερότητα είναι η βεβαίωση πως κάποιος δεν οφείλει και έχει υποβάλει κάθε υποχρεωτική δήλωση, προκειμένου να μην προκύπτει οφειλή. Ο λόγος έκδοσης ενημερότητας μπορεί να είναι η είσπραξη χρημάτων από το Δημόσιο, ή η αγοροπωλησία ακινήτου.
Ο βασικός νόμος για την έκδοση φορολογικής ενημερότητας είναι ο Ν. 5104/2024, γνωστός ως Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ.). Στο νόμο ορίζεται πως ο φορολογούμενος δύναται να ζητήσει αποδεικτικό ενημερότητας, με τη διάρκεια ισχύος της βεβαίωσης να είναι δίμηνη από την έκδοση της.
Νωρίτερα τονίστηκε ότι η ενημερότητα εκδίδεται με δυο κριτήρια, θα πρέπει να ικανοποιηθούν αθροιστικά:
1. Η υποβολή κάθε υποχρεωτικής δήλωσης τα τελευταία πέντε χρόνια. Αν κάποια υποβολή δεν έχει γίνει, πρέπει άμεσα να υποβληθεί εκπρόθεσμα, ώστε να τηρείται το κριτήριο, ενώ αναμένονται φυσικά νέες οφειλές και πιθανώς πρόστιμα λόγω εκπρόθεσμης υποβολής.
2. Να μην υπάρχει οφειλή. Είναι ο βασικός στόχος που έρχεται να πετύχει η ενημερότητα. Είναι αδιανόητο να πληρώνει το Δημόσιο κάποιον ιδιώτη, που παράλληλα ο ιδιώτης του χρωστάει επίσης. Αν δεν συμψηφιστούν τα ποσά, δε θα καταφέρει ποτέ το Δημόσιο να εισπράξει. Και μια που το Δημόσιο έχει πολλούς οργανισμούς και υπηρεσίες, η μία με την άλλη πιστοποιούν ότι δεν υπάρχει οφειλή με την προσκόμιση ενημερότητας.
Όμως, τί γίνεται αν ο φορολογούμενος έχει οφειλή; Αν ίσως υπάρχει ρυθμισμένη οφειλή και δεν είναι δυνατή έκδοση καθαρής φορολογικής ενημερότητας;
Οφειλές ως 30,00€ δεν βεβαιώνονται, άρα δεν λογίζονται και ως κώλυμα για την έκδοση ενημερότητας.
Αν υπάρχει οφειλή και ο φορολογούμενος έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα ρύθμισης οφειλών ή έχει οφειλές μη ληξιπρόθεσμες ή σε αναστολή, τότε εκδίδεται ενημερότητα ισχύος μήνα.
Ειδικότερα, αν υπάρχουν ρυθμισμένες οφειλές, τότε τίθεται θέμα παρακράτησης. Αυτό ισχύει στις περιπτώσεις είσπραξης από το Δημόσιο, ή σε αγοροπωλησία ακινήτου και βάση της τηρούμενης ρύθμισης μπορεί να γίνει παρακράτηση από 10% έως 70% του ποσού, ανάλογα με το ποσοστό της οφειλής που έχει εξοφληθεί.
Υπάρχει, όμως, και το σενάριο που δεν υφίσταται ρύθμιση, ούτε η προτεινόμενη ρύθμιση είναι εφικτή, τότε και εφόσον η ενημερότητα εκδίδεται για είσπραξη από το Δημόσιο, ή για αγοροπωλησία ακινήτου, εκδίδεται βεβαίωση οφειλής, πρακτικά η βεβαίωση είναι εντολή να πάνε τα ποσά αντί είσπραξης από τον φορολογούμενο κατευθείαν για απόσβεση οφειλών, οπότε και αν μετά τον συμψηφισμό των οφειλών υπάρχει υπόλοιπο προς είσπραξη, να εισπραχθεί το υπόλοιπο μετά τον συμψηφισμό.
Επιπρόσθετα, από τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (Κ.Ε.Δ.Ε.), προκύπτει πως δεν ζητείται ενημερότητα για εντάλματα πληρωμής μέχρι του ύψους των 1.500,00€.
Ενημερότητα προβλέπεται να ζητείται και σε άλλες περιπτώσεις, τις οποίες και παραθέτουμε:
- για προσκόμιση σε τράπεζες για τη σύναψη και ανανέωση συμβάσεων δανείων,
- για τη μεταβίβαση ακινήτου εξ’ επαχθούς αιτίας γονικής παροχής και άλλων μεταβιβάσεων ακινήτων και
- για τη συμμετοχή σε διαγωνισμούς του Ν. 4412/2016.
Απώτερος πάντα σκοπός σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να μην υπάρχουν οφειλές και έτσι η οικονομία θεωρητικά να προστατευτεί από περαιτέρω οφειλές (πχ. για συμμετοχή σε διαγωνισμούς, ένας αφερέγγυος μειοδότης, δεν είναι εφικτό να πάρει την σύμβαση).
Το παρόν άρθρο δεν θα ήταν πλήρες, όμως, αν έκλεινε εδώ, και τούτο για να είναι πρακτικό βοήθημα και όχι μόνο αποδελτίωση της απόφασης A.1162/2023.
Οπότε, εμβαθύνοντας στην έκδοση ενημερότητας για συμμετοχή σε διαγωνισμό προμήθειας, έχουμε μία ιδιαιτερότητα ως προς την χρονική αναδρομή της βεβαίωσης. Συχνά οι διακηρύξεις έχουν μεγάλο χρόνο ως την υπογραφή σύμβασης και ανάδειξη ανάδοχου, οπότε και για τον σκοπό αυτό δύναται η ενημερότητα να αφορά και το χρονικό διάστημα των τριών προγενέστερων μηνών από την ημερομηνία έκδοσης, καθώς τούτο συχνά ζητείται από τις οικονομικές αρχές (πρακτικά το Δημόσιο) και ζητείται να καλύπτει από την ημερομηνία υποβολής προσφορά μέσω του Ε.Σ.Η.Δ.Η.Σ., μέχρι την αποστολή της ενημερότητας από τον προσωρινό ανάδοχο. Μπορεί να ζητηθεί ενημερότητα από την ημερομηνία υποβολής προσφοράς και αν είναι μετά από την διάρκεια ισχύος αυτής να ζητηθεί και άλλη, σε συνέχεια της πρώτης. Αν, όμως, αυτό αμεληθεί, μπορεί να ζητηθεί για το σκοπό αυτό βεβαίωση που να αναφέρει και αναδρομικά πως κάποιος ήταν ενήμερος.
Και φυσικά μεγάλο κομμάτι του επιχειρηματικού κόσμου χρειάζεται ενημερότητα για την εκταμίευση χρηματοδότησης από κάποια δράση του Ε.Σ.Π.Α., της Δ.ΥΠ.Α. ή άλλου φορέα ενίσχυσης.
Και εδώ έρχεται ο Ν. 4914/2022, βάσει του οποίου:
δεν γίνονται αποδεκτές οι βεβαιώσεις οφειλής, ενώ ειδικότερα στο άρθρο 61 του ίδιου νόμου:
1. για την πληρωμή πράξεων με συνολική Δ.Δ. έως 10.000 € (είτε κατά την ένταξη, είτε κατόπιν τροποποίησης) δεν απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας και
2. για την πληρωμή πράξεων με συνολική Δ.Δ. > 10.000 € απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικών φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, χωρίς τον όρο της παρακράτησης.
Πολλές φορές και συχνά αυτό αφορά κάποιες δράσεις ανάλογα τα οριζόμενα στον εκάστοτε οδηγό της ενημερότητα μπορεί να ζητηθεί κατά την τελική μόνο αποπληρωμή μιας ενίσχυσης. Αυτό είναι σημαντικό για τις επιχειρήσεις, αφού με τις ενδιάμεσες πληρωμές να είναι ελεύθερες παρακράτησης, μπορεί να βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση της επιχείρησης με τις ενδιάμεσες πληρωμές όπως αυτές εισπράττονται να έρχονται ως κονδύλιο της επιχείρησης για τακτοποίηση οφειλών πριν την τελική εκταμίευση.
Οι οφειλές και κατ’ επέκταση οι ενημερότητες (ή η μη ύπαρξη τους) είναι αγκάθι εδώ και πολλά χρόνια και με τον παρόν οδηγό ευελπιστούμε να δόθηκε μια συγκεντρωμένη εικόνα και να είναι πιο ξεκάθαρο πότε κάποιος μπορεί να εισπράξει από το Δημόσιο, να συμμετάσχει σε διαγωνισμό ή να μπει σε μία αγοροπωλησία ακινήτου.
Πηγές:
Ν. 5104/2024, A.1162/19/10/2023, Ν.4978/2022, Ν. 4914/2022
