Τη διαδικασία κλιμάκωσης των αναγκαστικών μέτρων είσπραξης από την Εφορία σε βάρος των οφειλετών που έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη προς το δημόσιο καταγράφει νέος οδηγός της ΑΑΔΕ.
Τα μέτρα ξεκινούν από τις κατασχέσεις ποσών εις χείρας τρίτων και κλιμακώνονται μέχρι τις δεσμεύσεις και τους πλειστηριασμούς ακινήτων. Πάντως, ισχύει ένα πλέγμα προστασίας για την πρώτη κατοικία του οφειλέτη.
Το σύνολο των ληξιπρόθεσμων χρεών προς την εφορία ανέρχεται σε 110,6 δισ. ευρώ, με βάση τα στοιχεία του Ιανουαρίου 2025, και το σύνολο των οφειλετών, φυσικών και νομικών προσώπων, είναι 3.841.369 ΑΦΜ.
Στο επίκεντρο των αναγκαστικών μέτρων είσπραξης, με βάση τα στοιχεία του Ιανουαρίου, βρίσκονται τουλάχιστον 1.865.365 φορολογούμενοι οι οποίοι έχουν οφειλές άνω των 500 ευρώ, που είναι ένα από τα «κατώφλια» των κατασχέσεων.
Όμως, από τον Οδηγό της ΑΑΔΕ προκύπτει ότι εκείνοι που πρέπει να ανησυχούν είναι περισσότεροι, καθώς μπορεί να γίνονται κατασχέσεις και σε οφειλέτες μικρότερων ποσών, εάν εισπράττουν χρήματα από τρίτους.
Πότε ενεργοποιούνται τα αναγκαστικά μέτρα
Σύμφωνα με το Εγχειρίδιο της ΑΑΔΕ, για την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων χρεών προς το Δημόσιο που δεν έχουν υπαχθεί σε νομοθετική ρύθμιση μπορεί να ληφθούν κατά την κρίση του προϊσταμένου της αρμόδιας υπηρεσίας για την επιδίωξη της οφειλής μέτρα όπως:
- Κατάσχεση κινητών, είτε στα χέρια του οφειλέτη, είτε κινητών και απαιτήσεων, γενικώς, του οφειλέτη που βρίσκονται στα χέρια τρίτου,
- Κατάσχεση ακινήτων.
- Η ποινική δίωξη και η λήψη σε βάρος του οφειλέτη του Δημοσίου, διοικητικών, ασφαλιστικών και δικαστικών μέτρων, όταν το ποσό της οφειλής υπερβαίνει το ποσό των 100.000 ευρώ και δεν τακτοποιούνται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων (4) μηνών
Ωστόσο στο Εγχειρίδιο διευκρινίζονται τα ακόλουθα:
- Δεν επιβάλλεται κατάσχεση ακινήτων, καθώς και κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη, κατά των οφειλετών που έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές από κάθε αιτία (για την καταβολή των οποίων ευθύνεται ως πρωτοφειλέτης, συνυπόχρεος, εγγυητής, κ.λπ.) συνολικού ποσού 500 ευρώ, πλην του μέτρου της κατάσχεσης στα χέρια τρίτων.
Στο ανωτέρω ποσό δεν περιλαμβάνονται οι προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, οι τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής ή και πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής
- Δεν χωρεί κατάσχεση μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων που καταβάλλονται περιοδικά, εφόσον το συνολικό ποσό αυτών μηνιαίως, αφαιρουμένων των υποχρεωτικών εισφορών είναι μικρότερο των 1.000 ευρώ.
Στις περιπτώσεις που υπερβαίνει το ποσό αυτό επιτρέπεται η κατάσχεση για τα χρέη προς το Δημόσιο επί του 50% του υπερβάλλοντος ποσού των 1.000 ευρώ και μέχρι του ποσού των 1.500 ευρώ, καθώς και επί του συνόλου του υπερβάλλοντος ποσού των 1.500 ευρώ.
- Οι καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα σε ένα και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό είναι ακατάσχετες μέχρι του ποσού των 1.250 ευρώ, μηνιαίως, για κάθε φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα.
Για την εφαρμογή της διάταξης αυτής απαιτείται η υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα της Φορολογικής Διοίκησης, με την οποία γνωστοποιείται από το φυσικό πρόσωπο ένας μοναδικός λογαριασμός.
Στην περίπτωση που υπάρχει λογαριασμός περιοδικής πίστωσης μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων γνωστοποιείται αποκλειστικά και μόνο ο λογαριασμός αυτός.
Τι συμβαίνει με τους πλειστηριασμούς ακινήτων
Για οφειλές άνω των 500 ευρώ, η εφορία μπορεί να φτάσει μέχρι και τη δέσμευση, κατάσχεση και πλειστηριασμό ακινήτου, αλλά τα συγκεκριμένα μέτρα στην πράξη λαμβάνονται για οφειλές μεγάλων ποσών.
Πριν από τον πλειστηριασμό του ακινήτου γίνεται η κατάσχεση, αλλά πριν από τη διενέργεια οποιασδήποτε πράξης εκτέλεσης, καθίσταται υποχρεωτική η κοινοποίηση από τη φορολογική διοίκηση ατομικής ειδοποίησης καταβολής οφειλής/υπερημερίας. Αντίθετα, δεν απαιτείται ειδοποίηση για τις κατασχέσεις χρηματικών ποσών.
Όμως, σε εξαιρετικές περιπτώσεις που τίθεται σε κίνδυνο η είσπραξη της οφειλής, η Φορολογική Διοίκηση δύναται να παρακάμψει την τήρηση της ανωτέρω προδικασίας και να δεσμεύσει τα ακίνητα πριν ειδοποιήσει τον οφειλέτη.
Από την ημέρα επίδοσης στον οφειλέτη αντιγράφου της έκθεσης κατάσχεσης, αυτός στερείται του δικαιώματος ελεύθερης διάθεσης του ακινήτου και των συστατικών στοιχείων του ακινήτου ακόμη και εάν αυτά δεν περιγράφονται στην έκθεση κατάσχεσης ή αν ήταν παρών ο οφειλέτης κατά την κατάσχεση.
Η έκθεση κατάσχεσης δεν σημαίνει και πλειστηριασμό, ο οποίος όμως έρχεται σε επόμενο στάδιο. Συγκεκριμένα εφόσον, ο οφειλέτης δεν εντάξει τις οφειλές του σε πρόγραμμα ρύθμισης, ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Υπηρεσίας, υποχρεούται, μετά την παρέλευση σαράντα (40) ημερών και το αργότερο σε τέσσερις (4) μήνες από την κατάσχεση, να ορίσει ημερομηνία πλειστηριασμού το αργότερο σε πέντε (5) μήνες από την ημερομηνία έκδοσης του προγράμματος.
Εάν δεν διενεργηθεί ο πλειστηριασμός την ορισθείσα με το πρόγραμμα ημέρα, εκδίδει νέο πρόγραμμα, το αργότερο εντός έτους από την ημέρα που ο πλειστηριασμός δεν διενεργήθηκε ή ανεστάλη και ορίζει νέα ημερομηνία κατά τα ανωτέρω. Οι ανωτέρω προθεσμίες δεν τηρούνται εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος που αναφέρεται σε αιτιολογημένη έκθεση του Προϊσταμένου.
Στην περίπτωση που τηρηθούν οι συγκεκριμένες προθεσμίες, δεν ακυρώνεται ο πλειστηριασμός. Η κυριότητα πλειστηριασθέντος ακινήτου μεταβιβάζεται στον υπερθεματιστή, μετά την μεταγραφή της περίληψης κατακυρωτικής έκθεσης στο οικείο Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο. Μέχρι τότε η κυριότητα παραμένει στον κύριο του ακινήτου.
Ο πλειστηριασμός αναστέλλεται με την ένταξη του οφειλέτη σε πρόγραμμα ρύθμισης των οφειλών του, ή με την έκδοση δικαστικής απόφασης περί αναστολής του.
Επίσης, η άρση κατάσχεσης και η εξάλειψη υποθήκης επί ακινήτου για χρέη προς το Δημόσιο είναι δυνατή, μετά την εξόφληση ή τη διαγραφή του χρέους για το οποίο επιβλήθηκε το μέτρο ή μετά την έκδοση απόφασης από το αρμόδιο όργανο με συγκεκριμένους, κατά περίπτωση, όρους αποδέσμευσης.
Η εξαίρεση της α΄ κατοικίας
Από τις κατασχέσεις και πλειστηριασμούς ακινήτων του οφειλέτη, εξαιρείται, υπό προϋποθέσεις, μόνο η α΄ κατοικία, υπό την προϋπόθεση ότι η αντικειμενική της αξία είναι κοντά στα όρια της απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Όπως σημειώνεται στον Οδηγό» της ΑΑΔΕ, η διαδικασία και οι προθεσμίες εκπλειστηριασμού δεν τηρούνται, «εφόσον υφίσταται σπουδαίος λόγος (π.χ. όταν πρόκειται για ακίνητο που αποτελεί την κύρια και μοναδική κατοικία του οφειλέτη, η οποία καλύπτει τις στοιχειώδεις ανάγκες στέγασης, η αξία της οποίας δεν απέχει σημαντικά από τα όρια που τίθενται κατά τις κείμενες διατάξεις για την απαλλαγή του Φόρου Μεταβίβασης Ακινήτων – Φ.Μ.Α., ως πρώτης κατοικίας), ο οποίος θα πρέπει να μνημονεύεται σε σχετική έκθεση του επισπεύδοντος τον πλειστηριασμό Προϊσταμένου».
Τα όρια για την απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης της απόκτησης ακινήτου (και το μπλοκάρισμα του πλειστηριασμού) είναι η αντικειμενική αξία να είναι μέχρι 200.000 ευρώ για τον άγαμο, 250.000 για το ζευγάρι και 275.000 για τον έγγαμο ΑμΕΑ. Τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται κατά 25.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 30.000 ευρώ για καθένα από τα επόμενα παιδιά.
