Βασίλειος Παπαβασιλείου
Οικονομολόγος, Μ.Β.Α.
Εισαγωγικά στοιχεία
Τα ζητήματα της εβδομαδιαίας ανάπαυσης των μισθωτών και η εργασία κατά τις Κυριακές και λοιπές ημέρες αργίας ρυθμίζονται από το Β.Δ. 748/1966, όπως αυτό ισχύει σήμερα, με τις συμπληρώσεις και τροποποιήσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια, με τελευταίες τροποποιήσεις αυτές του άρθρου 60 του Ν. 4808/2021 και του άρθρου 27 του Ν. 5053/2023 . Με τις παραπάνω διατάξεις ορίζεται ότι, κατά τις Κυριακές και τις οριζόμενες αργίες απαγορεύεται κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική, εμπορική εργασία και κάθε επαγγελματική γενικά δραστηριότητα, πλην των εξαιρέσεων που αναφέρονται ρητώς στο άρθρο 7 του Β.Δ. 748/1966, καθώς και στην παρ. 1 του άρθρου 200 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (π.χ. επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, επισιτιστικά καταστήματα, κ.λπ.). Εξασφαλίζεται έτσι στους εργαζόμενους σε κάθε εργοδότη 24ωρη εβδομαδιαία ανάπαυση για περίοδο επτά (7) ημερών, που είναι συνεχής ελεύθερος χρόνος.
Ειδικότερα, με το άρθρο 60 του Ν.4808/2021 καθορίζονται οι ημέρες υποχρεωτικής αργίας για όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες γενικά. Περαιτέρω, με την ίδια διάταξη, προβλέπεται η δυνατότητα με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας, που εκδίδονται μετά από γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας (Α.Σ.Ε.) και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, να ορίζονται και άλλες εορτές, μέχρι πέντε (5) κατ΄ έτος, ως ημέρες υποχρεωτικής ή προαιρετικής αργίας για το σύνολο της χώρας. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα στους Περιφερειάρχες με αποφάσεις τους (χωρίς γνωμοδότηση του Α.Σ.Ε.) να καθορίζουν και άλλες ημέρες ως τοπικές αργίες. Με την ίδια διαδικασία δύνανται να καταργούνται ή να αλλάζουν οι προβλεπόμενες αργίες σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο (εγκύκλιος 64597 /03-09-2021). Τέλος, η διαφορά υποχρεωτικής και προαιρετικής αργίας βρίσκεται στο ότι κατά την ημέρα της υποχρεωτικής αργίας απαγορεύεται η απασχόληση των εργαζόμενων, ενώ κατά την ημέρα της προαιρετικής αργίας η απασχόληση αυτών επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του εργοδότη.
Η αργία της Κυριακής
Ως Κυριακή θεωρείται το χρονικό διάστημα που αρχίζει από τις 24:00 του Σαββάτου και λήγει στις 24:00 της Κυριακής (εβδομαδιαία ανάπαυση). Η Κυριακή είναι ημέρα υποχρεωτικής αργίας και επομένως η απασχόληση του εργαζόμενου κατά την ημέρα αυτή απαγορεύεται. Η απασχόληση των εργαζομένων, που πραγματοποιείται βάσει των διατάξεων του Β.Δ. 748/1966, είναι νόμιμη και αμείβεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές (Κ.Υ.Α. 8900/1946 και Κ.Υ.Α. 25825/1951, άρθρο. 2 του Ν.Δ. 3755/1957 και άρθρο 2 του Ν. 435/1976 , σχετικά με την προσαύξηση που δικαιούνται οι εργαζόμενοι επί του νόμιμου ωρομισθίου τους).
Επίσης, στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή, σύμφωνα με το άρθρο 16 και το άρθρο 15Α του Ν. 4177/2014 , όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 18 του Ν. 5019/2023 , χορηγείται επιπλέον υποχρεωτικά μια (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας.
Ειδικότερα, για τον υπολογισμό της αμοιβής που δικαιούται ο εργαζόμενος σε περίπτωση εργασίας του κατά την Κυριακή θα πρέπει να διακρίνουμε εάν η εν λόγω εργασία επιτρέπεται ή όχι από το νόμο.
- Για επιχειρήσεις που απαγορεύεται η λειτουργία τους κατά τις Κυριακές:
Το προσωπικό που θα απασχοληθεί σε ημέρα Κυριακή δικαιούται να λάβει το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο ή το 1/25 του μισθού, προσαυξημένου κατά 75% επί του νομίμου ημερομισθίου. Σημειώνεται ότι, ενώ ο οφειλόμενος μισθός υπολογίζεται με βάση τις καταβαλλόμενες αποδοχές, η προσαύξηση του 75% υπολογίζεται επί του εκάστοτε καθοριζομένου νομίμου ημερομισθίου ή ωρομισθίου. Επίσης, σε περίπτωση που το προσωπικό απασχοληθεί κατά την Κυριακή για περισσότερες από 5 ώρες, τότε δικαιούται αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση σε άλλη ημέρα της επόμενης εβδομάδας.
- Για επιχειρήσεις που επιτρέπεται να λειτουργούν τις Κυριακές:
Το προσωπικό που θα απασχοληθεί σε ημέρα Κυριακή δικαιούται να λάβει την προσαύξηση 75% επί του νομίμου ημερομισθίου, καθώς και αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση σε άλλη ημέρα της εβδομάδας.
Αναπληρωματική εβδομαδιαία ανάπαυση σε περίπτωση μερικής απασχόλησης:
Σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων, η έννοια της εβδομαδιαίας ανάπαυσης υφίσταται μόνο κατά την περίπτωση σύμβασης εργασίας πλήρους απασχόλησης.
Επομένως, η χορήγηση ημέρας αναπληρωματικής ανάπαυσης προϋποθέτει τη συνεχή απασχόληση του εργαζόμενου όλη την εβδομάδα. Σε περίπτωση σύμβασης μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασίας, είναι δυνατόν να περιλαμβάνεται η ημέρα της Κυριακής με σταθερό τρόπο, χωρίς να απαιτείται η χορήγηση αναπληρωματικής ανάπαυσης για την παρεχόμενη εργασία της συγκεκριμένης ημέρας. Σε κάθε περίπτωση, οι μερικώς απασχολούμενοι νομίμως κατά την Κυριακή εξακολουθούν να δικαιούνται την προβλεπόμενη πρόσθετη αμοιβή, η οποία ανέρχεται στο 75% των νομίμων ωρομισθίων που πραγματοποιήθηκαν.
Όταν η υποχρεωτική αργία συμπίπτει με ημέρα Κυριακή ισχύουν τα εξής:
α) Δεν γεννάται θέμα μεταθέσεώς της σε άλλη εργάσιμη μέρα, διότι όπως είναι γνωστό τόσο για τον ιδιωτικό, όσο και το Δημόσιο τομέα καταργήθηκαν οι διατάξεις περί μεταθέσεως των αργιών, όταν συμπίπτουν με ημέρα Κυριακή ( άρθρο 7 του Ν.1400/1983 ).
β) Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν την Κυριακή που συμπίπτει με την υποχρεωτική αργία οφείλουν:
i) Σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο και προσαύξηση 75%, που θα υπολογισθεί επί του νομίμου ημερομισθίου τους. Επίσης, οφείλουν να χορηγήσουν αναπληρωματική ανάπαυση (ρεπό) σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας.
ii) Σε όσους αμείβονται με μηνιαίο μισθό προσαύξηση 75% του νομίμου μισθού τους και αναπληρωματική ανάπαυση είτε πρόκειται για επιχειρήσεις που υπάγονται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής ανάπαυσης την Κυριακή και τις ημέρες αργίας, είτε για επιχειρήσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις αυτές.
Ζήτημα καταβολής και του 1/25 του μηνιαίου μισθού γεννάται μόνο αν δεν χορηγηθεί αναπληρωματική μέρα ανάπαυσης.
Προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων και καταστημάτων παροχής υπηρεσιών τις Κυριακές
Σύμφωνα με τον Ν. 4177/2013, στο άρθρο 16 «Προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων και καταστημάτων παροχής υπηρεσιών στον καταναλωτή τις Κυριακές», αναφέρονται τα ακόλουθα:
1. Επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις εξής Κυριακές:
α) Την πρώτη Κυριακή κατά την έναρξη κάθε εκπτωτικής περιόδου της παρ. 1 του άρθρου 15,
β) τις δύο (2) Κυριακές, πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων,
γ) την Κυριακή των Βαΐων,
δ) την τελευταία Κυριακή κάθε έτους,
ε) τη δεύτερη Κυριακή των χειμερινών εκπτώσεων και την Κυριακή που ακολουθεί την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου. Η περ. ε΄ τροποποιήθηκε και η παρ. 1 , όπως είχε τροποποιηθεί με την παρ. 2 του άρθρου 137 του Ν.5039/2023 (ΦΕΚ Α΄ 83/03-04-2023) διαμορφώθηκε ως άνω με την περ.1 του άρθρου 39 του Ν.5157/2024 , (ΦΕΚ Α` 187/15-11-2024).
Αν οι Κυριακές των περ. α) έως ε) συμπίπτουν με επίσημη αργία της παρ. 1 του άρθρου 15Α, η προαιρετική λειτουργία μεταφέρεται την αμέσως επόμενη Κυριακή που δεν συμπίπτει με επίσημη αργία.
1Α. Επιπλέον, επιτρέπεται η προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές την περίοδο από τον μήνα Μάιο έως και τον μήνα Οκτώβριο, εκτός από τη δεύτερη Κυριακή του μήνα Αυγούστου, στις εξής περιοχές:
α) στον Δήμο Αθηναίων και
β) σε περιοχές του Δήμου Πειραιά, της Περιφερειακής Ενότητας Νοτίου Τομέα Αθηνών, του ιστορικού κέντρου Θεσσαλονίκης, όπως ορίζεται στην υπουργική απόφαση 3046/51009/1994 (ΦΕΚ Β΄ 833), καθώς και στην περιοχή γύρω από τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και στο Επιχειρηματικό Πάρκο Γιαλού – `Αγιος Δημήτριος – Πύργος στον Δήμο Σπάτων της Περιφέρειας Αττικής, όπως οριοθετείται στην απόφαση ΠΕΧΩ οικ. 1516/Φεντ. επεκτ./05/9-3-2005 (ΦΕΚ Δ΄ 319).
Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων ορίζονται τα συγκεκριμένα όρια των περιοχών της περ. β΄, λαμβανομένης υπόψη της εμπορικής δραστηριότητας της κάθε περιοχής.
Σε περίπτωση που η δεύτερη Κυριακή του Αυγούστου συμπίπτει με επίσημη αργία, η εξαίρεση του πρώτου εδαφίου μετατίθεται την προηγούμενη Κυριακή.
2. Με αιτιολογημένη απόφαση του κατά τόπους αρμόδιου Δημάρχου, η οποία εκδίδεται μετά από διαβούλευση με τοπικούς και συλλογικούς φορείς ορίζονται με σαφή τρόπο οι περιοχές, στις οποίες επιτρέπεται προαιρετικά η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων και άλλες Κυριακές, πλην των αναφερομένων στις παρ. 1 και 1Α, λαμβανομένων υπόψη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων που σχετίζονται με την οικονομική δραστηριότητα της περιοχής.
Η παρ. 2, όπως είχε τροποποιηθεί με το άρθρο 19 του Ν.5019/2023 (ΦΕΚ Α΄ 27/14-02-2023) τροποποιήθηκε ως άνω με την παρ.1 του άρθρου 56 του Ν.5079/2023 (ΦΕΚ Α΄ 215/22-12-2023).
3. Η λειτουργία των καταστημάτων που λειτουργούν σύμφωνα με το παρόν τις Κυριακές επιτρέπεται από τις 11:00 έως τις 20:00.
4. Η απασχόληση των εργαζομένων στις περιπτώσεις του παρόντος είναι νόμιμη και αμείβεται σύμφωνα με τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, που ορίζουν πρόσθετη αμοιβή για εργασία κατά τις Κυριακές. Στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε εμπορικά καταστήματα την Κυριακή, σύμφωνα με το παρόν και το άρθρο 15Α, χορηγείται, επιπλέον, υποχρεωτικά μια (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας που ξεκίνησε την Κυριακή αυτή. Η παρ. 4, όπως είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 19 του Ν.5019/2023 (ΦΕΚ Α΄ 227) τροποποιήθηκε ως άνω με την περ. 1 του άρθρου 39 του Ν.5157/2024 (ΦΕΚ Α΄ 187/15-11-2024).
Η παρ. 3 αντικαταστάθηκε ως άνω και οι παρ.2Α και 5 καταργήθηκαν με το άρθρο 19 του Ν.5019/2023 (ΦΕΚ Α- 27/14-02-2023).
6.α. Οι διοικητικές πράξεις επιβολής κυρώσεων για τη λειτουργία καταστημάτων την Κυριακή, κατά παράβαση του παρόντος, καταργούνται αν το κατάστημα βρίσκεται στις περιοχές που κηρύχθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας του άρθρου 25 του Ν.4662/2020 (ΦΕΚ Α΄ 27) από την κακοκαιρία «DANIEL» και η παράβαση έγινε από την 1η Σεπτεμβρίου 2023 έως και την 30ή Σεπτεμβρίου 2023, εφόσον το κατάστημα διαθέτει στο κοινό αγαθά απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση του καταναλωτή.
β. Οι εκκρεμείς υποθέσεις έκδοσης διοικητικών πράξεων επιβολής κυρώσεων που πληρούν τις προϋποθέσεις της παρ. 1 τίθενται στο αρχείο. Η παρ.6 προστέθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 56 του Ν.5079/2023 (ΦΕΚ Α΄ 215/22-12-2023).
Αργίες και εξαιρέσιμες ημέρες
Οι ημέρες υποχρεωτικής αργίας, που από το νόμο έχουν καθορισθεί και κατά τις οποίες απαγορεύεται κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική, εμπορική εργασία, επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς και η απασχόληση των μισθωτών είναι οι εξής:
- Η 1η Ιανουαρίου, η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 60 του Ν. 4808/2021 ,
- η 6η Ιανουαρίου (εορτή των Θεοφανείων), η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 60 του Ν. 4808/2021,
- η 25η Μαρτίου,
- η Δευτέρα του Πάσχα,
- η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου),
- η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού (25η Δεκεμβρίου),
- η δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων (26η Δεκεμβρίου), η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 42 του Ν. 4554/2018 ,
- η 1η Μαΐου, η οποία δυνάμει του άρθρου 14 του Ν.4468/2017 , ορίστηκε ως ημέρα υποχρεωτικής αργίας.
Με την ίδια ως άνω διάταξη ορίστηκε ότι με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης μετατίθεται η αργία της 1ης Μαΐου σε άλλη εργάσιμη ημέρα, εφόσον συμπίπτει με Κυριακή, με ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας ή με τη Δευτέρα του Πάσχα και
- η 28η Οκτωβρίου, η οποία προστέθηκε στις υποχρεωτικές αργίες δυνάμει του άρθρου 60 του Ν. 4808/2021.
Με αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που εκδίδονται μετά από γνωμοδότηση του Α.Σ.Ε. και δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορούν να ορίζονται και άλλες εορτές, μέχρι πέντε (5) κατ΄ έτος, ως ημέρες υποχρεωτικής ή προαιρετικής αργίας ανά την Επικράτεια. Εφόσον πρόκειται για τοπικές αργίες, η αρμοδιότητα ανήκει στους Περιφερειάρχες. Με την ίδια διαδικασία δύνανται να καταργούνται ή να αλλάζουν οι προβλεπόμενες αργίες (άρθρο 60 του Ν. 4808/2021).
Αμοιβή υποχρεωτικής αργίας
Εάν δεν λειτουργήσει η επιχείρηση την ημέρα της υποχρεωτικής αργίας, καταβάλλεται στους μισθωτούς που αμείβονται με ημερομίσθιο το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιο τους χωρίς καμία προσαύξηση. Στους μισθωτούς που αμείβονται με μισθό δεν οφείλεται καμία πρόσθετη αμοιβή, πέραν του μηνιαίου μισθού τους. Οι μισθωτοί που θα απασχοληθούν σε ημέρα υποχρεωτικής αργίας δικαιούνται να λάβουν:
α) Αν αμείβονται με ημερομίσθιο, το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιο τους και προσαύξηση 75%, που θα υπολογισθεί στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν και
β) αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό:
i) Αν μεν πρόκειται για μισθωτούς επιχειρήσεων που λειτουργούν νομίμως κατά τις Κυριακές, μόνο προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί στο 1/25 του νόμιμου μισθού τους και όχι άλλη αμοιβή, διότι η αμοιβή τους για την απασχόληση κατά την αργία θεωρείται ότι περιλαμβάνεται στον μηνιαίο μισθό τους.
ii) Αν πρόκειται για επιχειρήσεις που αργούν κατά τις Κυριακές και ημέρες αργίας, οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό θα λάβουν εκτός από την προσαύξηση 75% στο νόμιμο μισθό και το 1/25 του συνήθως καταβαλλόμενου μισθού τους.
Όλα τα παραπάνω ισχύουν όταν οι αργίες εμπίπτουν σε μία από τις εργάσιμες ημέρες.
Κατ’ έθιμον αργίες
Εκτός από τις υποχρεωτικές αργίες έχουν καθιερωθεί από διάφορους οργανισμούς ή μεγάλες επιχειρήσεις και άλλες ημέρες του έτους, εορτάσιμες ή μη, ως ημέρες αργίας. Οι ημέρες αυτές αντιμετωπίζονται ως αργίες είτε έχουν ορισθεί με Κανονισμό Εργασίας της επιχείρησης είτε από έθιμο είτε με Συλλογική Σύμβαση, διαιτητική απόφαση, διάταγμα, εσωτερικό κανονισμό ή από επιχειρησιακή συνήθεια. Τέτοιες εορτές είναι:
- Καθαρή Δευτέρα,
- Μεγάλη Παρασκευή,
- Αγίου Πνεύματος και
- μεγάλες τοπικές εορτές
Αμοιβή κατ΄ έθιμον αργιών
Όπως είναι γνωστό, οι εορτές αυτές της προαιρετικής αργίας δεν περιλαμβάνονται στις εξαιρέσιμες και συνεπώς είναι εργάσιμες ημέρες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Έτσι, επιτρέπεται κατά την ημέρα αυτή η λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων, όσο και η απασχόληση των μισθωτών.
Οι μισθωτοί που απασχολούνται κατά τις ημέρες αυτές:
α) αν είναι ημερομίσθιοι δικαιούνται να λάβουν το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους χωρίς καμία προσαύξηση και
β) αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό δεν δικαιούνται πρόσθετης αμοιβής, πέρα του κανονικού μηνιαίου μισθού τους.
Σημειώνεται ότι, ιδιαίτερα για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο εάν δεν απασχοληθούν τις ημέρες αυτές, έστω και για λόγους που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα τους, δεν υπάρχει θέμα για την καταβολή του ημερομισθίου τους.
- Εάν η επιχείρηση παραμένει συνήθως κλειστή κατά τις ημέρες αυτές:
α) Όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο δεν δικαιούνται κατά κανόνα να λάβουν το ημερομίσθιο τους, γιατί δεν υπάρχει διάταξη νόμου με την οποία να θεσπίζεται γενική υποχρέωση των εργοδοτών για την πληρωμή του ημερομισθίου στις μη εξαιρέσιμες αργίες, εκτός βέβαια αν από έθιμο ή επιχειρησιακή συνήθεια ή Σ.Σ.Ε., κ.λπ. προβλέπεται ότι θα αργήσουν στις εορτές αυτές, καταβάλλοντας όμως το αντίστοιχο ημερομίσθιο.
β) Όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό θα λάβουν κανονικά το μισθό τους χωρίς καμιά πρόσθετη αμοιβή.
- Εάν η επιχείρηση παραμένει συνήθως κλειστή κατά τις ημέρες αυτές και εκτάκτως λειτούργησε, με μονομερή απόφαση του εργοδότη:
α) Οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο δικαιούνται το κανονικό τους ημερομίσθιο και
β) οι αμειβόμενοι με μισθό δικαιούνται να λάβουν το 1/25 επί πλέον του μισθού τους (διότι ο μισθός αντιστοιχεί στις εργάσιμες ημέρες του μηνός, ενώ η μέρα αυτή δεν ήταν γι΄ αυτούς εργάσιμη και συνεπώς δεν περιλαμβάνονταν στο μισθό τους η αμοιβή για τη μέρα αυτή).
- Εάν η επιχείρηση συνήθως λειτουργεί κατά τις ημέρες αυτές και εκτάκτως δεν λειτούργησε, με μονομερή απόφαση του εργοδότη, οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο, δικαιούνται να λάβουν το ημερομίσθιο τους, κατά τις διατάξεις περί υπερημερίας εργοδότου, ενώ όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό δεν δικαιούνται άλλης αμοιβής εκτός από τον κανονικό μηνιαίο μισθό τους.
Τέλος, τονίζουμε ότι εάν κατά τις ημέρες αυτές που χαρακτηρίζονται σαν εργάσιμες ο μισθωτός απουσιάσει αυθαίρετα από την εργασία του, όχι μόνο δεν δικαιούται να λάβει το ημερομίσθιό του, αλλά θεωρείται και παραβάτης των συμβατικών του υποχρεώσεων, δηλαδή πρόκειται για αδικαιολόγητη απουσία. Αντίθετα, αν ο εργοδότης δεν επιτρέψει για οποιοδήποτε λόγο, εκτός από την περίπτωση ανώτερης βίας, στους μισθωτούς του να εργαστούν, υποχρεούται να τους καταβάλλει το ημερομίσθιο της ημέρας αυτής.
Εξαίρεση από την υποχρεωτική ανάπαυση της Κυριακής ή των ημερών αργίας
Οι διατάξεις περί υποχρεωτικής ανάπαυσης σε ημέρα Κυριακής ή αργία δεν ισχύουν για τις παρακάτω κατηγορίες εργαζομένων (άρθρο 1 του Β.Δ. 748/1966):
- Σε γεωργικές, κτηνοτροφικές, αλιευτικές, εκμεταλλεύσεις και εργασίες γενικά,
- σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις όπου απασχολούνται μόνο μέλη της οικογένειας του εργοδότη, εφόσον απαγορεύεται κάθε συναλλαγή με αγοραστές ή καταναλωτές ειδών παραγωγής ή εμπορίας,
- εργάτες θαλάσσης,
- οικιακοί μισθωτοί και
- σπουδαστές τεχνικών σχολών, εφόσον ασχολούνται με την πρακτική τους.
Περαιτέρω, εξαιρούνται από την υποχρεωτική ανάπαυση κατά ημέρα Κυριακή ή ημέρες αργίας (παρ. 1 του άρθρου 7 του Β.Δ. 748/1966) οι εργαζόμενοι που απασχολούνται σε επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις, υπηρεσίες και εργασίες εν γένει:
- Επιχειρήσεις και υπηρεσίες μεταφοράς προσώπων ή πραγμάτων,
- επισκευή και συντήρηση μεταφορικών μέσων, τμημάτων βιομηχανίας, κατασκευή μεταφορικών μέσων, πρατήρια διανομής πετρελαιοειδών και πλυντήρια – λιπαντήρια αυτοκινήτων και εργασίες πλυσίματος, γρασαρίσματος και λιπάνσεως στα πρατήρια ( άρθρο 21 του Ν. 3144/2003 ) και χώρους στάθμευσης,
- παραγωγή και διανομή ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, φωταερίου,
- τηλεπικοινωνίες, ραδιοφωνία, τηλεόραση, κινηματογράφους,
- δημοσία και ψυχαγωγικά θεάματα και κέντρα διασκέδασης, πρακτορεία λαχείων, εκθέσεις, μουσεία, συναυλίες, αθλητικούς αγώνες και ιπποδρομίες, αθλητικά σωματεία, γραφεία ταξιδιών,
- εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία, καφενεία, μπαρ, κ.α. συναφή καταστήματα,
- ανθοπωλεία,
- λουτρά και ξενοδοχεία,
- ιατρεία, κλινικές, νοσοκομεία και υγειονομικά ιδρύματα,
- γραφεία κηδειών, νεκροταφεία και νεκροτομεία,
- περίπτερα και καταστήματα λιανικής πώλησης ξηρών καρπών,
- μη ημερήσιες εφημερίδες και περιοδικά,
- κέντρα διανομής εμπορευμάτων προς καταστήματα λιανικής πώλησης ( άρθρο 147 του Ν. 4635/2019 ) και
- φαρμακαποθηκών.
Αναφορικά δε, με την εκτέλεση παράδοσης αγαθών στους καταναλωτές που έχουν παραγγελθεί εξ αποστάσεως, τηλεφωνικά ή από ηλεκτρονικό κατάστημα υπεραγορών (σουπερμάρκετ) και κάθε άλλου εμπορικού καταστήματος, ως κέντρο διανομής και παράδοσης θεωρούνται και το φυσικό κατάστημα λιανικής πώλησης και οι αποθήκες του ( άρθρο 96 του Ν. 4764/2020 ).
Επιπλέον, εξαιρούνται οι εργαζόμενοι σε βιομηχανίες που λειτουργούν όλο το 24ώρο, όπως παραγωγής τσιμέντων, ζυμαρικών, ζυθοποιίας, παστερίωσης γάλακτος, διυλιστήρια πετρελαίων, οξυγόνου, οξέων και χημικών λιπασμάτων, χαρτοποιία κ.λπ. (παρ. 2 και 3 του άρθρου 7 του Β.Δ. 748/1966).
Επίσης, οι διατάξεις περί υποχρεωτικής αναπαύσεως κατά ημέρα Κυριακή και ημέρες αργίας δεν εφαρμόζονται σε μισθωτούς που απασχολούνται στις κάτωθι εργασίες, ανεξαρτήτως του είδους και της μορφής της επιχείρησης (παρ. 4 του άρθρου 7 του Β.Δ. 748/1966):
- Φύλαξης,
- εργασίες που παρέχονται στην ύπαιθρο,
- παροχής ενέργειας κινητηρίου δυνάμεως και θέρμανσης και
- εργασίες πωλήσεως άρτου και ψήσεως φαγητών μέχρι τις 14:00 ώρα.
Στις περιπτώσεις στις οποίες επιτρέπεται η εργασία την Κυριακή, η κατανομή της εβδομαδιαίας ανάπαυσης πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε ανά περίοδο επτά (7) εβδομάδων η αναπληρωματική ανάπαυση να είναι ημέρα Κυριακή, εκτός αν τα εφαρμοζόμενα προγράμματα εργασίας εξασφαλίζουν επτά (7) αναπαύσεις σε ημέρα Κυριακή εντός του έτους, υπό την επιφύλαξη ειδικότερων ρυθμίσεων από Σ.Σ.Ε., Κανονισμό Εργασίας, κ.λπ. (παρ. 3 του άρθρου 10 του Β.Δ. 748/1966).
Εν κατακλείδι
Το νομικό πλαίσιο που έχει συνταχθεί όλα αυτά τα χρόνια δείχνει την σημασία που δίνει η πολιτεία στην προστασία των αργιών και γενικότερα στην ανάπαυση των εργαζομένων κατά τις ημέρες αυτές. Ειδικότερα, με την αργία της Κυριακής εξασφαλίζεται στους εργαζόμενους σε κάθε εργοδότη 24ωρη εβδομαδιαία ανάπαυση για περίοδο επτά ημερών, που είναι συνεχής ελεύθερος χρόνος.
Τέλος, η πολιτεία οφείλει να θέσει αυστηρά όρια απέναντι στη διεθνή τάση για περισσότερες εργάσιμες Κυριακές και να προστατέψει το δικαίωμα στην ανάπαυση, στοιχείο απαραίτητο για την ψυχική και παραγωγική ανάπτυξη κάθε εργαζομένου.
